Wie het prachtige en moderne pand van LantarenVenster aan de Otto Reuchlinweg 996 op de Wilhelminapier in Rotterdam ziet, ontworpen door Alvaro Siza en ingericht door M2R, verwacht geen rijke historie. Toch gaat de geschiedenis van LantarenVenster meer dan honderd jaar terug.
In 1909 werd in de Gouvernestraat in het Oude Westen Ons Huis geopend. Dat gebouw was bestemd voor het zogenoemde ‘volksontwikkelingswerk’ en het bleef overeind in de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog ontwikkelde het zich tot een centrum voor beeldende kunsten, met expositieruimte en ateliers. Later werden daar film en theater aan toegevoegd. In 1949 werd er grondig verbouwd voor een filmzaal, genaamd Venster 1. De naam Venster vond zijn oorsprong in de gedachte dat een filmvertoning een ‘venster op de wereld’ is. En in 1952 kwam er een theaterzaal bij met de naam Lantaren 1. De naam Lantaren verwijst naar de glaskoepel die zich vroeger boven de grote theaterzaal bevond. Later volgden de filmzalen Venster 2, 3 en 4.
POPPODIUM
Pas in 1986 bundelden alle activiteiten samen in één zelfstandige stichting: Lantaren/Venster. In die tijd had het podium vooral naam gemaakt als poppodium. Internationale bands als Talking Heads, Simple Minds, Level 42, Sex Pistols, Nick Cave, U2, Depeche Mode, UB40, Dire Straits, John Hiatt, Elvis Costello and the Attractions traden er op.
Het woord JAZZ is tot nu toe niet gevallen, want er werd gewoon geen jazzmuziek geprogrammeerd. Dat gebeurde pas in 2003 toen de toenmalige directeur die geen jazz op zijn podium wilde, met een verschil van inzicht opstapte. Filmprogrammeur en jazzliefhebber Kadir Selçuk startte ditzelfde jaar een samenwerking met Jazz International Rotterdam, waarmee wereldmuziek en jazz hun intrede deden. En vanaf 2006 ging het helemaal los met de jazz. Grote jazziconen als Branford Marsalis, Herbie Hancock en John Zorn traden op en er werden hoge uitkoopsommen betaald. Nederlandse en Rotterdamse musici kregen nauwelijks plaats in de programmering en bovendien raakte de financiële positie in onbalans. In 2009 vertrokken directie en bestuursleden. Het waren roerige jaren.
Inmiddels was de discussie over een verhuizing uit de woonwijk wegens ruimtetekort, geluidsisolering en eventuele hoge verbouwingskosten die al enkele jaren gevoerd werd, afgerond. Sinds mei 2007 was bekend dat LantarenVenster zou verhuizen naar de via de Erasmusbrug aan het centrum geschakelde Kop van Zuid. Dat paste in de plannen van de gemeente Rotterdam die meer cultuur wilde op Zuid.
KOP VAN ZUID
In de ‘New Orleans’-toren, de tweede woontoren op de Kop van Zuid werd het nieuwe jazz- en filmhuis ondergebracht. Voor dans en theater was geen plaats meer. Wel kwam er een bar met restaurant. Het Fotomuseum, het Nieuwe Luxor, hotel New York, een nieuwe oeververbinding (in de volksmond ‘hoerenloper’ genoemd) met de wijk Katendrecht, maken de Kop van Zuid nog aantrekkelijker en meer onderdeel van de stad. De talrijke eetgelegenheden en het nieuwe Katendrecht met onder meer theater Walhalla en Fenix Food Factory dragen bij aan de sfeer van een prettig uitgaansgebied. Op 6 november 2010 opent Koningin Beatrix het nieuwe theater.
Sinds 2009 is Frank Bolder de huige programmeur van LantarenVenster. In het jaar dat het North Sea Jazz Festival verhuisde van Den Haag naar Rotterdam, begon hij als free-lancer voor het festival. Dat was in 2006 en dit werk doet hij nog steeds. In 2009 solliciteerde hij bij LantarenVenster en in oktober van dat jaar begon hij. Hij startte nog in de Gouvernestraat en verhuisde een jaar later naar de Kop van Zuid.
Frank Bolder zit twee dagen op kantoor bij Mojo in Delft en twee dagen in Rotterdam. Naast de kantoordagen is er ook sprake van veel weekendwerk en er wordt er regelmatig gereisd. Daar moet je in je gezinsleven wel mee kunnen omgaan. Op de avond dat wij elkaar ontmoeten, vertrekt hij voortijdig bij het concert om met de familie nog even op de bank te kunnen zitten. Overigens heeft zijn dubbelfunctie ook veel voordelen. Zo werken LantarenVenster en het North Sea Jazz Festival met dezelfde agenten en heeft Frank Bolder veel aanbod, en er vooral ook snel zicht op. En natuurlijk is het ook plezierig om af te kunnen stemmen met North Sea Jazz-collega’s. Verder staan de twee jobs los van elkaar.
OVERLEG
Landelijk wordt er ook regelmatig overleg gepleegd met verwante podia als Bimhuis in Amsterdam, TivoliVredenburg in Utrecht en Paradox in Tilburg. Lokaal in Rotterdam gebeurt dat natuurlijk ook. Bird, Rotown en Motel Mozaïque slaan zelfs de handen ineen voor jazz- of popconcerten in LantarenVenster, de Doelen, Rotterdamse Schouwburg, Maassilo of Luxor.
In LantarenVenster worden jaarlijks ongeveer 120 concerten gepland. In de zaal, die ook voor andere doeleinden wordt gebruikt, staan 290 stoelen. “En als je dan een gemiddelde bezetting hebt van 250 bezoekers, dan doe je het niet slecht. Eerlijkheidshalve moet ik wel melden dat er ook wel eens een aantal concerten is zonder stoelen; dan heb ik 527 staanplaatsen in de zaal en dat haalt het gemiddelde wel wat omhoog”, zegt Frank Bolder. Het theater is met zijn filmzalen elke dag van de week geopend. Er zijn ongeveer tachtig medewerkers werkzaam, waarvan dertig à vijfendertig full-time. Overigens was het complex begin 2016 tien dagen gesloten. De oorzaak was een lekkend zwembad dat door de bewoners van de woontoren gebruikt kan worden. Het water zocht zijn weg naar de stroomvoorziening van het gebouw en zorgde voor een serieus probleem. Alles lag plat en zelfs de website was een tijd uit de lucht. De concerten werden verplaatst naar Las Palmas aan de overkant van de straat, maar LantarenVenster lag tien dagen stil.
Tijdens ons bezoek speelt de Noorse gitarist en componist Eivind Aarset met zijn groep I.E., vernoemd naar zijn laatste album. Ze spelen tijdens deze toer maar een keer in Nederland. De tandem van drummers/percussionisten Wetle Holte en Erland Dahlen en basgitarist Audun Erlien brengen met Eivind Aarset een samenhangend geheel van jazz, rock, electro, ambient, meditatieve noise, psychedelische- en filmmuziek. Ondanks zoveel elementen wordt toch een spannend en homogeen geluid neergezet. Eivind Aarset is niet de gitarist die op de voorgrond treedt, maar lijkt constant op zoek naar de juiste elektronische klanksamenhang. De aangekondigde ‘visuals’ ontbraken helaas, maar de diversiteit en veelheid aan percussieinstrumenten compenseerden veel. Na afloop van het concert vergaapten vele bezoekers zich aan het instrumentarium dat op het podium aanwezig was. Niet onvermeld mag blijven dat de lichttechniek in LantarenVenster sowieso erg de moeite waard is. Er wordt smaakvol gebruik gemaakt van de hoge ruimte boven het speelveld. Voor ons een topconcert!
TOPCONCERTEN
Frank Bolder heeft al wel honderd topconcerten in zijn theater meegemaakt, zegt hij zelf. Als hij dan namen moet noemen: “Alle concerten van John Scofield zijn geweldig, Brad Mehldau, Joshua Redman, Metropole Orkest Bigband, Hermeto Pascoal… ik zou de jaargangen nog eens moeten terugkijken, want er zijn er zeker meer.” Bijna alle concerten worden opgenomen. Het concert van John Escreet met Evan Parker werd onlangs op cd uitgebracht en mag niet bij de muzikale hoogtepunten ontbreken. Overigens komen artiesten graag optreden in LantarenVenster, waar ze zich altijd welkom voelen. Vaak hebben ze gereisd, soms hebben ze een jetlag en wanneer ze moeten overnachten kan dat dichtbij. Er is zelfs een eigen keuken waar de vaste Braziliaanse kokkin een verse maaltijd van drie gangen bereidt en serveert. Ze worden goed verzorgd in Rotterdam!
Op de wensenlijst van Frank Bolder staat onder andere Kamasi Washington en hij heeft zojuist nog iets geweldigs vastgelegd, van wie hij de naam nog niet wil prijsgeven. En tips voor het komende jaar heeft hij voldoende. Op 9 en 10 juni heeft hij twee totaal verschillende pianotrio’s geboekt, te weten Trio Corrente uit Brazilië en een dag later Yaron Herman. Voor in het najaar noemt hij de kwartetten van Craig Taborn en Donny McCaslin, maar ook Ambrose Akinmusire en Jakob Bro Trio.
tekst EDDY EN ELLA WESTVEER
Geraadpleegde bronnen: Jazz in Rotterdam (auteur Hans Zirkzee) en de website van LantarenVenster.
