Op de planken van LantarenVenster, de jazztempel van de havenstad Rotterdam vond de start van een drie maanden durende tournee van Richard Bona met Mandekan Cubano plaats. De in Kameroen geboren Bona maakte er zijn nieuwste project, samen met voornamelijk Cubaanse muzikanten, publiekelijk. Een week eerder, op 24 juni, vond de albumpremière van zijn achtste album ‘Heritage’ plaats. Een project waaraan Bona, achter de schermen, een jaar of acht werkte.
Dat het zo lang heeft geduurd voor dit project daadwerkelijk wereldkundig werd gemaakt, lag aan zijn platenmaatschappij die geen toestemming wilde geven. Inmiddels is hij ‘onder het juk uit’ en heeft hij op zijn eigen label het album opgenomen en uitgebracht.
Richard Bona is Afrikaans wereldburger. Al jong verhuisd naar Duitsland, Frankrijk en de VS om het conservatorium te volgen en, misschien niet helemaal officieel, inmiddels ruim dertig jaar muzikant om de kost te verdienen. Bekend werd Bona door zijn samenwerking met vooral Jaco Pastorius en Pat Metheny als percussionist en multi-instrumentalist. Daarnaast is de man gezegend met een zeer eigen stemgeluid, zodat hij voornamelijk spelend op basgitaar en zingend op de podia staat. Richard Bona is ‘niet vies van een project’, dus deze tour blijft zijn vaste begeleidingsband thuis en staat hij met vier Cubanen en twee Venezolanen op de wereldpodia tot eind september.
DOUALA
Zodra het podium wordt betreden en de muziek inzet is het Cubaanse muziek wat de klok slaat. Waarbij Bona opvallend genoeg zingt in het Kameroense Douala en niet in het voor de hand liggende Spaans. De reden is eenvoudig, in zijn eigen taal, die hij vanaf zijn kindertijd spreekt, kan hij zich veel beter uitdrukken dan in een van de vele andere talen die hij machtig is. Het opvallende stemgeluid van de artiest is zuiver, van klein en zeer hoog, tot bijna net zo diep als de bastonen van zijn gitaar met een volledig eigen geluid.
Het uitverkochte LantarenVenster is gevuld met publiek dat voor deze man is gekomen, elke beweging op het podium wordt gevolgd, op elke kwinkslag volgt een reactie. Ook dat is Bona, een aaneenschakeling van grappen richting publiek en musici. Er is geen speellijst te bekennen, de zaal wordt constant gescand, waarna het passendste muziekstuk wordt ingezet. Voor de andere muzikanten is het soms even afwachten waar het naar toe gaat, iedereen is vandaag ingevlogen vanaf New York en dit zijn de eerste stukken samen.
Het tweede stuk dat wordt ingezet is een oudere compositie van Tiki, maar nu uitgevoerd in een Cubaans arrangement, aangevuld met blazerspartijen door Dennis Hermandez (trompet) en Rey Alejandre (trombone). Het nummer blijft volledig overeind, zoals dat ook gebeurt met het volgende stuk van dit oudere album Kivu. De muziek is beter te omschrijven als Afrikaans met een Cubaans ritme, een cross-over die de schrijver nog niet eerder heeft mogen horen.
De opzwepende percussie is vanavond in handen van de Venezolaanse neven Luisito (timbales) en Roberto Quintero (percussie), samen goed voor meer dan veertig (!) Grammy Awards. Veel solo’s, samenwerking tussen beide heren en samenspel met de bas van Bona zijn het resultaat. Gelukkig staan er geen stoelen in de zaal, stilzitten is namelijk geen optie bij deze band.
MENINGEN PUBLIEK
Opvallend is dat de zanger/bassist erg benieuwd is naar de reacties van het publiek, constant peilt hij de meningen van de aanwezigen en luistert naar de geluiden uit de zaal. Bij Cubaanse muziek horen naast percussie ook blazers en die krijgen alle ruimte voor hun solo’s. Zodra wordt overgeschakeld op de stukken van het nieuwe album lijken de puzzelstukken direct op de plaats te vallen en barst er op het podium een waar feest los.
Doordat de samenstelling van de set zeer divers is wordt de valkuil van ‘Cubaanse brij’ vakkundig vermeden. Er komt geen ‘teveel van hetzelfde’. Er worden veel tempowisselingen gebracht, tot wel zes in een nummer, het varieert van jazzwaltz naar rumba en via Afrikaanse ritmes terug naar dat typische Cubaanse geluid. Continu gebeurt er iets op het podium dat de aandacht van het publiek vasthoudt. Het ene moment klinkt er een prachtige baspartij, een fractie van een seconde later komt het geluid van een sirene uit de snaren en wordt er een kwinkslag gemaakt om direct door te gaan in hetzelfde muziekstuk. Op onnavolgbare wijze past het bij een optreden van Bona en lijkt het thuis te horen in zijn muziek.
Tijd om het publiek kennis te laten maken met de zangkwaliteiten van deze getalenteerde muzikant. Terwijl alle andere musici het podium verlaten staat hij alleen met zijn bas op het podium. Zet hij een mooi, klein, Afrikaans muziekstuk in, tovert de meest fantastische tonen uit zijn mond en gaat verder met de betovering van zijn publiek. Gevolgd door een demonstratie van zijn vaardigheden als zanger en stemkunstenaar op een loopstation. Naast een compleet ingezongen driestemmig koor, een baspartij, cello- en beatboxpartijen danst hij op het podium op zijn zojuist gemaakte muziek.
KOPERPARTIJEN
Na een kwartier komen de andere muzikanten terug, de percussie wordt feller, de koperpartijen worden uitgebreider. Na drie nummers is het tijd voor een toegift, direct gevolgd door een tweede en een derde. Klein, op bas en zang, solo op het podium. Uiteindelijk resulterend in een Kameroens slaapliedje waarbij hij het publiek oproept om naar huis te gaan. Tenslotte roept hij de hulp van datzelfde publiek in om samen het optreden te beëindigen want hij kan het niet over zijn hart verkrijgen om na twee uur spelen afscheid te nemen. Als dat dan uiteindelijk lukt verlaat hij al handenschuddend en ‘high fives’ uitdelend het plankier.
De muzikale kameleon Bona is ook tijdens deze Cubaanse uitstap ijzersterk overeind gebleven, heeft dit repertoire naadloos toegevoegd aan zijn oeuvre. Waarbij de muzikale entertainer zich opnieuw die meester in het betoveren van zijn publiek heeft getoond, maar ook die zeldzaam toegankelijke wereldartiest is gebleven.
tekst en beeld JAN PIET HARTMAN
Richard Bona & Mandekan Cubano
LantarenVenster Rotterdam, 2 juli 2016
Richard Bona, basgitaar, zang
Osmany Paredes, vleugel
Luisito Quintero, percussie, timbales
Roberto Quintero, percussie
Dennis Hernandez, trompet
Rey Alejandre, trombone
Ludwig Afonso, drums