‘Frush’ betekent zoveel als verbrijzeld. Het is ook de naam van de eerste cd van een kwartet Europese freejazz-veteranen. Met onder hen rietblazer Luc Houtkamp.
Pianist Steve Beresford is de Engelsman die eind jaren zeventig als lid van de Flying Lizzards een hit had met Money, that’s what I want. Bij ons is hij vooral bekend vanwege samenwerkingen met elke freejazz-exponent onder de zon. Op dit album vertegenwoordigt hij het filmische element met veel geluidseffecten, meer dan melodie. De Italiaanse trombonist Sebi Tramontana vult dat mooi aan met een ongekende veelzijdigheid aan klanken. De Duitse drummer Martin Blume is naast muzikant een van de drijvende krachten achter muziekpodium LOFT in Keulen en de Nederlander in dit Eurokwartet is rietblazer Luc Houtkamp op tenorsaxofoon en klarinet.
Houtkamp, Beresford en Blume hebben al eerder samen opgenomen (Live in Prague POW 2017). Frush is een nieuw project en de toevoeging van trombonist Tramontana klinkt als een naadloze match. De opnames dateren uit 2023, opgenomen in LOFT en de cd is uitgebracht bij FMR Records. Er zijn op YouTube een paar korte clips van Tramontana te zien, waar zijn werkwijze goed in beeld komt. Slaan, spugen, spreken, vocale vervorming via de tube vullen het gebruik van de schuif, dempers en andere technieken aan. Ook van Frush is op YouTube een live-opname te zien.
Het resultaat van de samenwerking tussen deze vier kopstukken kun je het best omschrijven als ‘old school Euro avant-garde’. Dat lijkt een contradictie. Het idioom is de Europese freejazz zoals die vanaf de jaren ’70 opmars maakte. Door tegenstanders afgedaan als ‘piep-piep-knor-muziek’, maar vijftig jaar na opkomst nog steeds springlevend, met een bloeiende nieuwe generatie die de traditie in alle richtingen verder stuwt.
Frush iseen album voor liefhebbers. Zonder de visuele ervaring van een live-concert krijgt het luisteren naar geïmproviseerde avant-garde een andere dimensie. Het album bestaat uit zeven stukken waarvan er drie korter dan vijf minuten zijn. De pauzes tussen de stukken zijn kort en het geheel kan worden beluisterd als de lange soundtrack van een zelfverzonnen film. Diëgetische geluiden (geluiden die deel uitmaken van een fictieve wereld, red), geklop, gerinkel, gekras, gefladder, flarden van melodie als een radio in een achterkamer, nagebootst stemgeluid door instrumenten in dialoog; het zet het onderbewuste van de luisteraar aan het werk.
Bij momenten zie je een dreigende zwart-witfilm en dan weer een zwerm vogels in een fel gekleurde lucht. De saxofoon en klarinet voeren de boventoon op momenten van aanwezigheid, maar alle muzikanten stappen op subtiele wijze in en uit beeld. Collectieve improvisaties, tweespraak, flarden van uitwisseling en solo’s wisselen elkaar af. Er is veel lucht tussen de interactie en zowel de stilte als de wendingen en reacties op elkaar houden de aandacht gevangen.
Na beluistering van de cd is het bekijken van de YouTube-clip als een soort bonustrack, alsof je de uit de film geknipte scènes te zien krijgt.
Een aanrader, ook voor de huidige generatie die zich niet zo zeer verbrijzeld, maar wellicht verbijsterd zal voelen bij het meesterschap van deze Boomers.
MONICA RIJPMA
HOUTKAMP – TRAMONTANA – BERESFORD – BLUME
Frush
FMR Records
Luc Houtkamp – tenorsaxofoon en klarinet
Sebi Tramontana – trombone
Steve Beresford – piano
Martin Blume – slagwerk
