Foto Tom Beetz

De tombak is een bekertrommel uit het oude Perzië en in Iran is hij nog steeds het belangrijkste percussie-instrument van Perzische muziek. De tombak wordt diagonaal over de romp geplaatst terwijl de speler met zijn vingers en handpalm op het drumvel van schapen- of geitenleer slaat. De toonhoogte kan daarbij tijdens een optreden worden veranderd door vingerdruk uit te oefenen, zodat twee of drie duidelijk contrasterende klankkleuren worden gespeeld.

In tegenstelling tot de meeste percussie-instrumenten worden op de tombak vaak lange solo’s gespeeld, maar dat is pas sinds de jaren vijftig het geval en te danken aan de grote virtuoos Hossein Tehrani. Hij heeft de weg gewezen waarna zijn opvolgers de mogelijkheden van dit instrument exponentieel hebben uitgebreid. Waarschijnlijk omdat soleren een kenmerk van de tombak is geworden, wordt dit instrument steeds vaker in de jazz gehoord, en lang niet alleen in derdewereldjazz. Zo speelt tombakspeler Naeim NC op Facebook mee met een opname van Caravan door Duke Ellington.

In Nederland is Vinsent Planjer, drummer van het Rembrandt Frerichs Trio, een groot liefhebber van en instrumentalist op de tombak. In dit blad ging hij in 2017 uitgebreid in op de vele mogelijkheden die dit instrument biedt. Planjer speelt de tombak in het Kepera Trio dat hij met Frerichs oprichtte. “Het doel van de tombak is vooral om de frasering van de solist te volgen”, zegt hij, “maar in de opener stukken speel je op de tombak juist zoveel mogelijk verschillende klanken die dan weer door de solisten worden gevolgd.”

Tegenwoordig zijn er heel wat tombak-virtuozen, onder wie de in Berlijn woonachtige Mohammad Reza Mortazavi – die in oktober 2020 in het Bimhuis te horen zou zijn – maar de meesten wonen in Iran. Het is dan ook met name aan Frerichs en Planjer te danken dat een van de grootsten, Pedram Khavarzamini (foto) in 2017 in ons land was te beluisteren.

Previous

Jazz ten tijde van corona: Polo de Haas

Next

Meinrad Kneer, gewoon de man en zijn instrument

Lees ook