Niets staat vast bij het Bimhuis Improvisatiefestival October Meeting, zelfs het programma niet. Jazznu is dus maar op goed geluk twee avonden naar het Muziekgebouw aan het IJ gegaan om de sfeer te proeven, de muzikanten te zien, te spreken en vooral te beluisteren.
Het project is door het Bimhuis tot stand gebracht in samenwerking met Dutch Performing Arts, dat (aldus de website) ’tot doel heeft het contact tussen de Nederlandse makers en de internationale vertolkers te intensiveren. (…) Daartoe organiseert Nederlandse Podiumkunsten showcases op belangrijke evenementen in binnen- en buitenland (…) ‘voor de relevante internationale gasten’. Enfin, er is weer een podium voor improvisatie en daar gaat het om.
Het festival heeft eerdere edities gekend in 1987 en 1991. Het was destijds een negendaagse gebeurtenis waar onder andere de klarinettisten Michael Moore en John Carter, sopraansaxofonist Anthony Braxton en zijn collega Louis Sclavis, tenorsaxofonist Evan Parker, pianist Mischa Mengelberg, slagwerker Han Bennink en cellist Ernst Reijseger met elkaar improviseerden.
TWEEËENTWINTIG
Tijdens de October Meeting 2016 ontmoeten tweeëntwintig jonge musici elkaar in verschillende samenstellingen (van duo tot big band) en spelen zij uitsluitend nieuw, voor deze gelegenheid gecomponeerd werk. De musici komen uit Nederland of zijn verbonden aan een Nederlandse instelling. Het voorlopige programma biedt de nodige verrassingen: een kwartet bestaande uit drie basklarinetten en drums, een piano-zangcombinatie, een gitaar- en een drumtrio, een zogenaamd strings/drums/reed-nonet en een jazzliedjeskwintet.
Niet alleen het programma is verrassend. De kwaliteit is dat ook. De jonge, hongerige talenten laten zich van hun persoonlijkste kant zien op en naast het podium en op straat. Nog voor aanvang van het festival heeft pianist Oscar Jan Hoogland al stof doen opwaaien. Met zijn vleugel op een aanhanger improviseert hij, door een auto voortgetrokken door de straten van Amsterdam, totdat het vehikel op de Rozengracht door een politie-agent tot stilstand wordt gebracht. Deze promotie-act levert hem een bekeuring van driehonderd euro op.
De bezoekers worden bij binnenkomst op onverwachte plekken, zoals in de lift en in de hal, op muziek onthaald. Slagwerk- en schelle tenorklanken klinken vanuit het restaurant over de entresol voor de kassa van het Bimhuis. De eerste set van het festival wordt geopend door een als kwartet aangekondigd kwintet, bestaande uit Ziv Taubenfeld, Joris Roelofs en Joachim Badenhorst op basklarinet, Onno Govaert op drums en Reinier Baas op gitaar. Het vijftal waagt zich aan een donkere, slepende melodie waarin de galmende, op de snaren en de kam bespeelde gitaar en het dwingende spel van Govaert de nodige spanning teweeg brengen.
SOFIA JERNBERG
Een bijzondere indruk maakt de Zweedse zangeres Sofia Jernberg, die zich voor de gelegenheid (onder andere) heeft verbonden aan pianist Alexander Hawkins. De pianist beperkt zich grotendeels tot dromerige lijnen en geeft daarmee alle ruimte aan het onwaarschijnlijk grote bereik van de zangeres. Jernberg toont zich drie dagen lang in verschillende gedaantes. Een muzikale kameleon met stembanden van elastiek.
Het duoformaat brengt ook andere bijzondere combinaties voort, zoals dat van de bedeesd spelende hoornist Morris Kliphuis en de gitaarfluisteraar Raphael Vanoli en het tweetal Mette Rasmussen/Onno Govaert. Het Deens/Nederlandse duo klinkt als de reïncarnatie van Rashied Ali en John Coltrane. De saxofoniste brengt een muur van geluid voort terwijl de drummer haar de hengsels geeft waarin ze tegen de stijle wand omhoog klimt. Een lust voor oog en oor.
Het Bimhuiscafé is tijdens deze improvisatiedriedaagse de uitvalbasis voor de bezoekers die een bepaalde combinatie niet kunnen waarderen. Smaken verschillen. Ook worden hier de verschillende coalities besproken door de improvisatiemeesters van voorgaande generaties, zoals Michael Moore, Walter Stadhouders en Wilbert de Joode. In de pauzes wordt het café muzikaal in beslag genomen door het Jazzliedjesgezelschap, bestaande uit Harald Austbø, Ziv Taubenfeld, Jasper Stadhouders, Olie Brice en Onno Govaert. Het kwintet trakteert het dorstige publiek op blues en ongecompliceerde jazz, met af en toe een rauwe solo.
De hel breekt los als het tentet (aanvankelijk aangekondigd als nonet) het podium bestijgt. Met een oorverdovend lawaai jagen de blaasinstrumenten, cello, bas en dubbele drums zelfs de meest geoefende luisteraar bovengenoemd café in. Coltrane, Shepp, Braxton, Thomas Chapin en Pharoah Sanders in één band. Flarden fijn spel brengen het publiek weer even terug in de stoel, totdat het geluid wederom aanzwelt en de chaos definitief is losgebarsten.
TRIO’S
En dan zijn er nog de trio’s, zoals het gitaartrio, bestaande uit Reinier Baas, Jasper Stadhouders en Raphael Vanoli. De stijlen lopen zo uiteen dat het erop lijkt dat ieder van de gitaristen een ander instrument bespeelt. Het ‘traditionele’ pianotrio van Kaja Draksler, Petter Eldh en Christian Lillinger bewijst dat dit genre nooit is uitontwikkeld. De pianiste, die zich heeft gespecialiseerd in het werk van Cecil Taylor, legt met haar dissonante lijnen een prachtige basis onder de voortploeterende baslijnen en het impulsieve slagwerk.
Een nieuwe generatie, een nieuw geluid? In 2016 is het lastig, zo niet onmogelijk, een nieuw geluid teweeg te brengen. Het is dus niet opmerkelijk om te horen en zien dat er regelmatig wordt teruggegrepen op de trucjes en technieken van de improvisatiekunstenaars die in ’87 en ’91 ook in het Bimhuis actief waren. Wat we tijdens de October Meeting ’16 horen is muziek van een generatie musici die de improvisatie heeft omarmd. Een groep musici die zelfs niet bang is om in herhaling te vallen. October Meeting, ‘we want more’. Het liefst volgend jaar weer.
ROBIN ARENDS
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
October Meeting 2016
Bimhuis Amsterdam, 7 en 8 oktober ’16
Harald Austbø (NL) – cello
Sofia Jernberg (Zweden) – zang
Morris Kliphuis (NL) – hoorn
Susana Santos Silva (P) – trompet
Reinier Baas (NL), Raphael Vanoli (D), Jasper Stadhouders (NL) – gitaar
Joris Roelofs (NL), Joachim Badenhorst, (België), Ziv Taubenfeld (Israël) – (bas)klarinet
Yedo Gibson (Braz.), John Dikeman (USA), Ada Rave (Argentinië), Mette Rasmussen (DK) – saxofoons
Kaja Draksler (Slovenië), Alexander Hawkins (UK), Oscar Jan Hoogland (NL) – piano
Petter Eldh (DK), Olie Brice (UK) – contrabas
Onno Govaert (NL), Gerri Jäger (Oostenrijk), Christian Lillinger (D) – drums
Hallo
Ik was zondagmiddag 9/10/2016 in het Bimhuis. Geweldig wat een happening. Een paar muzikanten voor het eerst gehoord, die een enorme indruk maakten.Soms heftig en daarna weer prachtige composities en improvisaties. Ik ben het geheel eens met de stelling: October Meeting, ‘we want more’. Het liefst volgend jaar weer.
Leo Bontje, Gouda