Mehmet Polat.
Mehmet Polat.

Het festival Stranger Than Paranoia beleefde op kerstavond zijn 23e opening. Met drie concerten per avond wordt de bezoekers improvisatie op improvisatie op improvisatie geboden. Met tijdens de openingsavond in Tilburg twee optredens die de moeite alleszins waard waren en een slotconcert waarbij al vóór de nachtmis alle kaarsen waren uitgeblazen.

Enrzijds uit (financiële) noodzaak geboren, anderzijds vanuit de gedachte om weer eens lekker met twee oude makkers te spelen, opende Paul van Kemenade de 23e editie van ‘zijn’ festival Stranger Than Paranoia. Met duoconcerten met respectievelijk Jacq Palinckx en Maurice Leenaars en nadien met z’n drieën er even fors tegenaan, werd er gelegenheid geschapen om oud en nieuw werk voorbij te laten komen. En zoals het improviserende musici betaamt, werd er niet met de duimstok gemeten. Dat bleek in het openingsduo Palinckx/Van Kemenade. Het was zo kort dat het voordat het krachtig had kunnen worden, alweer voorbij was.

NIEUW

Blamb! was de titel van een nieuw stuk van Jacq Palinckx, Olekus van Paul van Kemenade. Het eerste zette de componist op gitaar zelf staccato in, waarbij Maurice Leenaars zijn instrument tot een ritmegitaar beperkte. Tot Paul van Kemenade met zijn altsaxofoon aansloot. Lyriek, temperament en gedurfde exercities op de gitaar droegen Blamb! Dat als een vliegtuig opsteeg toen componist en uitvoerder Palinckx met een elektrisch apparaatje zijn snaren ging bewerken. Het loeide en dreunde door de concertruimte en bleek een mooie aanvulling op het immense oeuvre van Jacq Palinckx: de alchemist die met afwijkende klankbeelden nieuwe werelden schept.

Daarna werd overgegaan tot een oud werk van de gitarist: Maartse Buien. Een vervreemdend intro zette je even op het verkeerde been maar toen kwam het, jawel, die wonderschone melodie die de regen zachtjes laat neerdalen. In de versie van deze avond verstevigde Maurice Leenaars het zo beklijvende wijsje op Palinckx’ ondergrond van zich oneindig herhalende lijnen. En toen was het tijd voor Van Kemenade’s nieuweling: Olekus. Met verrassende versnellingen en vertragingen, een daverende solo van Jacq Palinckx en een wat bescheidener inbreng van Maurice Leenaars, zette het idee zich schrap dat Olekus in een grotere bezetting voor nog meer verwondering zou kunnen zorgen.

Improvisatie, geldt dat ook voor een mengeling van Turkse en Afrikaanse muziek? Ud-speler Mehmet Polat weet zeker van wel: voor aanvang van zijn concert met neyspeler Ninat Arat en korabespeler Zoumana Diarra kondigde hij aan dat de muziek van zijn trio voor tachtig procent uit improvisaties bestaat. Maar ook al had hij die toelichting niet gedaan, dan was het tijdens het tweede concert van deze avond wel duidelijk geworden. Het Mehmet Polat Trio speelde met de ogen dicht de vele sterretjes van de hemel.

GELIJKWAARDIG

De drie leden van dit trio nemen een gelijkwaardige rol in. De ney (een Perzische fluit, voorloper van het blaasinstrument zoals wij dat kennen) ging de ene keer voor de anderen op weg, maar het had net zo goed de ud (Arabische korthalsluit) of de kora (Afrikaanse harp) kunnen zijn, die de muziek de sporen gaf. Het Mehmet Polat Trio bouwt die improvisaties rond Oosterse melodieën en Afrikaanse ritmes. Het doet dat deels meditatief en deels wellicht filosofisch en soms met religieuze achtergronden, al hoor je dit laatste er niet vanaf. Mehmet Polats ud heeft twee extra bassnaren, wat het geluid soms zo hervormt, dat het instrument – aangenaam verrassend – dan niet herkenbaar is. Met de veelzijdigheid van de rondbuikige kora, waarop zowel baspartijen als melodische harmonieën kunnen worden gespeeld, bracht dit trio bezonken eeuwenoude muziek in versies die zelfs niet zo geconditioneerde oortjes in een staat van welbevinden brachten.

Eddy Veldman.
Eddy Veldman.

Het Surinam Music Ensemble besloot de eerste festivalavond. Met een concert dat aan alle kanten rammelde en een béétje overeind werd gehouden door het vakmanschap van leider en slagwerker Eddy Veldman, contrabassist Pablo Nahar, (vooral) pianist Glenn Gaddum sr en veel minder door oude rot Franky Douglas op gitaar. De verveelde tenorsaxofonist Franklin Caesar had kennelijk liever kerstavond thuis doorgebracht, maar het kon allemaal nog erger toen hij de basklarinet aan zijn mond bracht. Een conservatoriumleerling uit de tweede klas had hem nog heel wat kunnen bijbrengen.

DONNA LEE

Toen het Surinam Music Ensemble Charlie Parkers Donna Lee bij de kladden greep gloeide er iets op van de oude glorie. Eddy Veldman, die al tig keer had opgeroepen om de stoelen aan de kant te zetten en te gaan dansen, kreeg gehoor tijdens het laatste stuk plus de toegift. Toen boog de muziek door naar kaseko, waarbij je opgelucht dacht: was het maar steeds zo geweest.

RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN

Stranger Than Paranoia
Paradox Tilburg, 24 december ’15
Het festival wordt voortgezet op 27, 28, 29 en 30 december

www.paulvankemenade.com

Paul van Kemenade – altsaxofoon
Jacq Palinckx – elektrische gitaar
Maurice Leenaars – flamencogitaar

Mehmet Polat Trio
Mehmet Polat – ud
Ninat Arat – ney
Zoumana Diarra – kora

Surinam Music Ensemble
Franky Douglas – gitaar
Franklin Caesar – tenorsaxofoon en basklarinet
Glenn Gaddum sr – piano
Pablo Nahar – contrabas
Eddy Veldman – slagwerk
Carlo Hoop – percussie

Previous

Het jaarlijkse winkelrondje van Paul van Kemenade

Next

Archie Shepp herbenoemt zichzelf tot levende legende

Lees ook