Hoe moet het nu verder, als sprookjes niet bestaan en jij er toch lijfelijk deelgenoot van bent geweest? Als sprookjes bestaan uit verbeelding en tovenarij, als zij van de werkelijkheid zijn losgezongen, hoe kun je van een droomwereld dan de jouwe maken? Het antwoord lag deze avond in Concertzaal Tilburg: door het concert bij te wonen van Avishai Cohen.
Het optreden van contrabassist Cohen, met pianist Omri Mor en slagwerker Daniel Dor, was van een sprookjesachtig kaliber. Wat zich op het podium afspeelde, hield je niet voor mogelijk en toch was het een werkelijkheid die zo’n pakweg vierhonderdvijftig mensen daadwerkelijk ondergingen. Hier werd gemusiceerd in een nieuwe dimensie, een van het nooit beleefde soort, een die oog en oor in één lange golfbeweging betoverde en de realiteit van alledag verving door die van de Ware Kunst. De Kunst die mensen laat twijfelen en tegelijkertijd verder laat kijken dan een horizon, waarvan ze niet eens het vermoeden hadden dat die bestond. Dát was wat Avishai Cohen c.s. bewerkstelligden: het begrip sprookje handen en voeten geven.
HONDERD MINUTEN
In ruim honderd minuten liet contrabassist Avishai Cohen alles wat mogelijk is op een contrabas – en ook dat wat ónmogelijk is – de revue passeren. Bij een bewering als deze denk je al snel aan een snelheidsmaniak, die vol gas de bewondering van zijn publiek afdwingt. Daar was bij deze musicus geen sprake van. Hoewel de Israëlier over een razende snelheid beschikt, lag dáár niet alleen zijn kracht. Veel meer in de wijze waarop hij met maatsoorten goochelde, hoe hij tempi uit allerlei muziekstijlen aan zich bond en hoe hij invloeden uit de ganse wereld van de muziek op een volstrekt natuurlijke manier in zijn spel incorporeerde.
Behalve dat Avishai Cohen zich als man nadrukkelijk toont op het podium – is dat een vorm van weggedrukte verlegenheid, of machismo? – is hij verder een eenvoudige muzikale handwerkman. Althans zo lijkt het. Zijn vingerzetting verschilt niet van andere contrabassisten, zijn verdere behandeling van de contrabas is navenant. En toch is er dat machtige geluid, dat de ene keer zingt en een andere keer met oerkracht overdondert. Waarbij de ene keer snaren van de bas dóórzingen en ze verderop bijna percussief worden afgeknepen.
Contrabassist Avishai Cohen is een liedjesvertolker. Op een instrument dat toch meestal wordt ingezet om te begeleiden. Het melodisch fraseren dat het spel van Cohen kenmerkt, stamt regelrecht uit de erfenis van Oscar Pettiford; de jazzmusicus die in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw naast contrabas ook cello speelde en zodoende de melodische kant ervan toevoegde aan de contrabas. Avishai Cohen haalt zijn liedjes niet alleen uit de gestreken passages in zijn spel, veel meer uit de geplukte delen waar hij portamento (vergelijkbaar met glissando, rvdh) de ene noot glijdend in de andere laat overgaan.
De eerste twee stukken van het concert leken erop te wijzen dat het vooral een Avishai Cohenshow zou gaan worden. Pas hierna kreeg met name de piano de vrije hand en liet Cohen zich zelfs meerdere malen een begeleidende rol opleggen. Maar dit was onderdeel van het concept: het superbe vakmanschap van de contrabassist verdiende het alle aspecten van het basspel breed uit te meten. Zijn duels met een telkens versnellende piano waren groots, maar de contrasten die hij legde als de piano voortraasde en hijzelf rustig plukkend een toonbeeld van zorgvuldigheid betrachtte, waren verbluffend.
VEGENDE BRUSHES
De keuze voor pianist Omri Mor en slagwerker Daniel Dor had niet beter gekund. Mor trad samen met Cohen wat meer op de voorgrond, Dor koos er vooral voor de achtergrond te vullen met wonderschoon slagwerkspel. Door met zacht vegende brushes, nauwelijks hoorbaar, onder de majestueuze contrabasklank te gaan zitten bijvoorbeeld. Of in een imposante solo het ene na het andere ritme aaneen te rijgen. Ook hier weer vielen vele monden open van verbazing.
Het concert van het Avishai Cohen Trio was een extatisch vertoon van kunnen. Aan elkaar gewaagd, nergens van elkaar de kaas van het brood etend, bouwden de drie dit muzikale sprookje op. En werd ten overvloede duidelijk dat Avishai Cohen als een wonderboy moet worden beschouwd. Of was hij de Nature Boy, die hij in de eerste van drie toegiften bezong? Natury Boy, de schitterende compositie die Nat King Cole zo liefdevol vertolkte en later door John Coltrane tot een van zijn mooiste melodieën werd verheven. De tekst van het stuk zou wel eens nauw kunnen aansluiten bij de weinige woorden die Avishai Cohen wisselde met zijn publiek: “Laat de muziek voor zich spreken”. Zit in de woorden van dat zo van Cohens oeuvre afwijkende Nature Boy het ware geheim van zijn persoonlijkheid verscholen? ‘There was a boy / A very strange enchanted boy / They say he wandered very far, very far / Over land and sea / A little shy and sad of eye / But very wise was he / And then one day / A magic day he passed my way’.
Ja, dat zal het wel zijn geweest. Hij kruiste onze weg, deze avond in Concertzaal Tilburg. En daar gaf hij ons de slotregels van Nature Boy mee: ‘The greatest thing you’ll ever learn / Is just to love and be loved in return’. Dát is de grondslag van het sprookje dat grootmeester Avishai Cohen deze avond in onze alledaagse werkelijkheid vatbaar maakte.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Avishai Cohen Trio
Concertzaal Tilburg, 30 maart ’16
Avishai Cohen – contrabas
Omri Mor – piano
Daniel Dor – slagwerk
