De Noorse gitarist Eivind Aarset was met zijn kwartet Sonic Codex Orchestra voor een eenmalig optreden in Nederland. Paradox in Tilburg was the-place-to-be, waarbij het opmerkelijk was dat de faam van de vier musici de zaal niet vol wist te trekken. Wie er echter was, kreeg een genoeglijk avondje voorgeschoteld.
Eivind Aarset was jarenlang de bondgenoot van vooral Nils Petter Molvaer en ook van Bugge Wesseltoft en Ketil Björnstad. Tot hij zijn eigen nering begon: het Sonic Codex Orchestra, met in de bezetting de slagwerkers Erland Dahlen en Wetle Holte en basgitarist Audun Erlien; een muzikale toren van Pisa die in dit geval doorhangt vanwege het onevenredig muzikale gehalte. Waarmee gezegd wil zijn dat Eivind Aarset het onderspit moest delven tegen tweederde van zijn band: de onvergelijkbare slagwerkers Holte en Dahlen.
IMPONEREND
Wat dit slagwerkduo tevoorschijn ranselde, was ronduit imponerend. Als ze samen op kop gingen – en dat gebeurde gelukkig maar al te vaak – explodeerde de wereld om hen heen. Tegen elkaar in spelend, gelijk opgaand, maar de een net iets later of vroeger dan de ander, ongelooflijke slagwerkpatronen uit twee drumstellen halend, snoeiharde uitdagingen aan het adres van de ander; je moest met open mond dit alles ondergaan. Daarbij kwam dat het niet alleen om het reguliere slagwerk ging. Wetle Holte bediende zich ook van elektronica, computer, toetsen, een xylofoontje, strijkstok en strijkinstrumentje. Erland Dahlen was de beheerder van een bellensupermarkt. Dat ging van twee scheepsbellen tot een Glockenspiel, glazen en keramieken belletjes, koperen bellen en toeters. En alles werd benut, op uiterst vernuftige en volstrekt naturelle manieren.
Eivind Aarset behoorde tot het Duitse cd-label ECM. Nu, met de komst van de jongste cd ‘I.E.’, heeft hij deze weer ondergebracht bij het Noorse label Jazzland Records, waar onder andere ook Bugge Wesseltoft zijn muziek herbergt. Tijdens het concert in Tilburg speelde het Sonic Codex Orchestra uitsluitend muziek van ‘I.E.’.
Het Orchestra brengt de op dit moment in de muziek zo modieuze klanklandschappen. Zo begon het concert ook: Holte die met strijkstok een geluid produceerde als dat van een zingende zaag, dat zoetjes werd opgevangen door subtiele belklingeltjes van zijn collega Dahlen. Waarna deze begintonen langzaam het muzikale concept van Aarset ingleden: lang gedragen melodielijnen, afgewisseld met uiterst ritmische concertdelen die je zou kunnen onderbrengen bij prog-rock, noice-rock, ambient, drum’n’bass en zelfs heavy metal. Dit laatste als Eivind Aarset zijn gitaar in het spoor trok van grootmeesters uit de jaren zestig en zeventig als Ritchie Blackmore en Jimmy Page.
Je viermansgroep Orchestra noemen kan op zelfoverschatting lijken, maar bij Aarsed c.s. is daar geen sprake van. Het kwartet brengt immense orkestpartijen voort, die je telkens weer overdonderen. De muziek van het Eivind Aarset Sonic Codex Orchestra is tegenstribbelend, ongenaakbaar en onuitwisbaar. Het ensemble is volledig op elkaar ingespeeld. De vele ritmische- en tempowisselingen plus de einddelen van de composities vallen spatgelijk in elkaar. De gitarist, die geen of nauwelijks akkoorden speelt, doet schijnbaar experimenterend zijn werk, maar het is overduidelijk dat hij het voor het zeggen wil hebben. Alleen verhinderen in de uitvoering zijn twee slagwerkers dat. Díe zijn de baas.
PERFECT EVENWICHT
Bij het Eivind Aarset Sonic Codex Orchestra is er sprake van een perfect evenwicht tussen mens en machine. Het menselijke zit ‘m in het uitgekiende gebruik van akoestische instrumenten, die aldus een bijna warme tegenhanger vormen voor de zo prominent aanwezige elektronica. Bovendien zijn naast de oorverdovende klankerupties kleine geluiden tot op de millimeter gedoseerd, wat ook weer het evenwicht versterkt. Lieflijke, vaak net iets te veel op elkaar lijkende melodietjes van de gitarist gingen als rook op in lang gerekte intermezzi, waarmee de muziek weer vergleed in de klankenkosmos die ‘soundscape’ wordt genoemd.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Eivind Aarset Sonic Codex Orchestra
Paradox Tilburg, 23 oktober 2015
Eivind Aarset – gitaar en elektronica
Audun Erlien – basgitaar
Wetle Holte – slagwerk, toetsen, elektronica, computer
Erland Dahlen – slagwerk, toetsen, percussie, bellen