Aan uitvoerend kunstenaars en podiumkunst liefhebbers

OPINIE

Ik zou alle musici, uitvoerend kunstenaars en vooral ook podiumkunstliefhebbers willen vragen om een moment te nemen om samen op het volgende onderwerp te reflecteren, en dit bericht te delen.

Zoals in vele andere beroepen heeft corona ook het onze een volledig halt toe geroepen en zijn optredens afgezegd tot diep in juli (uitgaande van dit moment). Voor alle kunstenaars zonder vaste baan om les te geven, betekent dit tenminste vier of vijf maanden geen zicht op enig inkomen, hetgeen veel uitvoerend kunstenaars (en met name freelancers) in een periode van financiële crisis doet belanden.

Velen van ons zijn begonnen met live-optredens vanuit onze huiskamer, te zien op Facebook of Instagram. Op zich een mooi idee, om mensen steun te bieden in deze moeilijke tijden, en ook om zichtbaar te blijven en bezig te zijn met je vak. Maar ik vraag me af: is het ook een slim idee? Waarom zou je, terwijl er nul euro op je bankrekening binnenkomt waar je je huur van moet betalen of je boodschappen mee moet doen, het enige middel waar je als uitvoerend kunstenaar je brood mee verdient, nu ook nog voor niets te grabbel gooien?

Onze opgenomen muziek en kunst is al voor vrijwel niets te verkrijgen – 0,006 cent vergoeding per stream mag geen naam hebben. En in het geval van muziek kun je bijna alles gratis van het internet streamen of rippen. Een betere term is achteraf ondenkbaar: RIP – Rest In Peace gemonetariseerde inkomsten voor musici en producenten. Dus LIVE-optredens zijn onze laatste strohalm, het laatste onvervangbare middel waar je als uitvoerend kunstenaar je brood van kan beleggen.

GEDACHTELOOS

Consumenten denken al lang niet meer na over wat het kost om een cd of video te vervaardigen, maar klikken in de meeste gevallen gedachteloos op YouTube of Spotify en kijken of luisteren gratis wanneer ze iets graag willen horen of zien. Dit is al volstrekt normaal geworden, ondanks het feit dat het nog steeds niet goedkoper is geworden om een cd of video van hoge kwaliteit te vervaardigen! Nu dreigt corona hetzelfde te doen met onze live-optredens. Natuurlijk is samen in een zaal een ervaring beleven niet hetzelfde als iets live bekijken op het internet, maar op dit moment is er even geen alternatief. We kunnen het podium niet op, het publiek kan de zaal niet in, dus het internet is voor nu even de enige manier om onze kunst(en) te delen.

Als we dit massaal gratis blijven doen dreigen deze live-optredens hetzelfde lot beschoren te zijn als de opgenomen muziek en zal een verschuiving in perceptie van de waarde van een live-optreden haast ongemerkt plaatsvinden. Waarom zou je straks een duur kaartje voor een artiest kopen die je wekelijks gratis op het internet hebt kunnen bewonderen in de afgelopen maanden. Ook onze werkgevers, de promotors, podia en festivals worden hiermee in hun portemonnee geraakt, want hoe kunnen zij het publiek straks vragen om een kaartje te kopen voor artiesten die zichzelf weken – of straks maanden lang – gratis ten toon spreiden op het internet?

Een goed getimede gratis promovideo of FB/insta-clipje die viraal gaan is natuurlijk altijd goed voor de publiciteit en te zijner tijd om zalen mee te vullen, maar geachte collegae: denk alsjeblieft na over hoe goed het is voor jezelf en voor ons allen als performers, als je wekelijks gratis complete concerten of uitvoeringen ten gehore gaat brengen.Waarom gratis? De bakker bakt zijn brood ook niet gratis in tijden van corona en iedereen vindt het doodnormaal om zijn boodschappen af te rekenen bij de supermarkt. Waarom zouden musici hun kunsten dan wel gratis blijven vertonen? We kunnen niet leven van de lucht. We moeten ophouden de rol van hofnarren te spelen en onze eigen kunst op waarde inschatten. We hoeven niet zoals de musici van de Titanic al spelend te verdrinken tijdens corona, hoe nobel dat ook was. Wij leveren ook voedsel, broodnodige voeding voor de ziel. ‘Soulfood’ is van onschatbare waarde, dus laten we het alsjeblief niet weggeven alsof het niets is. Daarmee ondermijnen we niet alleen onze eigen portemonnee, maar ook de waarde van de kunst in het algemeen.

TEN ONDER GAAN

Natuurlijk is het fantastisch als bekende grote kunstenaars die het zich kunnen permitteren, af en toe iets gratis doen voor het publiek. Maar het gaat mij om de rest, alle mensen die van kunst hun boterham moeten beleggen en die door corona ten onder dreigen te gaan. Ook als de coronapiek straks afgevlakt of gedaald is en we weer mogen optreden, vermoed ik dat de nasleep nog lang voelbaar zal zijn. Het zal nog lang duren voordat mensen weer zonder angst in een zaal omringd door vreemden zullen zitten of staan, om van een optreden te genieten.
Het vroegere ’irritante‘ kuchje in het Concertgebouw, van iemand die geen keelpastilles bij zich had, doet mensen in het huidige klimaat sidderen en beven of in woede ontsteken. Dat zie je nu al in de supermarkt, zelfs op anderhalve meter afstand. Ook reizen, om in andere landen onze kunsten te vertonen zal vermoedelijk nog wel lang(er) op zich laten wachten.

Dus voor nu moeten we het doen met het internet. Dat is ons enige platform, maar we moeten een manier vinden om ons publiek weten te overtuigen van de noodzaak tot het verwerven van inkomsten voor live-optredens via het internet. Het moet iets speciaals en waardevols (worden! en) blijven. Dat kunnen wij er alleen zelf van maken, en niet door het dagelijks cadeau te geven waardoor het al spoedig ‘gewoon’ gaat worden. Als je een keer een doos bonbons voor je vriend meeneemt krijg je er blijdschap en waardering voor. Maar als je elke dag dat doosje bonbons meeneemt dan wordt het gewoon en word je er naar alle waarschijnlijkheid al snel niet eens meer voor bedankt, terwijl de bonbons gedachteloos in diens holle kies verdwijnen. Hetzelfde geldt voor het gratis aanbieden van muziek aan ons publiek.

De ervaring heeft geleerd dat een ‘vrijwillige bijdrage’ niet het antwoord is, omdat meer dan negentig procent helaas niets bijdraagt en toch gewoon blijft kijken. En van de overige tien procent kunnen we onze huur niet betalen. Dit komt niet omdat de consument niet wil betalen, maar doordat hij of zij genietend van een show niet wil stoppen om creditcardnummers in te voeren (dit weet ik uit eigen ervaring).

IDEE BEDACHT

Ik heb het volgende idee bedacht. Ik droom van een ‘performers unite app’, waarin iedereen een klein stukje van zijn kunst kan laten zien. We laten een ‘teaser’ zien, van misschien een minuut of vijf (maximaal) en daarna stopt die automatisch en moet de belangstellende betalen om verder te kijken. De eerste vijf minuten heeft de consument de kans om te besluiten of het beeld en de geluidskwaliteit hem genoeg aanstaat om er voor te willen betalen. Dat lijkt me eerlijk, want het spreekt voor zich dat de kwaliteit van een show vanuit de huiskamer met een laptop per concert varieert en de kwaliteit van een performance in een zaal met technici en stage-hands, qua licht, decor en geluid niet zal kunnen evenaren. Je betaalt óf een hogere prijs voor een heel optreden óf de halve prijs als je dat te duur vindt, waarvoor je dan het halve concert kunt zien.

Deze app moet zowel de performer als consument ten dienste staan en het leeuwendeel van de inkomsten moet naar de performers gaan (en als het even kan niet naar een of ander conglomeraat in Silicon Valley). Groot bijkomend voordeel bij verplichting tot betaling is – naast het feit dat het hierdoor letterlijk waarde krijgt – dat men eerder geneigd zal zijn echt voor deze performance te gaan zitten en hem af te kijken of luisteren, in plaats van door te scrollen naar iets anders, zoals vaak op Facebook en Instagram gebeurt. Die 2000 view counts betekent echt alleen maar dat er iemand enkele seconden langs jouw post is gescrold en hem even in beeld heeft gehad, en geeft geen enkele garantie of iemand ook daadwerkelijk heeft gekeken en is blijven kijken.

Naar mijn mening zouden wij als artiesten de handen ineen moeten slaan en ons werk niet meer gratis weg moeten geven en al helemaal niet in de ongekende volumes waarin dat nu gebeurt op sociale media. Dan komen we de komende coronamaanden misschien toch nog met enige inkomsten van ‘live’-optredens door.

Ik vraag jullie allemaal dringend hierover na te denken en mij antwoord te geven.

Ik mis jullie allen, mijn collega’s, de podia en het publiek. Ik mis het optreden en ik kan niet wachten totdat alles weer ’normaal’ wordt. Maar vergis je niet: wat de ’norm’ is, dat bepalen wij zelf. Dus laten we hier alsjeblieft heel bedachtzaam en zorgvuldig mee omspringen. En tot die tijd naar een gedegen oplossing zoeken die onze waardevolle bijdrage aan de samenleving ook naar behoren beloont.

Muzikanten en muziekliefhebbers: sla de handen ineen!

Dank jullie wel!

Love & Music,
Fleurine

PS 1: Deel dit artikel heel graag met zoveel mogelijk mensen dan vinden we hopelijk gezamenlijk sneller een oplossing.

PS2 : Sinds mijn FB-post op maandag over dit onderwerp kreeg ik vele, vele reacties onder wie iemand die mijn idee vorm wil geven. Wie er voor voelt een pilot-optreden te geven in dit voorgestelde format: laat het mij weten, ik ben aan het werken om dit idee te realiseren, vingers gekruist dat ’t lukt.

WEBSITE FLEURINE