Met het volbrengen van de 36e editie van Jazz Middelheim heeft het Antwerpse festival zichzelf herijkt. Na een beduidend mindere 2016-aflevering heeft festivaldirecteur Bertrand Flamang dit jaar kans gezien het woord ‘jazz’ sterk te benadrukken door tijdens alle vier de festivaldagen dit begrip breed uit te meten. Nieuwigheden moesten weliswaar ver worden gezocht, maar de breedte die Bertrand Flamang meegaf aan ‘jazz’, leverde het spreekwoordelijke voor elck wat wils op. Dat dit op de laatste festivaldag voor een deel werd onderuit gehaald met optredens van Van Morrison en Becca Stevens mag de directeur/programmeur worden vergeven. De schoorsteen moet immers volgend jaar ook weer roken.

Van Morrison. Foto Eddy Westveer

Van Morrison en Becca Stevens zijn regelrechte publiekstrekkers. Om dat aspect kunnen veel festivals niet meer heen, ook Jazz Middelheim niet. De verminderde artistieke waarde is daarbij geen criterium voor programmeurs. Hoewel Van Morrisons stem nog altijd klinkt als een klaroen, bestond zijn optreden uit een routineus aan elkaar gebreid programma, glad als wedstrijdijs, met een negroïde vrouwenstem, gelikt gitaartje, Hammondorgel, links en rechts wat likjes blues en klaar was Kees. Met hopelijk niet als artistiek hoogtepunt het gezongen refreintje ‘Tingelingeling Tingelingeling Tingeling’.

Popzanger Van Morrison nam eind 1968 zijn tweede soloalbum op: Astral Weeks. Ongetwijfeld ook zijn mooiste. Op de plaat waren overduidelijke jazzlijnen te bespeuren, verankerd door de aanwezigheid van slagwerker Billy Higgins. Dit gevoegd bij het feit dat Morrison wel eens een deuntje weg fiedelt op een saxofoon, maakt hem sindsdien voor de goegemeente ‘jazzmusicus’. De zanger maakte er bijna een halve eeuw lang dankbaar gebruik van om zijn handen op te houden bij jazzfestivals. Dit jaar bij Jazz Middelheim.

COMMERCIE

Met Becca Stevens werd het begrip ‘commercie’ nog vetter aangestipt. Voor de zoveelste keer repte de programmatoelichting van ‘groot, groter, grootst’, maar deze ‘koningin met veel allure’ kwam niet veel verder dan stuk gezongen repertoire. Nee, dan had het trio Dans Dans van gitarist Bert Dockx heel wat meer in de melk te brokkelen. De afwisseling van metalachtige jazz en vol sfeer getekende lijntjes barstte van de diversiteit. Dans Dans vroeg zich af hoe de muziek zich beter weerbaar kon maken. Het gaf zelf het antwoord met zijn interessante klankvelden, met hier en daar een bescheiden pulse eronder gelegd. Én met een fijnzinnig en humoristisch verbindinkje naar het verleden, door een tamelijk lang citaat van La Vie En Rose in te lassen. Dát is jazz, je nieuwsgierige neus stoten aan zaken waarmee je lijkt niet van doen te hebben.

Bert Dockx van Dans Dans doorbrak de commerciële inslag van de laatste festivaldag. Foto Bruno Bollaert

Had Jazz Middelheim in een recent verleden nog namen in huis als het Liberation Music Jazz Orchestra, Cassandra Wilson, John Zorn, Wynton Marsalis, Muhal Richard Abrams, Geri Allen, Roscoe Mitchell, Ornette Coleman, Terri Lyne Carrington en Anthony Braxton, dit jaar was daar geen sprake van. Jazeker, Charles Lloyd, Bill Frisell en Randy Weston stonden op het programma, maar zij zijn oudgedienden in Park den Brandt. Van wat recentere datum zijn Joshua Redman en Mark Giuliana. Zij bezitten echter nog niet de statuur van musici als Archie Shepp, David Murray of Herbie Hancock. Maar ten opzichte van vorig jaar, toen Pharoah Sanders en Ludovico Enaudi niet eens een deuk in een pakje roomboter konden slaan, is de 2017-editie weer aardig opgekrabbeld. En dat daar niet altijd joekels van namen garant voor hoeven staan, bewezen de concerten van onder andere de Mingus Big Band, Urbex van Antoine Pierre en Matthew Herbert’s Brexit Big Band.

Je kunt Jazz Middelheim met een oppervlakkige blik bekijken en je dan afvragen wat je moet met huldeblijken aan Art Blakey, Thelonious Monk en Charles Mingus. Alles, zouden we zeggen. Want met deze bewuste keuze diende festivaldirecteur Bertrand Flamang een tweeledig doel: enerzijds de herinnering aan deze grootheden levend houden voor de wat doorgewinterder festivalganger. En anderzijds – en dat is een belangrijk facet – de jongere bezoekers – en die waren er nogal wat – kennis laten maken met individuen die de jazz groot hebben gemaakt.

OMGEKEERD

Hetzelfde kun je zeggen, maar dan in omgekeerde volgorde van de tweede festivaldag, die geheel in het teken stond van elektronica en computers. Het getuigt van nogal wat oppervlakkigheid door te stellen dat zulke muziek niet op een jazzfestival thuishoort. Het tegendeel is waar: elektronica en computers behoren tot de nieuwe invalshoeken van moderne jazz. De voornoemde jongeren kwamen er uitgebreid mee aan hun trekken, de wat bedaagder bezoekers – mits met open geest – zullen zeker ‘ah’s’ en ‘oh’s’ hebben geslaakt bij al deze nieuwe verworvenheden.

Jazz van toen en jazz van nu derhalve op het podium in de immens grote festivaltent in Park den Brandt, jazz van nú in de Club Stage, het kleine podium van het festival. Elke dag werd het aan een ander gegund: Jozef Dumoulin, Chantal Acda, Ruben Machtelinckx en Nicolas Kummert vulden er – soms – adembenemende concerten in. In de vorm van vrijbrieven die de allerlaatste ontwikkelingen op het gebied van vrije improvisatiemuziek tot in de kleinste poriën in zich hadden.

Mark Giuliana, hier tijdens zijn concert met Penny Freeman, was artist-in-residence tijdens Jazz Middelheim 2017. Foto Eddy Westveer

Een organisatie als Jazz Middelheim is ook getroffen door verminderde geldstromen. Tot dit jaar was de VRT een belangrijke partner van het festival. Maar ook de openbare omroep van België moet het rustiger aan doen. De Stad Antwerpen heeft zich nu over het festival ontfermd en binnen het krappere budget heeft Bertrand Flamang opmerkelijke en verrassende keuzes kunnen maken. Hoe dat volgend jaar uitpakt, als het festival van 9 tot en met 12 augustus zijn beslag krijgt, moet worden afgewacht. Maar de behendigheid van Flamang om ook met een dunnere portefeuille een groot festivalpubliek te gerieven, geeft alle hoop voor de 37e aflevering.

RINUS VAN DER HEIJDEN

Jazz Middelheim
Antwerpen Park Den Brandt, 6 augustus ’17

Met optredens van onder andere Penny Freeman + Mark Giuliana, Becca Stevens, Dans Dans en Van Morrison

www.jazzmiddelheim.be

Previous

Fabelachtige Mingus Big Band beheerst Jazz Middelheim

Next

AVA maakt muziek uit een denkbeeldige wereld wáár

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook