Mete Erker, die binnen het Nederlandse moderne-jazzmilieu tot de categorie ‘bedreven en louterend’ moet worden gerekend, heeft een nieuw trio in het leven geroepen: het Mete Erker Trio + 1. Naar eigen zeggen wordt het gevormd door drie jonge musici en hemzelf. Maar wat is jong?

Mete Erker en Wouter Kühne tijdens hun concert in Paradox in Tilburg.

Op die vraag ligt een antwoord voor de hand: jong is als je leven nog maar weinig jaren telt. In dat licht bezien is Mete Erker een beetje oud als je zijn leeftijd (50) afzet tegen de twintigers die mede zijn nieuwe trio vormen: pianist Floris Kappeyne, contrabassist Tijs Klaassen en slagwerker Wouter Kühne. Maar jong heeft ook een andere betekenis, bijvoorbeeld als je het hebt over het vak dat iemand uitoefent. Is hij of zij daar nog maar pas in bezig, dan is die persoon een jonkie.

In muziek is het meestal zo dat als je – heel – jong van jaren bent, je nog weinig vakmanschap en routine hebt opgedaan en je dus in de dubbele betekenis van het woord jong bent. Dit zou kunnen opgaan voor de musici waarop Mete Erker zijn oog liet vallen voor zijn trio, maar het concert dat de vier deze avond in Paradox gaven liet het absolute tegendeel zien. Tenorsaxofonist Erker was enorm op dreef, Kappeyne, Klaassen en Kühne gaven geen krimp.

Tijs Klaassen en Mete Erker.

Mete Erker heeft voor zijn nieuwe trio gekozen voor een concept dat voor een groot deel wortelt in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Als puber en beginnend jazzmusicus maakte hij kennis met de free jazz uit die jaren, maar ook met de voorvechters die middels hun muziek vrijheid van melodie en harmonie predikten en die vrijheid nogal eens in dienst stelden van de politieke situatie rondom hen. Het Liberation Music Orchestra van Charlie Haden was daar een treffend voorbeeld van, tenorsaxofonist Gato Barbieri evenzeer. Aan de andere kant van het spectrum, waar melodie en harmonie waren gesneuveld ten koste van nog meer vrijheidsdrang, zetelden tenorreuzen als John Coltrane, Albert Ayler, Pharoah Sanders en Archie Shepp.

Het is niet geheel toevallig dat Mete Erker bij deze twee richtingen uitkwam. Hij stamt uit de Tilburgse School, waar musici voor hun ontwikkeling vooral voorbeelden als Carla Bley, Liberation Music Orchestra en Ornette Coleman op hun schild hadden gehesen. Met zijn Mete Erker Trio + 1 wil hij terug gaan naar zijn vroegste inspiratoren. De expressie die hij daar opdeed vormt de ruggengraat voor zijn nieuwste concept. Dat hij de mooie omschrijving Free Flow Music meegeeft.

Floris Kappeyne en Tijs Klaassen koesterden ook de stilte.
Floris Kappeyne en Tijs Klaassen koesterden ook de stilte.

Tenorsaxofonist Mete Erker is een ware persoonlijkheid. Niet alleen door zijn fysiek, meer nog door de vergroeidheid met zijn instrument, zijn zelfverzekerdheid en de flexibele fantasie die hij aan de dag legt. Hij is net als voornoemde jazzreuzen onberekenbaar, grillig en ontembaar en juist daardoor zo’n aansprekende instrumentalist. Maar als je daar als ‘jonge’ musici mee te maken krijgt, dan komt de handicapfactor hoog te liggen. Kun je dit allemaal niet weerstaan, dan sneuvel je. Lukt het je wel, dan is je kostje voor lange tijd gekocht. Floris Kappeyne, Tijs Klaassen en Wouter Kühne mogen zich dit laatste aanrekenen.

Mete Erker trok vanaf de eerste noten fel van leer, zijn ritmesectie nestelde zich meteen comfortabel in diens afwijkende concept. De kracht en het feit dat de muziek geen moment verveelde, lag zeker in de afwisseling van heftige delen, met ingetogen passages van zowel de tenorsaxofonist als zijn begeleiders. Mete Erker gaf volop ruimte om de drie andere musici hun ding te laten doen. Die delen waren dragende pijlers voor het verloop van het concert. Piano, contrabas en slagwerk creëerden zo hun eigen droombeelden, waar de tenorsaxofoon soms deel van uitmaakte. Óf aan het begin van een stuk, maar ook om er een ornamenteel slot aan te breien.

Mete Erker Trio + 1 op volle sterkte.
Mete Erker Trio + 1 op volle sterkte.

Omdat Mete Erker geen aan- of afkondigingen deed, maakte het ook niet uit of het gespeelde materiaal wel of geen titel droeg. In feite zou je het een uur durende concert een proeve van geïmproviseerde bekwaamheid kunnen noemen, die als geheel moest worden geconsumeerd. Er kwam van alles voorbij. Bijvoorbeeld een stuk dat aanving met een lange tenorsolo en een soort étude-achtige sfeer neerlegde, die echter snel oploste in Ghosts van Albert Ayler – ook een inspirator van Erker. Imposant hoe daar de roffels van Wouter Kühne en de gestreken basdelen van Tijs Klaassen op aansloten.

De roffeltechniek van Kühne etaleerde hij het hele optreden lang. Het leverde uiterst effectief effecten op om de krachttoeren van de tenorsaxofonist nog meer reliëf te verstrekken. Pianist Floris Kappeyne ondernam eigen zwerftochten, die nimmer verkeerde wegen bewandelden. En de enigszins bescheiden toon van contrabassist Tijs Klaassen was bouwend en waar nodig verhalend.

De ritmesectie van het Mete Erker Trio + 1: Floris Kappeyne, Tijs Klaassen en Wouter Kühne.

Dit alles maakte dat de scheiding jong-oud geen moment opgeld deed. Mete Erker glorieerde het mooist als hij op snelheid lag, omdat daar zijn improvisatievermogen het scherpst was en hij zijn inspiratiebronnen het dichtst benaderde. Wat de beheersing van de materie betreft kun je slechts spreken van gelijkwaardigheid voor alle vier de musici. Dat onderging je onder meer tegen het einde van het concert, toen de melodieuze rechterhand en de heersende linker van de pianist het trio naar eenzame hoogten tilden. Waarna Mete Erker weer aansloot om verder te perfectioneren.

Het laatste stuk was een soort lullaby, zó teer en ingetogen. Breekbaar en daarmee sterk contrasterend met wat je zou verwachten als je aan jazz uit de jaren zestig en zeventig denkt. Free flow dus.

RINUS VAN DER HEIJDEN
Schermafbeeldingen GEMMA KESSELS

 

METE ERKER TRIO + 1
(streamingconcert)

Paradox Tilburg, 16 april ’21

Mete Erker – tenorsaxofoon 
Floris Kappeyne – piano 
Tijs Klaassen – contrabas 
Wouter Kühne – slagwerk

 

WWW.METE.NL

 

Previous

Knimes transponeert verleden prachtig in het nu

Next

Boek over Peter Guidi vooral veredeld dagboek

Lees ook