We leven in een tijd waar voor het ruim honderdjarig bestaande muzikale verloop van jazzmuziek nauwelijks nog aandacht lijkt te bestaan. Jonge musici zien veel meer uit naar de (nog nauwelijks voorhanden zijnde) mogelijkheden om fusies tot stand te brengen tussen populaire muziek en jazz. En waar uitvoerders zich nog bezig houden met het verkennen van de mogelijkheden tot onderzoek van mengen van etnische muziek met jazz, lijkt het hoogtepunt ook voorbij.
Wat een zegen is het dan dat drie Nederlandse jazzmusici met het album The Trail het pad naar de jazztraditie van velerlei onkruid hebben ontdaan en met respect twaalf stukken hebben vastgelegd, die diep wortelen in wat ooit was. Het Frans Vermeerssen Trio legt er wegen uit naar de kernwaarden van jazzmuziek: improvisatie, intuïtie, samenspel en vakmanschap en jazeker, ook swing.
Frans Vermeerssen is een vaste waarde in het Nederlandse jazzmilieu. Hij stamt uit de tijd dat vele groepen met name in de jaren tachtig, zich onder het voorop lopende ‘juk’ van avantgardisten als de ICP en het Willem Breuker Kollektief als het ware verenigden om andere richtingen te exploiteren. Frans Vermeerssen was daar een belangrijke onderzoeker bij: hij leidde in het begin van zijn carrière de TamTam Fanfare, All Ears, een eigen kwartet, Africa Brass en Talking Cows, om maar wat namen te noemen. Bovendien was hij een veelgevraagde begeleider, onder andere in iconische groepen als Bik Bent Braam, Baritone Madness, Contraband en Willem Breuker Kollektief.
In al die groepen was en bleef hij de saxofonist – hij bespeelt sopraan-, alt-, tenor- en baritonsaxofoon – die uit de Afro-Amerikaanse jazztraditie een deel van zijn geluid ontwikkelde en dat definitief gestalte gaf door zijn eigen fantasie, durf en vakmanschap. En moet je vooral op tenorsaxofoon horen wat dit heeft opgeleverd: een droog en tegelijk door merg en been gaand geluid; dwingend, sturend en onontkoombaar. Zó klinken alle grote tenoristen.
Nu is er zijn eigen trio. Een ensemblevorm die zijn absolute voorkeur geniet, omdat die – naar Frans Vermeerssens zeggen – ‘de kleinste complete band in jazzmuziek is waarin ritme, melodie en contrapunt de grootste mogelijkheid bieden om op een open manier te improviseren’.
De titels van de twaalf composities op The Trail (Het Pad) verwijzen alle naar een pad of weg in evenveel verschillende talen; Percorso, Slighe, Dao, Putj en Caminho om er enkele uit te lichten. Maar inhoudelijk geldt dat evenzeer: The Trail bestaat uit twaalf wegen die alle naar het beoogde doel van Frans Vermeerssen leiden: improvisatiemuziek op hogeschoolniveau die immer transparant en flexibel blijft en waarin elke noot het vakmanschap van de drie muzikanten onderstreept.
Want al wordt tot hier uitsluitend de naam van Vermeerssen genoemd, die van Dion Nijland en Thomas Jaspers hebben evenveel waarde. Contrabassist Nijland – die met Vermeerssen ook al speelde in Talking Cows – ondersteunt hem als een trouwe echtgenoot, de jonge slagwerker Thomas Jaspers bezit de capaciteiten om niet alleen in een begeleidende rol te schitteren. Evenzeer echter in de momenten dat hij en Dion Nijland onder de oppervlakte lijken te opereren, terwijl ze zich precies zo op de voorgrond bewegen als de saxofoons van de leider. Exact dus zoals het hoort in manifeste jazzmuziek.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto Frans Vermeerssen Trio NOUD VAN KLINKEN
FRANS VERMEERSSEN TRIO
The Trail
TryTone
Frans Vermeerssen – tenor- en sopraansaxofoon
Dion Nijland – contrabas
Thomas Jaspers – slagwerk
