Wat de Ronde van Vlaanderen is voor de wielersport, is Transition voor de start van de jazzfestivals. Tilburg had in januari met Better Get Hit al de opmaat, maar nu barst het los met grote en bescheiden festivals door het hele land. Transition gunt ons een kijkje in wat we dit jaar kunnen verwachten en naar welke nieuwe groepen we moeten uitkijken.

Nubya Garcia bracht een uitermate dansbaar optreden.

De start dit jaar was nog niet eens zo veelbelovend. Tenorsaxofonist Donny McCaslin kreeg het hele Metropole Orkest op zijn dak. McCaslin dankt zijn faam vooral aan zijn bijdrage aan Blackstar, de laatste cd van David Bowie. In Utrecht kwam hij niet veel verder dan het beklimmen en afdalen van toonladders, waarbij de wat overdadige begeleiding van het Metropole Orkest hem eerder deed verzuipen dan steunen in een coherente opbouw van een solo.

Erik Friedlander liet zich inspireren door de geestverruimende werking van het drankje absint.

BUS STRIJKERS

Dat minder meer is, slechts één cello in plaats van een bus strijkers, bewees Erik Friedlander die zich had laten inspireren door de geestverruimende werking van het drankje absint, dat eerder schilders als Gauguin en Van Gogh tot groene hoogten had gestuwd. Zelf had hij het nooit gedronken, zei hij, maar de muziek van zijn project Throw A Glass leidde tot complexe jazz waarin hij de cello strijkend liet aanleunen tegen een muur van het ritmetrio met pianist Uri Caine, contrabassist Mark Helias en drummer Ches Smith. Zijn korte composities waren ijzersterk en nestelden zich met het grootste gemak in je hoofd. Hij eindigde zijn set als eerbetoon aan contrabassist-cellist Oscar Pettiford, met diens voor dit project atypische nummer Cello Again waarin hij net zo atypisch pizzicato speelde.

De legendarische Joachim Kühn bracht een eerbetoon aan Ornette Coleman.

Met Uri Caine zat al een grootheid achter de vleugel, en liefhebbers van pianisten kwamen ruimschoots aan hun trekken. Op een gegeven moment moest zelfs gekozen worden uit drie pianisten van wie je eigenlijk niemand wilde missen. Hoog in het Tivoligebouw bracht de legendarische Duitse pianist Joachim Kühn zijn eerbetoon aan Ornette Coleman.

Met handen als kolenschoppen hamerde Kühn op de toetsen om aan het eind te melden dat dit nog geen Ornette Coleman was, maar een vrije improvisatie. De bekende en doorgaans onbekende composities van Coleman werden subtieler gespeeld, soms zelfs gestreeld. De composities van Coleman zijn complex en daarmee een uitdaging voor de enigszins intellectualistische benadering van Kühn. Elders speelde nieuwkomer Ashley Henry op een heel andere manier. Henry is een swinger, juist niet complex maar vertolker van het huidige rechttoe rechtaan grootsteedse ritme.

Bugge Wesseltoft stelde met zijn trio Rymden alles op Transition in de schaduw.

BUGGE WESSELTOFT

Het was echter de Noorse pianist Bugge Wesseltoft die dit alles in de schaduw stelde. Wesseltoft heeft de draad opgepakt van EST, het trio van pianist Esbjörn Svensson dat door diens tragische dood tot een plotseling einde kwam. Iedereen was ervan overtuigd dat dit spectaculaire trio verloren was gegaan, maar met de oorspronkelijke contrabassist Dan Berglund en drummer Magnus Öström is Wesseltoft er glansrijk in geslaagd de oude energie tot leven te wekken. Het trio heet nu Rymden en is nog net zo spectaculair als EST in zijn beste dagen, met dezelfde spanning, energie en evenwicht, waarbij Öström het trio bijna letterlijk vooruit ranselt.

Shai Maestro zorgde voor een van de hoogtepunten van Transition.

Dit hoogtepunt werd pas aan het eind van de avond geëvenaard door de Israëlische pianist Shai Maestro. Hij zit tegenwoordig bij platenlabel ECM dat de hele avond een podium voor zijn stal had, maar is niet te vergelijken met de typische intellectuele, bezonken stijl die dit label kenmerkt. Integendeel, want Maestro laat zijn noten als woeste branding op de kust beuken. Als spetters water dalen deze dan neer op de luisteraar, steeds heviger. Razendsnel volgen de noten elkaar op, alle helder gespatieerd, nooit over de top.

Dit geweldige concert waar te snel een eind aan kwam werd besloten op een manier die vreemd leek. Na alle eigen composities, de een nog heftiger dan de ander, kwam er plotseling de bezonken standard Polka Dots and Moonbeams, in de jaren veertig de eerste grote hit van Frank Sinatra die toen zong bij het Tommy Dorsey Orchestra. Even leek het alsof Maestro wilde laten horen hoe mooi hij kon spelen, want eerlijk is eerlijk: niet vaak hoorde ik deze ballad zo gevoelig vertolken. Langzaam maar zeker echter verschoven de akkoorden, ging het tempo omhoog om te eindigen in een overdonderende, heftige compositie waar nog maar af en toe een polkadot als een vermomde stip doorheen schemerde.

Mixmonk met Joey Baron, Bram de Looze en Robin Verheyen bracht een mix van Monkcomposities en eigen werk.

GELIJKWAARDIGE ROL

Mooier werd het niet, minder ook niet. Mixmonk met pianist Bram de Looze, drummer Joey Baron en saxofonist Robin Verheyen bracht zoals de titel suggereert een mengsel van eigen composities en Monk-stukken. Mixmonk is een evenwichtig trio waarin de leden een gelijkwaardige rol vervullen. Mooie muziek, prachtig vertolkt, maar wel enigszins braaf. De beuk erin zou je denken met zulke prachtige musici.

Michel Camilo had een duo-optreden van flamencolegende Tomatito.

Dat geldt ook een beetje voor pianist Michel Camilo die een duo-optreden had met flamencolegende Tomatito. Camilo kan vloedgolven muziek uit de vleugel halen, maar moest zich nu een beetje inhouden om gitarist Tomatito niet te bedelven. Dat lukte goed met rustige en toch razendsnelle loopjes zodat er een fraaie interactie tussen beiden ontstond. Die ook henzelf kennelijk zo beviel dat ze na elke nummer elkaar in de armen vielen.

Voor het heftige werk moest uitgeweken worden naar de saxofonisten. Bijvoorbeeld naar de funky jazz van Chris Potter die hard en meedogenloos speelde (oordopjes werden bij de ingang gratis verstrekt), en er ook niet voor terugdeinsde tussen al dat geweld door een mooie romantische ballad te blazen.

Bob Reynolds, ex-lid van Snarky Puppy, gaat tegenwoordig zijn eigen gang.

BRONSTIG GELUID

De jonge generatie liet zich overigens ook niet onbetuigd en de Britse Nubya Garcia die uit de stal van Shabaka Hutchings komt, liet horen dat ze nog niet het bronstige geluid van Potter heeft, maar wel goed op weg was daarnaar toe. Garcia maakt muziek om op te dansen, in de zaal lukte dat vanwege de drukte niet zo, maar op het podium kon ze zelf haar voeten niet stil houden.

Donny McCaslin trad op met het Metropole Orkest.

Een andere nieuwkomer in het tenorsaxofoondomein is Bob Reynolds, een oud-lid van Snarky Puppy die nu zijn eigen weg is gegaan. Reynolds is een vertegenwoordiger van de millennium-bebop, muziek op basis van bebop met het hedendaagse gevoel. Meer Michael Brecker dan John Coltrane en gebaseerd op het oude bebopritme.

Theon Cross sloot met tenorsaxofoniste Chelsea Carmichael Transition 2019 af.

Het vrijwel uitverkochte Transitionfestival – het was overal druk maar je kon ook overal binnenkomen – heeft weer een mooi overzicht gegeven van wat ons dit jaar te wachten staat. Dat is meer dan het lage gegrom van tubaïst Theon Cross, die met big lady tenorsaxofoniste Chelsea Carmichael het einde van een mooie avond mocht afsluiten.

Tekst en foto’s TOM BEETZ

Transition Jazz Festival Utrecht
TivoliVredenburg Utrecht, 6 april 2019

Met: Kit Downes, Donny McCaslin, Rymden, Melanie de Basio, Michel Camilo & Tomatito, Arp Frique, Kamaal Williams, Nubya Garcia, Laura Mvula, Tawiah, Ashley Henry, Chris Potter, Jonah Nillson, Theon Cross, Marutyri, Beraadgeslagen, MDC III, Erik Friedlander, Enrico Rava, Mathias Eick, Shai Maestro, Utrecht Archipel, Joachim Kühn, Mixmonk, Bob Reynolds, Sun Mi-Hong & Sanne Rambags, Philipp Rüttgers, Elina Duni, Harmen Fraanje & Arve Henriksen.

Gehoord:
Metropole Orkest o.l.v. Jules Buckley
Donny McCaslin – tenorsaxofoon
Jason Lindner – keyboard

Rymden:
Bugge Wesseltoft – piano, keyboard
Dan Berglund – contrabas
Magnus Öström – drums

Michel Camilo – piano
Tomatito – gitaar

Nubla Garcia – tenorsaxofoon
Onbekende drums, bas, keyboards

Ashley Henry – piano
Jordan Hadfield – drums
Fergus Ireland – contrabas

Chris Potter – tenorsaxofoon, fluit
Craig Taborn – piano, keyboards
Justin Brown – drums
Tim Lefebvre – basgitaar

Theon Cross – tuba
Chelsea Carmichael – tenorsaxofoon
Onbekende drums, bas, keyboards

Erik Friedlander – cello
Uri Caine – piano
Mark Helias – contrabas
Ches Smith – drums

Shai Maestro – piano
Jorge Roeder – contrabas
Ofri Nehemya –drums

Joachim Kühn – piano

Mixmonk:
Robin Verheyen – sopraan- en tenorsaxofoon
Bram de Looze – piano
Joey Baron – drums

Bob Reynolds – tenorsaxofoon
Ruslan Sirota – piano
Janek Gwizdala – basgitaar
Chaun Horton – drums

www.transition.nl

Previous

Hendrik Lasure c.s. modellen moderne Belgische jazzscene

Next

Polo de Haas staat nog altijd pal op de barricades

Lees ook