“Dit is de grootste platenbeurs van de wereld”, zegt eigenaar en organisator Stephan van Zal van de Mega Record & CD Fair. Dit jaar voor de 58ste keer in de Brabanthallen in Den Bosch. ‘De grootste platenbeurs van de wereld’ is geen grootspraak. Standhouders uit verre landen die ik sprak en vroeg waarom ze helemaal naar Nederland waren gekomen, keken me meewarig aan. Alsof ik niet wist dat dit de grootste platenbeurs was en dat je voor de meest bijzondere platen hier moest zijn.
Stephan van Zal
Twee keer per jaar, in april en november, zijn de Brabanthallen de grootste platenbeurs van de wereld. Waarom hier en niet in Amerika? Van Zal: ”De afstanden zijn daar te groot. De grootste Amerikaanse platenbeurs is in Austin, Texas. Maar die is nog niet de helft van deze beurs. Hier staat heel Europa. De meeste standhouders komen misschien niet eens uit Nederland maar uit Duitsland. Naast de Europeanen zijn er standhouders uit meer dan 32 landen. Uit Chili, Brazilië, Mexico, Peru tot Japan.”
De beurs is 1600 vierkante meter groot met 552 kramen van vier meter breed. Bij elkaar zijn er voor vijftienduizend bezoekers naar schatting meer dan drie miljoenen platen en cd’s te koop. En dan zijn er nog tientallen kramen met tijdschriften, boeken, petjes en t-shirts. De Zweedse Alexander Johansson verkoopt niets en staat er met zijn collectie memorabilia van de rockband KISS. Er is een podium waar bassist Ronnie Leatherman (76 jaar) van de psychedelische rockband The 13th Floor Elevators optreedt en popjournalist Jan Vollaard (NRC, Oor) zijn boek El Pea met platencovers presenteert. Een hal verder worden alle hoezen van het Stax-label uit Memphis getoond. Meer dan driehonderd elpees kwamen er in de jaren zestig, zeventig en tachtig uit op Stax. En ze zijn er allemaal.
Serieuze verzamelaar
De standhouders komen uit 32 landen. De bezoekers komen uit nog meer landen. Zo’n vijftienduizend zijn er, is de schatting. De voorzichtige koper loopt met een bescheiden Jumbo-tas, maar de meesten zijn op zijn minst voorzien van een rolkoffer, terwijl de serieuze verzamelaar een karretje achter zich aan sleept.
Op zoek naar pop, rock, blues, soul, hiphop, indie, dance, punk, psych en reggae. Sommigen zoeken wat apartere genres zoals filmmuziek of klassiek. Een enkeling is op zoek naar een peperduur uniek exemplaar dat nergens anders te koop is. En jazz? Dat is nog steeds een van de belangrijkste genres van de beurs.
Van de drie hallen is de laatste voor een deel gevuld met stands die voornamelijk of alleen jazz verkopen. In de andere hallen is bij vrijwel elke stand minstens één bak, meestal meer met jazz te koop. Van Zal en enkele standhouders die ik sprak schatten dat jazz zo’n twintig procent van de beurs uitmaakt. De prijzen van de platen beginnen bij twee euro, maar prijzen van 100 tot 900 euro per plaat zijn geen uitzondering. Gemiddeld kosten de meeste nieuwe of bijna nieuwe jazzplaten rond de vijftien tot dertig euro. Maar wie echt iets bijzonders wil hebben zal duizenden euro’s moeten schuiven.
David Donahue – John Gomes
John Gomes en David Donahue komen uit Los Angeles waar ze een platenzaak met veel jazz runnen. Ze komen al jaren, vaak twee keer per jaar. Het is de eerste stand waar ik een praatje maak. Nee, hun duurste plaat hebben ze niet bij zich. Die hebben ze twee weken geleden voor tweeduizend euro verkocht. In de aanbieding is nog wel Saxophone Colussus van Sonny Rollins. Voor een vriendelijke prijs van 900 euro. Het is jammer genoeg maar de tweede persing, zegt David. Een eerste persing zou voor drieduizend euro de deur uitgaan. ‘O ja’, zeggen ze als ik wil weglopen. ‘We willen graag jouw jazzverzameling kopen. Bel ons dan even. We zijn hier elk jaar.’
Jae Mo Yoon
Jae Mo Yoon komt uit Seoel, Korea. Dit jaar staat hij er voor de vierde keer. Bakken vol met voor mij onduidelijke muziek uit Korea. Er is weinig Koreaanse jazz, zegt hij. Die is in Korea niet zo populair. Het is een subcultuur. Maar K-pop wat wel populair is, heeft hij vanwege de transportkosten niet op vinyl meegenomen. Yoon: “Met onze albums willen we laten horen waar de basis van die muziek vandaan komt. Onze specialiteit zijn vinylpersingen die in andere landen niet zijn gemaakt. In Korea waren cd’s niet populair en tot 1994 werd alles nog op vinyl uitgebracht, terwijl in de rest van de wereld de muziek nog alleen als cd verscheen.”
Andres Tapia Del Rio
Andres Tapia Del Rio is standhouder uit Lima, Peru. “Dit is de vijfde keer dat ik hier ben”, zegt hij. “Ik verkoop muziek uit heel Zuid-Amerika en een beetje jazz. Ik zal je een jazzplaat uit Peru laten zien. Dit is uit 1964 en het eerste jazzalbum dat in Peru werd opgenomen. Van de Peruviaanse pianist Jaime Delgado Aparicio. Een fantastisch album dat ik voor 250 euro verkoop.”
Michel Veenstra a.k.a. Klinkhamer
Nederland heeft met het Rotterdamse Vinylspot en het Groningse Klinkhamer een cruciale jazzvinger in de pap. Michel Veenstra a.k.a. Klinkhamer runt sinds 1999 een winkel in Groningen en ging vanaf toen meteen op de beurs staan. Veenstra: “We krijgen de platen door ernaar te zoeken. Mensen komen naar de winkel om hun platen, soms hele verzamelingen, aan te bieden. Brengt Nederlandse jazz iets op? vraag ik. “Sommige zeldzame platen zeker wel. De eerste platen van de Diamond Five kunnen wel duizend euro opbrengen, hoewel de prijzen van Nederlandse jazz de laatste jaren wel iets gezakt zijn. Jazz vanaf 1955 tot de jaren zeventig verkoopt het beste. Een van de duurste platen die ik heb is Spirale. Een Italiaanse groep die elektronische jazz speelt, een beetje in de richting van jazzrock. Die is bij mij vierduizend euro en op internet vaak nog tweeduizend euro duurder. Maar het hoeft echt niet zo duur. Wat ik leuk vind is deze release. Ik maak jazzcompilaties voor het Londense label BBE Records. Deze dubbel-elpee kost dertig euro en is net uitgekomen. Maar er zijn altijd mensen die het leuk vinden om dure platen toe kopen. De duurste plaat die ik heb is Moonscape van Michael Garrick. Daar zijn maar 99 exemplaren van geperst. Te koop voor 7500 euro. We vonden hem tussen een collectie die we in Amerika kochten. Zoiets koop je als statussymbool, niet omdat de muziek deze prijs waard is. Als je iets bijzonders zoekt, ga ik op pad om het voor jou te zoeken.”
Alexander-Wolfgang & Friends
Alle standhouders zijn professioneel. Meestal hebben ze een fysieke winkel, enkelen verkopen alleen online. De uitzondering is Alexander & Friends. Ze komen uit Oostenrijk en zijn gewoon vier vrienden met (te) veel jazzplaten. “Wij kwamen hier eerder als bezoeker en nu staan we voor het eerst met een stand. Wij verkopen onze platen die we dubbel hebben en platen die we niet meer bij onze veranderde smaak vinden passen. Onze vrouwen vinden het fijn als we met minder platen thuis komen dan waarmee we gingen.”
Of dat gaat lukken is de vraag. Toen ik langskwam stonden Alexander en Wolfgang in de stand, terwijl hun twee andere vrienden bezig waren met een speurtocht langs andere stands om platen te kopen. De vier vrienden hebben ieder zo’n vijf- tot achtduizend platen en een ruimteprobleem. “Onze prijzen zijn gemiddeld”, zegt Wolfgang. “De duurste plaat die we hebben is een Engelse persing van Working van Miles Davis voor 520 euro.”
Mattheus uit Brazilië
Bezoeker Mattheus komt uit Brazilië. Hij heeft een winkel in São Paulo. Hij koopt voor zichzelf en voor zijn winkel. Hij was zeer tevreden over de beurs, omdat hij bij een Nederlandse verkoper Braziliaanse platen kocht die in Brazilië niet zijn te vinden. Hij zegt: “Ik kom twee keer per jaar naar deze beurs. Al zeven jaar. Het zijn mijn gelukkigste weken van het jaar.”
Wie komen er naar zo’n platenbeurs? Zoals te verwachten zijn er veel witte mannen van vijftig jaar en ouder. Maar toch niet alleen dát. Verzamelaars en ook steeds meer jongeren willen vinyl en de cd’s vormen dan ook een minderheid op deze beurs. En er waren ook best wat vrouwen die fanatiek in de platenbakken graaiden. Maar jonge vrouwen waren toch wel een zeldzaamheid.
Lien-Marli
Lien en Marli – dertiger en nog net geen dertiger – vielen daarom op. Lien was een keer eerder geweest, Marli nog nooit. “Wij zoeken vooral koopjes. In winkels zit er vooral veel meuk tussen de platen, maar hier kun je goede platen voor weinig geld vinden”, zegt Lien.
Hoeveel wil je uitgeven?
“Daar hebben we niet zo over nagedacht. Zeker geen honderden euro’s. Misschien wat tweedehands platen en een enkele nieuwe. We hebben tot nu twee platen gekocht. Dat waren echte koopjes. Vijf euro voor deze twee samen (Diana Ross & The Supremes en Stevie Wonder). Na de koffiepauze gaan we verder zoeken. Ik wil nog oude jazz kopen, vooral vrouwen zoals Ella Fitzgerald en Billie Holiday.” Marli: “Ik ga meer voor de indie-rock. Ik zoek platen van Arlo Parks.”
Jullie zijn rond de dertig. Waarom willen jullie platen hebben?
“Mijn ouders hadden platen. Dat vond ik cool en die grote hoezen vond ik er vet uitzien. Ik streamde eerst, maar nu denk ik, waarom koop ik niet zelf platen. Ik ben volwassen en verdien mijn eigen geld.”
Hoe kijken jullie tegen dit publiek van vooral mannen van boven de vijftig aan?
“Wat wel fijn is en wat niet vaak gebeurt, is dat er geen rij bij de wc was. En die was er bij de mannen wel.”
Tekst en foto’s TOM BEETZ
58th MEGA RECORD & CD FAIR
Brabanthallen Den Bosch, 13-14 april 2024
