Bite The Gnatze bestaat al vanaf 1995, maar laat altijd lange pauzes vallen tussen zijn verscheidene cd’s. ‘Good bike Fair wheel’ is pas de vijfde en dat zou je kunnen doen vermoeden dat cd’s produceren geen prioriteit is bij dit septet. Andersom kun je ook bevroeden dat die lange tussenpozen nodig zijn om materiaal volledig te laten uitkristalliseren.
Wie de negen stukken op Good bike Fair Wheel beluistert, moet haast tot die tweede constatering komen. Alle invloedhoekjes van Bite The Gnatze komen voorbij: jazz, eigentijdse gecomponeerde en geïmproviseerde muziek, volksmuziek, elektronica, kamermuziek, het is weer allemaal aanwezig. Niets nieuws zou je kunnen denken, want bij de voorgaande albums van dit eigenzinnige hofje was dit ook al zo. Maar op de nieuweling is overal een tandje bijgezet: diversiteit strijdt hier met rijpheid.
Bite the Gnatze ziet telkens weer kans de luisteraar en ook ieder eigen bandlid voor verrassingen te plaatsen. De uitgekiende mix tussen gecomponeerd en geïmproviseerd en ook tussen ritmisch en melodisch is ongekend. En de harmonie die bij ritme en melodie vaak onontkoombaar is, hangt daar mooi tussenin. Waarbij dient aangetekend dat Bite The Gnatze geen liedjesfabriek is: de negen stukken op Good bike Fair wheel zijn prachtige composities, geschreven door Paul Pallesen en direct geschikt voor de eeuwigheid.
I Met A Lazy Horse is wellicht het stuk dat de oneindige rekbaarheid van de groep het beste weergeeft. De ritmes buitelen over elkaar, een klarinet struikelt door het geheel, op de achtergrond spelen basklarinet en gitaar hun eigen spelletje, de contrabas houdt een marstempo aan, percussie ontregelt – ja, ’n wonder zeg: ’t is wel Alan Purves – een sopraansaxofoon geeft het opstapje voor een aanzet tot vrij improviseren, om dan samen ongelimiteerd naar een smaakvol einde te snellen.
Zou dat de reden zijn dat de vrije improvisatie in het stuk daarna, Don’t Mess With Miss Maison Moderne, zich zo onopgesmukt manifesteert? Het duurt maar even, want zo gaat het de hele cd door: overal zijn aanzetten, die overgaan in andere, even haperen bij wat verder uitgewerkte passages om dan spoorslags weer het Pad der Verrassingen op te zoeken. En steeds weer is er dat neerzetten van klankkleur, dat eventuele egotripperij uitsluit en slechts tot stand kan komen doordat de zeven kanonnen van de groep hun loop niet op elkaar richten, maar op de totaalklank.
Good bike Fair wheel is een album dat al het eigenzinnige van Bite The Gnatze, in vele jaren ontdekt en doorontwikkeld, in zich draagt. De mix van ervaring, individueel vakmanschap en de drang om én de factor melodie én de factor ritme plus het element improvisatie in een nieuw verband samen te voegen, is dubbel en dik geslaagd. Good bike Fair wheel is weer zo’n product dat in relatieve stilte is gecreëerd, in dezelfde stilte als cd gaat gedijen en wellicht slechts bij de fijnproever onder de aandacht komt. Zo is het steeds gegaan bij Bite The Gnatze.
Maar zo raadselachtig als de groepsnaam is, zo is ook het muzikale concept. Bite The Gnatze wortelt voornamelijk in de jazz, met al haar rare zijsprongen. Zo kan het gebeuren dat je flarden van New Orleansjazz hoort op Good bike Fair Wheel, die doorgetrokken wordt naar de historische ontwikkeling die jazz doormaakte. De andere invloeden die langs die tocht binnen sijpelden, zoals volksmuziek, kamermuziek en eigentijdse gecomponeerde muziek hebben ook het concept van andere groepen en individuele musici beïnvloed. Bite The Gnatze echter benut ze om zijn vijfde monument op te richten.
RINUS VAN DER HEIJDEN
BITE THE GNATZE – GOOD BIKE FAIR WHEEL
TryTone
Joost Buis – trombone, lapsteelgitaar
Michel Duijves – klarinet, basklarinet
Frank van Bommel – piano, celesta, harmonium
Paul Pallesen – gitaar, banjo
Steven Kamperman – altklarinet, sopraansaxofoon
Meinrad Kneer – contrabas
Alan Purves – percussie
