Rommelend op de zolder van zijn huis in Heemstede, kwam Mick de Jong wat verhuisdozen tegen. Heuh? Wat zou daar in zitten? Nader bekeken, duizenden negatieven. Van zijn vader. Voornamelijk foto’s die Kees de Jong maakte van musici tussen pakweg 1965 en 2004. Telefoontje: of JazzNu belangstelling had om eens te komen neuzen. Want er zaten ook jazzfoto’s bij.
Jazeker had de redactie daar interesse in. Een ritje naar Heemstede betekende de opening van een schatkist met vele tienduizenden foto’s. Van Sjakie Schram tot Beyoncé zoals Kees de Jong (1941) zijn oeuvre omvat. Maar ook van Miles Davis tot Rogier van Otterloo en van Rita Reys tot Leonard Bernstein. Zoon Mick is al ruim een jaar bezig de Hasselblat 6×6-negatieven, kleinbeeldnegatieven en dia’s te digitaliseren. Hij heeft er al meer dan tienduizend gedaan, een dikke tweeëneenhalf duizend liggen er nog om aan internet te worden toevertrouwd.
BESCHEIDEN
Vader Kees moet een bescheiden man zijn geweest, nu vrijwel niemand zijn naam meer kent. Toch was hij in de jaren dat hij actief was als fotograaf een graag geziene gast bij vooral Nederlandse musici van allerlei slag. “Ik heb vele uren doorgebracht met Rita Reys in de sauna achter haar huis”, zegt hij lachend. “Daar heb ik vele, vele foto’s gemaakt. Van haar en van Pim en Ruud Jacobs.” En dan, van de hak op de tak: “Ik heb mijn hele leven met Julio Iglesias gewerkt, evenals met Rogier van Otterloo. Van hem heb ik duizenden foto’s gemaakt. Dat is zó lang geleden: Rogier gaf toen nog de fles aan zijn zoon Bas (inmiddels 48 jaar oud, rvdh).”
De foto’s van Kees de Jong sieren ontelbare platenhoezen. Finch Eye bijvoorbeeld van Boy’s Big Band in Japan, When A Man Loves A Woman en Pavane van Louis van Dijk, The Beauty of Bojoura van Thijs van Leer, maar ook diens beroemde Introspection-lp’s. Op Rita Reys Sings Michel Legrand, op Jan Akkerman met Claus Ogermann op Aranjuez. Maar ook op een serie platen waar Pete Felleman (ooit de godfather van jazz op de radio, rvdh) bij betrokken was, zoals Relaxin’ van The Miles Davis Quintet. En dan nog al die ‘losse’ foto’s die nu archiefmateriaal zijn: van Toots Thielemans, Theo Loevendie, Beverley Craven met Audrey Hepburn, Tony Bennett, Mick Jagger, Johnny Griffin, Bill Wyman, Leonard Cohen, Philip Glass, Pia Beck, Art Blakey, Modern Jazz Quartett, Ramsey Lewis, Leonard Bernstein, The Police, Mariah Carey, Kenny Burrell, Lou Donaldson, Bruce Springsteen, The Supremes, prinses Stephanie van Monaco en Ringo Starr. De lijst is eindeloos.
Kees de Jong vertelt met het grootste gemak over de artiesten met wie hij altijd soepeltjes omging. Met Ringo Starr en Tony Bennett met wie hij ging tennissen, B.B. King die hij in zijn Volkswagen Jetta naar een concert reed, de echtgenoot van Celine Dion met wie hij het edele golfspel beoefende. En Philip Glass met wie hij door de binnenstad van Amsterdam wandelde, langs een glasblazerij kwam, de promotor van de minimal music voor de etalageruit plaatste en zo de prachtige foto knipte met als begeleidende tekst ‘Glassworks’.
OP ZOLDER
Het archief van Kees de Jong ligt vanaf 1995 op zolder. Hij kon er niets meer mee, zegt hijzelf. Nu is er photoshop en dat was een van de redenen waarom zoon Mick – ook fotograaf – op het idee kwam de dozen foto’s van pa te gaan digitaliseren. “Ik kwam een keer op pa’s studeerkamer in het ouderlijk huis toen mijn oog viel op een aantal grote portretten van zijn hand die aan de muur hingen. Ik vroeg hem wat hij met al zijn oude negatieven wilde doen. Toen ik op zolder had gegrasduind kwamen er foto’s tevoorschijn die hij nog nooit had gezien. Stel je voor: drie verhuisdozen met negatieven! Ik heb er toen een aantal meegenomen, onder meer van The Police. Wat nu met het digitaliseren gebeurt is natuurlijk hartstikke leuk, maar ik had nooit gedacht dat het zo’n effect zou opleveren. Je weet daarbij niet of ‘men’ het ook leuk vindt. Een expositie? Ja, misschien, maar wel pas als ik helemaal klaar ben met digitaliseren.”
Kees de Jong mag dan wel een bekende naam in de wereld van de fotografie zijn geweest, hij kwam bij toeval in het vak terecht. Hij werkte vanaf half jaren zestig van de vorige eeuw bij platenbaas en impresario John J. Vis, zijn vrouw was er secretaresse voor Pete Felleman, die er labelmanager was voor Artone Grammophone. “Ik had voordien op de Fotovakschool in Den Haag gezeten en werd toen gevraagd ‘eens wat voor hoezen te doen’. Zo begon ik voor de foto’s voor hun platen te maken. Pete Felleman deed meestal het ontwerp. Op zeker moment kwamen Diana Ross over en Chuck Berry en Chubby Checker. Pete zei: ‘Kun jij naast de hoezen ook die concerten niet fotograferen?’ Dus toog ik naar Duitsland voor een concert van The Supremes. Foto’s kwamen terecht op de hoes van de plaat Wo Ist Unsere Liebe? Concerten fotograferen ben ik toen steeds meer gaan doen.”
Rond zijn 35e ging Kees de Jong bij John J. Vis ‘artists-relations’ doen. Dat bracht hem in contact met musici van allerlei slag, van over de hele wereld. Waarbij fotografie een steeds grotere passie werd. Tot 2004, op zijn 63e vond hij het welletjes. Met de toenmalige directeur van het bureau van Vis maakte hij de afspraak dat hij vijftien artiesten die bij Vis onder contract stonden, nog zou fotograferen als ze naar Nederland kwamen. “Ik was zoals het altijd was gegaan hun begeleider. Die mensen wilden geen jong ventje, wel dat Kees de Jong de honneurs waarnam. Ik ben de afspraak met Vis nagekomen, deed soms wel twee, drie fotosessies per maand. Maar vanwege geld werd het steeds minder. Op het laatst fotografeerde ik alleen nog voor gouden platen.”
MILES DAVIS
Kees de Jong maakte heel wat mee en altijd met de fotocamera in de hand. “Ik stond begin jaren negentig met Paul Acket op Schiphol te wachten op de komst van Miles Davis. Daar kwam hij aan, in een rolstoel die zijn vrouw voortduwde. Toen hij ons zag stapte hij zo snel als hij kon uit dat ding en omhelsde Paul Acket. Die daarna tegen mij zei: ‘Kees, jij hebt het gezien hè, dat Miles mij omhelsde’.” Dat vonden zowel Acket als De Jong een bijzondere gebeurtenis, omdat de trompettist om het zacht uit te drukken, nogal afstand hield van blanke mensen. Een andere anekdote is zo mogelijk nog hilarischer. “Ik trof Leonard Bernstein (componist, dirigent en pianist, rvdh) op Schiphol. Hij zag mijn auto, een 2CV staan en vroeg: ‘Wat is dat?’ Ik zei: ‘Een auto’. Afijn, hij stapte in en zette op het dak aan de binnenkant zijn handtekening. Later, toen ik de auto inruilde, wees ik de verkoper op die handtekening en zei dat die van Bernstein was. Waarop die vroeg: ‘Wie is dat dan?’”
Het waren niet alleen musici in de studio of op het podium die Kees de Jong vastlegde. Op zeker moment werd hij gebeld door de secretaresse van biermagnaat Freddie Heineken. Of hij naar het huis van Heineken wilde komen. “Pianist Herbie Hancock behoorde in die tijd tot de grote jazzrockers. Hij trad ook op in ‘commercials’ van Heineken. Freddie wilde daar even informeel met Herbie over praten en om die ontmoeting vast te leggen moest ik ook naar het woonhuis van Freddie komen.” Hoe dat er toen uitzag toont een van de foto’s bij dit artikel. Over informeel gesproken: de relatie tussen Kees de Jong en Gloria Estefan was die zeker. “Gloria ging drie weken op tournee en moest haar zoontje Nayib meenemen. Ik wees haar erop dat het voor dat kind niet leuk was en stelde voor om Nayib een week met mijn zoon Mick naar de lagere school in Aerdenhout te laten gaan. ‘Leuk’, zo reageerde Gloria, ‘doen!’”
De hier genoteerde anekdotes zijn illustratief voor de werkwijze van Kees de Jong. De ongedwongenheid die zeker ook debet was aan de tijd waarin hij werkte, straalt van zijn foto’s af. Maar ook zijn hartstocht die zich op velerlei manieren uitte. “Tegenwoordig heb je locatiemanagers, ik moest zelf gaan rondzien naar plekken om de foto’s te maken: hier of om de hoek?” De fotograaf is eens, om een voorbeeld te geven, gaan zoeken naar de nazaten van Mozart. Dit naar aanleiding van een plaat die Louis van Dijk uitbracht: Mozart & Van Dijk – Van Dijk & Mozart. Kees de Jong tovert de elpee tevoorschijn. Het is een fascinerend gezicht om een verre nakomeling van Wolfgang Amadeus Mozart op de hoes te zien, samen met pianist Van Dijk.
LAAG PITJE
Mick de Jong, zoon van, heeft zijn ‘sales en consultacy-werk’, evenals de inspanningen voor zijn eigen fotobureau op een laag pitje gezet om de foto’s van zijn vader te kunnen digitaliseren. En tevens een mogelijkheid ontwikkeld om ze bij belangstellenden in hun bezit te laten komen. Het merendeel van de foto’s is te koop bij onderstaande website.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Hoi, grappig. Ik heb Kees wel gekend en zijn werk. Na mijn assistentschap bij Maria Austria en Wim Biggelaar en een fotografisch avontuur in Engeland, moest ik terugkomend in Haarlem weer werk hebben. Aangezien ik ook een grafische opleiding had genoten, kon ik bij CBS als reproductiefotograaf aan de bak. Intussen deed ik ’s avonds Werheim, voor wat toentertijd gold, een vestigingsdiploma fotograaf. Ik hoopte maar kort bij CBS te werken, dit zou toch 7 jaren duren. Uiteindelijk, na langere tijd, begon ik mijn eigen studio in Haarlem, waar ik vrijwel uitsluitend reclamefotografie deed. Frappant dit alles te lezen, onlangs las ik dat er een Maria-Austriatentoonstelling in Amsterdam was en dat Martin Frijns tegelijkertijd een boek had gepubliceerd met grotendeels foto’s van haar. Tevens werden haar assistenten hierin genoemd, Jaap Pieper, Vincent Mentzel, Van Dantzig. Ik ontbrak ik dit rijtje. Ik heb daarop Martin een mailtje gestuurd. Resulterend in dat hij mij heeft bezocht. Hij heeft een twee uur durend interview afgenomen. Ik kon ‘m veel meer vertellen dan hij tot nu toe had gehoord. Ik heb namelijk een fotografisch geheugen. Doe Kees de groeten, ik mocht hem graag. Achter elke foto zit een mens.
Hartelijke Groet, Dick Vermaas