De bekende Nederlandse componist Bernard van Beurden is op 15 mei op 82-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn dochter, actrice Katrien van Beurden, gemeld. De componist stierf in aanwezigheid van zijn naaste familie op zijn vakantie-adres in Frankrijk. Componist en collega Andreas van Zoelen herdenkt in een persoonlijke terugblik zijn band met Van Beurden. 

Op een goede dag in het voorjaar van 2005 vond ik thuis aangekomen een bericht op het antwoordapparaat (die hadden we toen nog), waarin Bernard van Beurden zich voorstelde. Hij had plannen om een werk voor baritonsaxofoon solo en symfonisch blaasorkest te schrijven, en Heinz Friesen (dirigent en muziekpedagoog, red.) had Bernard geadviseerd contact met mij op te nemen. Het zou het begin worden van een bruisende creatieve samenwerking, resulterend in meerdere stukken. Een samenwerking die ook wel eens voor frictie tussen ons zorgde.

Maar analoog aan de manier waarop goed geplaatste dissonanten een akkoordprogressie alleen maar rijker maken, verrijkten deze spanningen onze vriendschap. Uiteindelijk waren we allebei steeds erg gedreven door de muzikale uitkomst van de projecten die we samen deden. Dat tekende Bernard: absolute geestdrift als het ging om het welzijn van zijn composities, maar ook om het grote kader waarin deze ontstonden: het (Nederlandse) muziekleven.

Zaken die Bernard (terecht) als misstanden zag, zowel aan de uitvoerende als kader-scheppende (subsidiërende) kant, werden door hem steeds zonder aanzien des persoons aan de kaak gesteld. En ondertussen bleef hij met veel energie zijn composities schrijven, die zo dierbaar voor hem waren.

Na het baritonsaxofoonconcert schreef hij nog enkele werken voor mij, waar ik nog steeds erg gelukkig mee ben, zoals  Susandre, Go Down en Four Mouvements (met een première in het Concertgebouw in Amsterdam).

Nadat het, door verschillende omstandigheden, de laatste jaren een beetje stil tussen ons was geworden, hadden wij eigenlijk net weer contact met elkaar gevonden. In deze fase schreef Bernard naar wat nu blijkt zijn laatste werk voor mij. De titel van dit werk voor tenorsaxofoon solo had wij mij betreft niet veelzeggender kunnen zijn: For now and forever…

ANDREAS VAN ZOELEN

De grootheid van Bernard van Beurden

Bernard van Beurden speelde een belangrijke rol bij de Nederlandse bloeiperiode van de moderne muziek in de tweede helft van de vorige eeuw. Hij schreef onder meer muziek bij eenentwintig toneelstukken, zeven muziektheaterstukken waaronder vier voor de jeugd. Ook schreef hij drie opera’s, werken voor orkest en harmonie- en fanfareorkest, voor accordeon, mandoline- en gitarenorkest. Tevens was hij componist van vocale- en koormuziek alsmede van kamermuziek.

Bernard van Beurden was ook programmamaker bij de radio. In 1978 won hij de RAI-prijs van de Prix Italia voor zijn Radiofonisch Oratorium Bajesmaf. Als pedagoog was hij verbonden aan de muziekschool in Amsterdam, de theaterschool en toneelschool in Amsterdam en aan het conservatorium in Rotterdam.

“Het geweldige van de twintigste eeuw was dat Nederland na 1950 aan het opbouwen ging om uit de chaos te komen”, stelde hij in 2013 in een interview in Het Parool. “En toen kwamen die geweldige jaren zestig en zeventig, met de verbeelding aan de macht en de fantasie. Dat resulteerde in een kwalitatief zeer hoogstaand Nederlands muziekleven.”

Bernard van Beurden had een kritische inborst, waaraan hij opmerkelijke citaten ontlokte. “Mijn grote angst is dat de spirituele samenleving uitgehold wordt. Dat wij steeds meer gedreven worden naar dat enge gemiddelde waarin mensen niet meer creatief zijn, zich niet meer willen ontwikkelen en waarin ze zich door vage onderbuikgevoelens laten leiden als ze gaan stemmen.” Hij was een van de weinigen, die meende dat geld en kunst niet buiten elkaar kunnen. “Wat sommige mensen niet goed begrijpen, is dat kunst niet buiten de economie kán, want kunst verdient zichzelf niet terug. Althans niet in geld. Dat is ook nooit zo geweest”, zo meende hij.

Bernard van Beurden werd op 5 december 1933 in Amsterdam geboren en begon op zijn achtste jaar met viool spelen. Op 11-jarige leeftijd schreef hij zijn eerste compositie voor viool en violoncello. Na zijn middelbare school studeerde hij viool en altviool aan het Amsterdams Conservatorium. Na het beëindigen van die studie volgde hij een studie compositie bij Rudolf Escher en Ton de Leeuw.

Op 21 oktober vindt in de Noorderkerk in Amsterdam de première plaats van Via Dolorosa, gecomponeerd in opdracht van het Galakoor. Via Dolorosa vertelt het lijdensverhaal door de ogen van belangwekkende mensen die om hun idealen en ideeën zijn vermoord. Onder hen Martin Luther King, Socrates, Ghandi en Harvey Milk. Citaten van hen zijn in Van Beurdens libretto verwerkt, evenals een tekst van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska.