Erroll Garner in Amsterdam. Het schreeuwde zichzelf van de affiches, in het najaar van 1964. De pianist was op het hoogtepunt van zijn roem en de roep uit Europa om hem live te kunnen aanschouwen, was niet aflatend. En toen, in Amsterdam op 7 november 1964, voerde hij een van zijn memorabelste concerten uit, opgenomen door Philips en nu uitgebracht door Octave Music: ‘Erroll Garner Nightconcert’. Met acht nooit eerder uitgebrachte stukken plus een nieuwe Garner-compositie: ‘That Amsterdam Swing’.
Erroll Garner had net een, een één maand durende tournee in Engeland achter de rug toen hij neerstreek in Amsterdam, om daar aan het tweede deel van zijn Europese tournee te gaan beginnen. Dat deed hij met een Nachtconcert in het Concertgebouw in de hoofdstad. Met zijn twee begeleiders, Eddie Calhoun op contrabas en drummer Kelly Martin, die de pianist al tien jaar lang begeleidden. Nerveus was geen van drieën, hoewel Calhoun en Martin geen flauw benul hadden hoe de speellijst er voor die nacht uit zou zien. Erroll Garner had namelijk de vreemde gewoonte om elk concert in de letterlijke betekenis van ‘zomaar’ te laten beginnen. Hij speelde een geïmproviseerd intro, waaruit dan langzaam het thema van het te spelen stuk voortvloeide.
De zestien stukken op Erroll Garner Nightconcert beginnen alle op deze manier. Met een dwingende rechter- en een improviserende linkerhand zet de pianist elk stuk in, het publiek reageert enthousiast bij de herkenning en het trio betreedt daardoor telkens weer het onvoorstelbare en daardoor glibberig-onbekende pad van de jazz. Om het er even zovele malen uiterst bewonderenswaardig van af te brengen. Erroll Garner bepaald majestueus, contrabassist en drummer onderwijl geen krimp gevend. Waarmee de pianist de volgende woorden meer dan waard maakt: “Als ik aan een concert begin ben ik voor mijn publiek een vreemdeling. Maar als het is afgelopen ben ik een soort familielid. Zo wil ik jazz spelen.”
Erroll Garner Nightconcert is een kostbaar document geworden, uitgebracht door Octave Music, in samenwerking met Mack Avenue Records. Het Garner Trio rijst namelijk boven zijn eigen kunnen uit. De standards die worden gespeeld, zoals Night And Day, Cheek To Cheek, Over The Rainbow, What Is This Thing Called Love, Laura, When Your Lover Is Gone, ’s Wonderful en Thanks For The Memory druipen van het rubato en belanden daardoor als met zorg opgepoetste juwelen in de schatkist van de modale jazz. My Funny Valentine is zelfs zo onder handen genomen dat deze Rodgers & Hart-compositie gerust als een nieuw Erroll Garnerstuk mag worden gekwalificeerd. Over eigen Garner-composities gesproken: Nightconcert laat Theme From ‘A New Kind Of Love’ (All Yours), No More Shadows en het speciaal voor de gelegenheid gecomponeerde That Amsterdam Swing horen. Zelden zo’n authentieke en ‘sophisticated’ blues gehoord als deze ode aan Amsterdam.
Van Erroll Garner is bekend dat hij geen noten kon lezen. Het is zijn intuïtie en bovenmaats gevoel voor swing dat hem tot een van de grootste pianisten uit de jazzgeschiedenis maakt. Velen – lees: jazzpuristen – zijn het met deze bewering niet eens. Al was het maar omdat het notenschrift niet aan hem was besteed. Toch stond Erroll Garner met beide voeten stevig in de jazzontwikkelingen van zijn tijd. Bijzonder is om te horen hoe hij soms tussen de noten stiltes laat vallen à la Thelonious Monk, hoe hij neuriënd zichzelf voortdrijft als was hij Bud Powell en hoe hij op deze cd kiest voor een stuk als On Green Dolphin Street, voor het eerst – zes jaar eerder – groot gemaakt door Miles Davis.
Octave Music bracht eerder al het legendarische Concert By The Sea en Ready Take One, een compilatie van Garner-opnames tussen 1967 en 1971, opnieuw uit. Dit Nightconcert doet op geen enkele manier voor deze twee albums onder. Daardoor is het Erroll Garner Jazz Project, mogelijk gemaakt door de schenking van zijn archief aan de Universiteit van Pittsburgh, een luxe pakhuis dat nog ontelbare verrassingen moet bevatten.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Erroll Garner – Nightconcert
Octave Music/Mack Avenue Records, distr. New Arts International
Erroll Garner– piano
Eddie Calhoun– contrabas
Kelly Martin– slagwerk