Het is misschien even zoeken naar kunstencentrum Rataplan in het Antwerpse district Borgerhout, tussen spoorweg en Turnhoutsebaan. Maar als je er door de nieuwe lage-emissiezone aanbeland bent, heb je wel een pareltje gevonden met een heel eigen jazzgezicht. Rataplan zit daar inmiddels meer dan twintig jaar.

De voorgevel van Rataplan in Borgerhout.

In 1997 werd er de eerste verdieping van het gildenhuis H. Anna in gebruik genomen, met als doel een werkplaats voor jonge, professionele theatermakers op te starten. Al snel werd een programma gepresenteerd met niet alleen theater, maar ook jeugdtheater, film, workshops en muziek. De huiselijke clubsfeer is overeind gebleven.

Misschien kennen velen – al was het maar van naam – de Roma, een aantal straten verderop. De ooit legendarische filmzaal Roma stond na het faillissement van het Rex-concern twintig jaar leeg en is sinds 2003 weer geopend. Wat hebben de twee met elkaar te maken? Er wordt wel eens gezegd dat Rataplan het zusje is van Roma, maar het is juist de moeder zegt Stefan Gevaerts, artistiek en zakelijk leider bij Rataplan. De Roma is nieuw leven ingeblazen juist door de inspanningen van de vrijwilligers van Rataplan.

Stefan Gevaerts

FATSOENLIJK

Aanvankelijk was Roma een project. Daarna wilden de initiatiefnemers de Roma fatsoenlijk openen als zaal. Er werden vrijwilligers gezocht en dat lukte snel. Voor de programmering en uitvoering stond eerst hetzelfde team garant. Nu is Roma volledig zelfstandig en onafhankelijk en programmeert naar eigen inzicht en passend bij de capaciteit van de zaal. Maar er wordt wel samengewerkt.

Stefan Gevaerts werkt met kleine onderbrekingen als beroepskracht sinds 2001 in en voor Rataplan. Hij is verantwoordelijk voor de artistieke en zakelijke leiding, programma, pers en communicatie en verdere voorkomende werkzaamheden in het kleine team van vrijwilligers. Zoals bij het bakken van de croques monsieur die in de pauze gratis worden uitgedeeld. Programmeren doet hij met veel liefde en passie. “Sinds mijn 16 of 17ga ik naar Jazz Middelheim en vanaf toen heb ik mijn smaak ontwikkeld en de ontwikkelingen in de jazz gevolgd. Ik heb nog een korte tussenpoos voor de Roma gewerkt, maar vanaf 2010 constant voor Rataplan”.

Het is ook aan de bar van Rataplan goed toeven.

De programmering van Rataplan heeft grotendeels een eigen signatuur. “We zijn meer dan een broedplaats, maar wel gericht op Belgische jazz en jonge en heel jonge jazz. Een voorbeeld hiervan is de serie Breathing-concerten, aangekondigd als Breathing #34, #35 enzovoorts. Studenten van de jazzrichting van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen geven onder begeleiding van een ervaren mentor een gratis inkijkje in de toekomst van het Belgische jazzmilieu. En soms kloppen die muzikanten later weer aan voor een mogelijke presentatie van hun nieuwe band. Dat is een mooie bron en er zit veel potentie in”.

Ook is er een jaarlijks wisselende ‘artist in residence’. “We hebben een serie projecten opgezet met een gastmuzikant die carte blanche krijgt voor een aantal concerten. Komend jaar is dat contrabassist Anneleen Boehme, die komt met haar LABtrio, GIZMO en nieuwe muziek, maar ook een project met theater, samen met actrice Joke Emmers. Die nieuwe dingen kunnen een broedplaats of startplek zijn voor een vervolg en dat willen we graag faciliteren”.

Een huiselijke clubsfeer kenmerkt Rataplan.

RESIDENTIES

Eerder was Joachim Badenhorst vaste gast en vorig jaar kregen Ruben Machtelinckx en Thomas Jillings de kans om nieuwe dingen uit te proberen. Het is de bedoeling dat de residentiemuzikanten van Rataplan ook een kans krijgen op (het tweede podium van) het jazzfestival Middelheim, zoals vorig jaar Ruben Machtelinckx.

Stefan Gevaerts volgt voor een deel de Jazzlabseries op zijn podium. “Daarmee ondersteunen we ook Belgische projecten. Verder doen we eigen programmeringen en voor een deel ook internationale acts. Niet op een vaste dag, maar passend in de tour. We willen Belgische muzikanten niet alleen een kroeg als podium kunnen bieden. België heeft een zeer aantrekkelijke en grote jazzvijver. We geven ze graag een kans, maar het moet natuurlijk wel degelijk zijn en voldoen aan kwaliteitseisen. We gaan ons niet vastpinnen aan een bepaalde stijl. We willen soms hot-clubstijl of gipsyswing, maar ook jonge en nieuwe dingen als ambient, tegen folk en jazz aanleunend, vrije muziek… vrije geluiden, minder gestructureerd…”

Het Piet Verbist Quartet tijdens een concert in Rataplan.

Rataplan biedt plaats aan – afhankelijk van de opstelling met stoelen en tafeltjes – 150 tot 185 bezoekers. En met alleen staand publiek – dat komt soms voor – nog meer. “Of we wijken wel eens uit naar de Roma, ook omdat dan het podium van Rataplan te klein is voor het muziekgezelschap. We hebben veel vaste bezoekers uit Antwerpen, ook Borgerhoutenaren, maar ook onregelmatige gasten zoals bij cd-presentaties”.

Het podium richt zich op de wijk maar wil ook graag publiek van buiten Borgerhout. Er zijn pubIieksinkomsten nodig om rendabel te zijn. “Met subsidie van de stad Antwerpen en van de Vlaamse Gemeenschap kun je soms keuzes maken die wat minder evident zijn, maar er is zeker geen onbeperkt budget. Ook onze pianoleverancier helpt mee met een gereduceerde prijs en om ons gebouw te verwarmen sponsort onze brandstofleverancier”, aldus Gevaerts.

Breathing op het podium van Rataplan.

LEKKER DROOG

Voor velen is Rataplan een ontdekking; de sfeer, het geluid (lekker droog), mooi licht. “We programmeren niet al te ver vooruit. Abonnementen zijn dus niet mogelijk omdat er in de loop van de tijd wijzigingen ontstaan en dat werkt verwarrend voor mensen. De agenda is gevuld tot eind mei. Daarna is er een zomerstop van vier maanden en in oktober gaan de deuren opnieuw open”.

Tekst en foto’s EDDY EN ELLA WESTVEER

www.rataplanvzw.be

Previous

Bombardementen Cecil Taylor waren niet om te behagen

Next

VLEK houdt het op anarcho-democratische muziek

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook