Holland Baroque is een apart gezelschap. Daarmee wordt niets nieuws gedebiteerd, want Holland Baroque heeft zijn plaats in het Nederlandse muziekmilieu al lang geleden veroverd. Het gaat om de manier waarop: het orkest heeft lak aan grenzen. Wie deze avond bij het optreden was met het trio van Możdżer/Danielsson/Fresco is daarvan nu ook overtuigd.
Holland Baroque trad in het verleden al onvervaard in het strijdperk met musici en groepen als Eric Vloeimans, Orkater, Daniël Lohues, WuWei, Lars Ulrik Mortensen en London Community Gospel Choir, om er maar enkelen te noemen. En nu (weer) met het trio van de Poolse pianist Leszek Możdżer, de Zweedse contrabassist Lars Danielsson en de Israëlische percussionist Zohar Fresco. Twee jaar geleden namen de drie, samen met het Nederlandse orkest de cd Earth Particles op, een dag na het concert op November Music trokken trio en Holland Baroque opnieuw naar een opnamestudio. Voor een album dat midden volgend jaar uitkomt.
Waarmee gezegd kan zijn dat het concert op November Music een generale repetitie kon zijn. Van het fraaie soort, want dit samenzijn, met als thema de herdenking van de Tweede Wereldoorlog, liet opnieuw de onverbiddelijke verbintenis zien tussen geïmproviseerde- en barokmuziek. Onverbiddelijk, omdat trio en orkest er in slagen muziek uit te rollen zonder lasnaden. Muziek waarin improvisaties even welkom zijn als bloemen in een korenveld.
Het orkest en trio plaatsten hun handtekening bij de openingsklanken: met een samenspraak tussen de piano van Leszek Możdżer en het klavecimbel van Tineke Steenbrink. De rol van contrabas en percussie was aanvankelijk nog bescheiden, maar gaandeweg het concert groeide hun aandeel volstrekt organisch in de samenklank van orkest en trio. De eerste twee stukken die werden gebracht waren gloednieuw en werden hier voor het eerst vertolkt. Ze maakten grote indruk vanwege de spanning die meestal verdwijnt als het gepolijste van vaker spelen de overhand dreigt te nemen. Maar hier het hoofdbestanddeel van de muziek bleek.
Dertien strijkers telde Holland Baroque en die streken en tokkelden alsof barokmuziek een blijvende gedaantewisseling had ondergaan. Van contrabassist Danielsson werd Nikita’s Dream gespeeld, met hierin plek voor een machtige bassolo. Met zeker niet te veel noten en een korte tijdsspanne had de Zweed meer dan voldoende ruimte om te laten horen hoe meesterlijk hij zijn instrument tot in de finesses beheerst. Om even later ruimte te bieden aan Zohar Fresco, die evenmin veel spraak nodig had om te tonen hoe percussie-instrumenten met klanken uit vele culturen als een natuurlijke verrijking in deze prachtige symbiose een eigen, leidende rol kunnen vervullen. Hij creëerde dat door zijn onnavolgbare techniek op de frametrommel plus zijn beheersing van Indiase percussietechniek en zang.
Holland Baroque spartelde als een vis in het water en kon zich daardoor op allerlei manieren de vrijheid verschaffen om het instrumentarium in verschillende daglichten te plaatsen. Tokkelen en strijken zijn al aangestipt, korte afgebeten strijkerspatroontjes veroorzaakten hoekigheid, maar evengoed legden uiteen vloeiende passages als wassend water lieflijke sfeertekeningen neer. En hoe het ook zij, de muziek van Holland Baroque is altijd krachtig en joyeus.
Zelfs toen de pianist – met zijn grote blote voeten achter zijn instrument – tegen het onbehouwene aan een intro inzette, dat direct van zijn ruwheid werd ontdaan door de ferm oprukkende strijkers. Zij zorgden immer voor die bedding waarin het voor iedere musicus goed toeven is. Bijzonder waren ook de accentjes die klavecimbel en het helaas te slecht hoorbare orgel als puntkomma’s in de totaalklank plaatsten. Jammer, want in de toegift Don’t Give Up – een boodschap volgens Leszek Możdżer – doken plotsklaps ijle orgeltonen op, lijkend op die van een fluit. Waarmee het klankpalet zomaar een breder karakter kreeg.
De samenwerking tussen Możdżer./Danielsson/Fresco en Holland Baroque maakte dat de muziek van het trio nooit op zichzelf kwam te staan. En dat veroorzaakte een niet-gekend effect. Het samengaan van culturen neemt binnen jazz- en improvisatiemuziek hand over hand toe. Waarbij het ineen schuiven ervan nogal eens achteraan in de rij terecht komt. Hier was daar nooit sprake van en daarmee werd een enorme kracht ontketend. Een die behoort tot het wezen van muziek die zo oud is als de wereld en juist door dit soort samenwerkingen een eeuwig leven krijgt toebedeeld.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS
NOVEMBER MUSIC – MOZDZER/DANIELSSON/FRESCO & HOLLAND BAROQUE
Verkadefabriek ’s-Hertogenbosch, 3 november ‘19
Holland Baroque – violen, cello’s, clavecimbel en orgel
Leszek Mozdzer – piano
Lars Danielsson – contrabas
Zohar Fresco – percussie