Als je niet of nauwelijks op de hoogte bent van de muziek van Beethoven – en dat is nogal eens het geval bij rechtgeaarde jazzliefhebbers – en je beluistert zonder die voorkennis het album ‘Transcending Beethoven Volume 1’ van StarkLinnemann, dan heb je gewoon een indringende cd in je bezit. Het kan daarna echter zomaar zijn dat je alsnog op zoek gaat naar het rijke oeuvre van de Romantische componist.
StarkLinneman heeft een van de bekendste werken van Ludwig von Beethoven ‘onder handen genomen’, diens Piano Sonate opus 28, beter bekend als Pastorale. Een werk waar de onrustige geest van de Duitse componist als het ware uit spuit. De Pastorale staat bol van wendingen, ritmeverschuivingen, onverwachte accenten en vooral van de herhaalde grondtoon in het eerste van de vier delen, die het werk kenmerkt.
StarkLinnemann heeft het voor elkaar gekregen de sfeer van Piano Sonate opus 28 overeind te houden. Waar in de klassieke uitvoeringen de piano dat in zijn eentje moet doen, heeft StarkLinnemann een trio tot zijn beschikking. Daardoor is het gemakkelijker om de indruk die de klassieke uitvoeringen geven, namelijk dat het lijkt of er meer instrumenten aan het werk zijn, te bewerkstelligen. Waardoor, vanwege de toevoeging van drums en contrabas, de klank danig wordt verrijkt en uiteraard een volstrekt andere compositie ontstaat.
Dáár ligt ook het draaipunt tussen de partituuruitvoering van Beethoven en de vrije versie van StarkLinnemann. Het trio heeft nimmer getracht de partituur als uitgangspunt te nemen en daar een eigen visie op te monteren. Het is de klankrijkdom die als uitgangspunt Transcending Beethoven Volume 1 gestalte geeft. Een verkenningstocht derhalve over een periode van tweehonderd jaar, die uitmondt in een bijna verdriedubbeling van de duur van de originele compositie, Beethovens opvattingen door de muziek van nú laat schemeren en van de vier delen van de sonate één swingend feest maken.
In het tweede deel van de Pianosonate, Second Movement transformeert StarkLinnemann de muziek tot een blues, met zware nadruk op de tel. Als Beethoven deze interpretatie zou horen, had deze hem rust in hoofd en hart gebracht, een en ander om zich te bezinnen op de twee nog volgende delen van de sonate. Third Movement staat in sterk contrast met het vorige deel omdat het tempo hier wordt opgevoerd, het slagwerk los gaat in een overdonderende improvisatie die naar een gedegen stuk hardbop evolueert. Daarmee zou Transcending Beethoven Volume 1 een waardig slot hebben gekregen, maar daar denkt StarkLinnemann anders over. Fourth Movement borduurt enigszins verder op het derde deel: de swing is nooit ver weg, percussie krijgt hier ruim baan en de piano verbeeldt sterk de onstuimige geest van de zo grillige Ludwig van Beethoven.
Beethoven heerst niet over Transcending Beethoven Volume 1. Maar zijn intenties zoals die zijn te horen in zijn Pastorale wél. Het is de onvoorspelbaarheid die StarkLinnemann knap heeft opgepikt en naar eigen inzicht uitgewerkt. Tweehonderd jaar later is daar uiteraard meer gelegenheid toe, omdat er nu beschikt kan worden over veel meer muziekstijlen dan in de negentiende eeuw. Dat StarkLinnemann daarvoor jazzmuziek heeft uitgekozen, geeft het trio volop ruimte om door improvisaties het gedachtegoed van Ludwig von Beethoven op te schudden en aan een breed publiek te tonen.
We hadden het steeds over Transcending Beethoven Volume 1. Dit houdt in dat er ook nog een deel twee komt. En wel dit jaar. Daar mogen we best naar uit zien.
RINUS VAN DER HEIJDEN
STARKLINNEMANN – TRANSCENDING BEETHOVEN
UCM Records
Paul Stark – piano en bewerking
Maciej Domaradzki – contrabas
Jonas Linnemann – slagwerk en percussie
www.starklinnemann.com