Sonny Rollins werd in mei 1967 voor een televisieopname naar Nederland gehaald. Omdat hij er toch was trad hij ook nog op in de Utrechtse jazzkelder Persepolis en op 3 mei in de Academie voor Beeldende Kunst in Arnhem. Dat Arnhemse concert was zijn eerste optreden. Het was goed geheim gehouden en daardoor bij weinigen bekend. Juist dat concert staat als legendarisch te boek. Er is nu een dubbel-cd van Rollins’ verblijf in Nederland en die werd deze 4e december in Arnhem gepresenteerd.

Frank Jochemsen vertelt over de totstandkoming van 'Rollins in Holland', met links Hans Dulfer en rechts Jaap van de Klomp, die beiden aanwezig waren bij het concert van Rollins in 1967 in Arnhem.
Frank Jochemsen interviewt Hans Dulfer en rechts Jaap van de Klomp, die beiden aanwezig waren bij het concert van Rollins in 1967 in Arnhem.

Maar al te vaak wordt een concert legendarisch genoemd. Meestal zijn er geen opnamen gemaakt zodat je dat tot in lengte van dagen kunt volhouden. Een enkele keer zijn er wel opnamen beschikbaar en bij beluisteren moet je meestal toegeven dat het een goed concert was. Maar legendarisch? Van het optreden in Arnhem met drummer Han Bennink en contrabassist Ruud Jacobs circuleerden in kleine kring al lang cassettebandjes met opnamen van slechte geluidskwaliteit. Van de rest van de optredens waren geen opnamen bekend.

De Arnhemse opnamen gaven het optreden mythische proporties. Tot voor kort dan, want er zijn onlangs nooit uitgezonden en onbekende radio-opnamen uit de VARA-studio gevonden, waarvan zelfs niet bekend was dat ze waren gemaakt. Zoals we nu weten waren die opnamen waarschijnlijk bestemd voor Pim Jacobs’ NCRV-programma Jazz met Jacobs, maar werden ze niet gebruikt. Het was wel bekend dat in Pim Jacobs’ Go-Go Club in Oud-Loosdrecht tv-opnamen waren gemaakt, maar het was ook zeker dat de Ampexbanden waren gewist voor hergebruik. Dat er een audioband had meegelopen was niet bekend, en ook die kwam onlangs boven water.

Han Bennink: "Misha Mengelberg had zich in Utrecht opgedrongen en het hele concert verziekt."
Han Bennink: “Misha Mengelberg had zich in Utrecht opgedrongen en het hele concert verziekt.”

Alles bij elkaar was er een geweldig document verkregen dat door het Nederlands Jazz Archief in samenwerking met het Amerikaanse Resonance Records op de dubbel-cd Rollins in Holland is uitgebracht. Van het Persepolis optreden zijn geen opnamen gevonden en dat is maar goed ook. Han Bennink maakt zich tot op de dag van vandaag hierover kwaad: “Misha Mengelberg had zich opgedrongen en het hele concert verziekt. Niemand wilde hem erbij, zeker Rollins niet die altijd liever zonder piano wilde spelen.”

Maar hoe zit het nu met dat legendarische optreden in Arnhem? Het geluid van de Arnhemse opnamen is enorm opgeknapt, hoewel de audiokwaliteit een stuk minder blijft dan die van de opnamen uit de VARA-studio en de Go-Go Club. Ruud Jacobs is slecht hoorbaar, terwijl uit de andere opnamen blijkt dat hij juist ontzettend mooi speelde. Han Bennink is uiteraard wel goed te horen net als Rollins zelf. En ja, de opnamen uit de VARA-studio en de Go-Go Club zijn zeker fantastisch met een Rollins op zijn best, maar in Arnhem gebeurde toch iets anders, meer bijzonder. De muziek stijgt op naar de hemel en er hangt een energie die je ademloos achterlaat.

Hans Dulfer laat de cassettebandjes van het concert zien, die hij van Michiel de Ruyter had gekregen.
Hans Dulfer laat de cassettebandjes van het concert zien, die hij van Michiel de Ruyter had gekregen.

Niets was gerepeteerd, er was geen set-list en er was niets afgesproken. De musici hadden elkaar net ontmoet en kenden elkaar niet. Wat er spontaan gebeurde met de interactie tussen de ontketende Bennink en Rollins is onbeschrijfelijk. Zo bijzonder dat de nu negentigjarige Rollins zich dit optreden nog levendig kan herinneren en toestemming gaf om het uit te brengen.

Deze dag werd in dezelfde ruimte – de kantine van wat nu ArtEZ Arnhem heet – de NJA dubbel-cd gepresenteerd in aanwezigheid van Hans Dulfer en Jaap van de Klomp – die Rollins naar Nederland had gehaald – en er beiden toen bij waren. Ook enkele van de bezoekers van toen zaten in de zaal, net als drummer Pierre Courbois die in 1967 te laat kwam en niet meer naar binnen mocht, waarna hij het concert zittend op het grasveld naast de kantine probeerde te volgen.

Frans Vermeerssen is duidelijk een Rollins-epigoon en daarom tijdens de presentatie een geslaagde verpersoonlijking van Sonny Rollins.
Frans Vermeerssen is duidelijk een Rollins-epigoon en daarom tijdens de presentatie een geslaagde verpersoonlijking van Sonny Rollins.

De cd-presentatie ging gepaard met een concert waaraan Han Bennink meedeed. Ruud Jacobs die de ontdekking van de audiobanden nog had meegemaakt was vorig jaar overleden en werd vervangen door bassist Dion Nijland. De plaats van Sonny Rollins werd ingenomen door Frans Vermeerssen. Halverwege het optreden werden de aanwezige ooggetuigen geïnterviewd door Frank Jochemsen die samen met Ditmer Weertman op de audiobanden was gestuit en de cd’s heeft gecoproduceerd.

Jaap van de Klomp vertelde dat hij eerder met Rollins te maken had gehad en wist dat hij op dat moment in Londen zat. Toen Pim Jacobs hem vroeg of hij iemand wist als gast voor zijn binnen een paar dagen op te nemen programma had Van de Klomp Rollins gebeld en gevraagd of hij wilde komen. Rollins speelde in Nederland op de Buescher Aristocrat tenorsaxofoon van de in 1963 overleden Belgisch-Nederlandse saxofonist Jos van Heuverzwijn. Rollins had dat instrument gehoord en wilde het dolgraag hebben. Van de Klomp is samen met Rollins naar de weduwe Heuverzwijn gegaan. Van de Klomp liet doorschemeren dat hij met enige tegenzin bemiddeld had, waardoor Rollins de sax voor weinig geld kon overnemen.

Frans Vermeerssen en Dion Nijland, die zijn eigen eerbetoon gaf aan zijn overleden collega Ruud Jacobs.

Dat het Van de Klomp lukte om Rollins naar Nederland te halen moet gezien worden in het licht van de situatie waarin Rollins toen verkeerde. Hij had grote faam verworven met zijn in 1956 opgenomen elpee Saxophone Colossus. maar 44 elpees later raakte hij in 1966 na East Broadway Run Down in een crisis. In de periode tot 1972 nam Rollins niets meer op, totdat hij met de ‘hier-ben-ik-weer’ elpee Next Album kwam. De nu gevonden opnamen laten horen dat er met de muzikale creativiteit van Rollins in die ‘rustpauze’ eigenlijk niets mis was.

Hans Dulfer vertelde dat hij na het Arnhemse optreden Rollins interviewde in het Amsterdamse Hiltonhotel waar Rollins hem vertelde dat hij het optreden met Bennink en Jacobs fantastisch had gevonden. Rollins zei, toen Dulfer hem vroeg of hij het opnieuw wilde doen “dat je dat soort dingen niet moet overdoen”. Dulfer bedoelde eigenlijk nog ergens anders spelen, maar Rollins vatte het op als een plaat maken met Bennink en Jacobs. “Zo goed wordt het nooit meer”, zei Rollins. Dulfer vertelde ook dat hij Rollins voorstelde een plaat te maken met de toen ontluikende rapmuziek van de groep Public Enemy. Rollins wilde dat wel, maar zei dat hij dat niet mocht van zijn vrouw.

Han Bennink zelf vertelde dat hij nu een stuk zenuwachtiger was geweest dan toentertijd. In de auto naar het concert in de Go-Go Club zat Rollins gekke bekken te trekken en bewoog hij continu zijn lippen. Het bleken oefeningen te zijn die hij altijd deed en te maken hadden met een bepaalde saxofoontheorie. Wat Bennink vooral opviel waren de extreem grote zwarte schoenen van Rollins: “Die waren bijna groter dan de woonboot waarin ik woonde”.

Frans Vermeerssen, Dion Nijland en Han Bennink riepen de legendarische concerten van Sony Rollins met Ruud Jacobs en Han Bennink in herinnering.
Frans Vermeerssen, Dion Nijland en Han Bennink riepen de legendarische concerten van Sony Rollins met Ruud Jacobs en Han Bennink in herinnering.

En dan was er natuurlijk ook nog de muziek van Vermeerssen, Nijland en Bennink. Een eerbetoon was het, aan wat toch echt wel een legendarisch concert was. Bennink had nog steeds dezelfde energie van 1967 en speelde op een volledig drumstel, net zoals toen. Dion Nijland gaf binnen dit eerbetoon zijn eigen ode aan Ruud Jacobs door met dezelfde warmte en zuiverheid te spelen. Frans Vermeerssen deed geen enkele poging anders dan van hem gewend, te spelen, maar dat hij zwaar beïnvloed door Rollins en een groot bewonderaar van hem is, kwam nu wel heel goed uit.

De muziek die werd gespeeld, geen enkel nummer is op de dubbel-cd terug te vinden, ademde de sfeer van toen. Met een klein vonkje van de genialiteit die toen zo voelbaar was. Maar zulke vonkjes zijn al heel wat waard.

Tekst en foto’s TOM BEETZ

 

NOOT REDACTIE: Bij de opmerking van Hans Dulfer dat hij tijdens een interview met Sonny Rollins hem zou hebben voorgesteld om een plaat te maken met Public Enemy, lijkt zijn geheugen hem in de steek te hebben gelaten. Public Enemy bestond in 1967 nog niet. De groep is pas in 1985 opgericht. 

TOEVOEGING TOM BEETZ: Mea Culpa. Er is niets mis met het geheugen van Hans Dulfer, misschien wel met mijn gehoor. Ik ga ervan uit dat Dulfer gezegd heeft dat het interview met Rollins tien jaar later had plaatsgevonden. Ik kan me niet herinneren dat ik dat heb gehoord. Omdat het interview Frank Jochemsen met Dulfer over de tournee van Rollins in 1967 ging nam ik ten onrechte aan dat hij Sonny Rollins toen had gesproken. Natuurlijk had ik moeten weten, en weet ik ook dat rapmuziek in 1967 nog niet bestond.

 

PRESENTATIE CD ‘ROLLINS IN HOLLAND’

Kantine ArtEZ Arnhem, 4 december ’20

 

‘Rollins in Holland’ bestellen

 

Previous

Nadenken over hoe je geld anders kunt laten stromen

Next

Honing en Brederode op pad met hun Keltische mythe

3 comments

  1. Jezus, wat een gehannes nu weer. Ik heb helemaal niet gezegd dat ik dat interview 10 jaar later heb gedaan!!! Wat ik daar gezegd heb is dat ik voorafgaand aan een optreden in Amsterdam een interview heb gedaan met Sonny Rollins in het Amsterdamse Hilton, waarbij ik hem vroeg of hij herinneringen had aan het optreden in Arnhem. En dat had hij en was daar heel positief over, speciaal over Han en Ruud. Ik vroeg hem toen of het leuk zou zijn als hij dat optreden nog eens over zou willen doen. Na enige aarzeling zei hij dat het optreden in Arnhem zo fantastisch was geweest dat je dat eigenlijk niet meer over zou moeten doen, want dat zou het alleen maar minder worden. En dat vond ik een goed en begrijpelijk antwoord.
    Vervolgens vroeg ik hem wat hij vond van de opkomst van de nieuwe Zwarte Rapmuziek. Daar was hij ook lovend over en toen vroeg ik hem waarom hij niet eens een plaat zou willen maken met Public Enemy. Ja, dat leek hem wel wat. Maar meteen voegde hij er aan toe: “Dat zal mijn vrouw nooit goedkeuren.” Op dat moment daar in dat Hilton kreeg mijn grote Rollinsverering in alles wat hij deed een gevoelig klapje te verwerken.

    Na de vervelende noot in het naschrift van de verder prima weergave van de afgelopen vrijdag bij de uitgave van de CD ‘Rollins in Holland’ heb ik nog even getracht de juiste datum van het Hiltongesprek terug te vinden, maar omdat Rollins rond die tijd meerdere keren keren in het Amsterdamse Concertgebouw heeft opgetreden dacht ik dat het zo rond 2000 moet zijn. geweest maar daar ben ik nog niet helemaal achter.
    Hoop dat alles nu duidelijk is. Gewoon een stom misverstandje.

  2. Dit is exact wat in Arnhem door Dulfer verteld is. Deze aardige anekdote voegde Dulfer nog even toe nadat Frank Jochemsen al weer weg liep. Ik had er op dat moment geen aantekeningen van gemaakt en het juiste moment van dit interview gemist of vergeten. Achteraf vond ik het een te leuk verhaal om niet mee te nemen en moest daarvoor uit mijn (deels) falende geheugen putten.

  3. Nou,nou, dat is me wat over mijn interview met Rollins. Ene misverstaand na het ander over wat ik geschreven had over dat interview met Rollins. Ik heb het opgezocht met behulp van Jochemsen, want die kan goed zoeken. En ja hoor na een dag had hij het bewuste interview al gevonden. Stond n.l. paginagroot in de Jazz Nu van Mei 1995!!!!!!!!!! Even zoeken in het eigen krantje, dan was die sappige opmerking over mijn geheugen niet nodig geweest. Zowel de schrijver als de hoofdredacteur moeten hun geheugen zelf maar eens opschalen.
    En die Jochemsen deed dat zoeken natuurlijk niet gratis, want zo zijn ze bij het Jazzarchief niet. Hij eiste van mij een Collectors Item LP van Groep 1850 waarop ik meespeel, en die veel geld waard is. Kortom uiteindelijk ben ik dus weer de lul door gebrek aan kennis van het eigen krantje.
    Groeten,
    Hans Dulfer

Comments are closed.

Lees ook