Misschien kennen sommige wat oudere jazzliefhebbers Polo de Haas nog uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Toen de pianist zich mede bewoog in het milieu van de Nederlandse free-jazzers. Maar die periode duurde kort voor Polo de Haas. Hij heeft zich nooit in een hokje willen laten vangen. Nu, 85 jaar oud, zijn hokjes hem nog altijd vreemd en doet hij precies wat hij wil. Een eigen concertserie overeind houden, bijvoorbeeld. Maar ook gebruik maken van allerlei eigentijdse snufjes.
Zo’n eigentijds snufje bestaat uit een iPhone, inmiddels een alledaags gebruiksvoorwerp, dat in de handen van Polo de Haas een verlengstuk is van zijn instrumentarium. “Ik heb een app op mijn iPhone waarin allerlei samples beschikbaar zijn die ik via bluetooth aan een speciale speaker kan doorgeven”, legt de musicus uit. “De samples kan ik beïnvloeden in ritme, klankkleur en volume. Ik speel dus als het ware samen met mijn iPhone en heb een pianopartij gemengd met de samples die ik heb gekozen.”
MOOGSYNTHESIZER
In feite is een dergelijk gebruik van de iPhone niets bijzonders voor Polo de Haas, want “ik heb me mijn hele leven bezig gehouden met elektronische muziek. In de jaren zeventig was ik een van de eersten die een Moogsynthesizer had aangeschaft. Die heb ik jarenlang als instrument ingezet. Ik werkte in Studio Steim en maakte deel uit van het Amsterdams Elektrisch Circus met Peter Schat en Floris Guntenaar. Werken met elektronica en apparatuur is voor mij vanzelfsprekend.”
Het voortdurend zoeken naar nieuwe klankvormen doet Polo de Haas al zijn hele leven. “De piano boeit mij nog steeds en ik ben altijd bezig om zoveel mogelijk klankkleur uit het instrument te halen.” Vandaar dat hij zijn eigen concertserie niet alleen aanwendt om zijn luisteraars te boeien, maar zeker ook om zaken uit te proberen. “Ik ben in 1994 samen met de Stichting ROER aan deze concertserie begonnen. We wilden klassieke, eigentijdse-, geïmproviseerde- en niet–Westerse muziek combineren met poëzie, film, dans en beeldende kunst. Aanvankelijk vonden de concerten plaats in de AGA Zaal (de glazen zaal) van de Beurs van Berlage, maar na een aantal jaren groeiden we daaruit en verhuisden we naar de grotere Kleine Zaal van het Concertgebouw van Amsterdam. We hebben incidenteel ook concerten uit de serie elders uitgevoerd, bijvoorbeeld in Rotterdam in Hotel New York.”
DICHTERS
“Ik speel muziek waar mijn hart naar uit gaat en dat kan klassieke muziek maar ook eigentijdse- of jazzmuziek zijn. In de concerten hebben dichters als Hugo Claus, Remco Campert en K. Schippers opgetreden en we hadden vaak bijzondere instrumentalisten of ensembles voor moderne muziek van het Conservatorium van Amsterdam. Zo hebben we bijvoorbeeld In C van Terry Riley en Verklärte Nacht van Schönberg of nieuwe composities uitgevoerd. In Amsterdam is de serie heel bekend.”
Op 6 april bracht Polo de Haas een programma met klassieke en geïmproviseerde muziek. Was die geïmproviseerde muziek dan op jazz gericht? “Niet speciaal. In december brachten we een jazzconcert in de Koorzaal van het Concertgebouw met drummer Pierre Courbois en tapdanseres Marije Nie. Crash is een compositie voor piano en iPhone met een structuur waarin improvisatie een rol speelt. Ik treed overigens graag op met Pierre Courbois. We willen komend seizoen als duo graag weer een aantal concerten geven. Incidenteel treed ik nog op met Greetje Bijma. Ik houd van haar bijzondere stem en expressie.”
Jazz heeft altijd een rol gespeeld in het muzikale leven van Polo de Haas. “Mijn liefde voor jazz is onverminderd groot. Ik luister veel naar jazzmuziek en speel het graag. Vroeger speelde ik met Theo Loevendie samen in de STAMP-concerten.” De Haas maakte ook naam als free-jazzmusicus. Hoe kijkt hij terug op die periode? “In de freejazztijd was er weinig structuur. Soms spraken we alleen af dat we voor de pauze zacht zouden beginnen en na de pauze hard en dan zacht zouden eindigen. Tegenwoordig werk ik veel meer met thema’s en duidelijke afspraken. Ik houd van ritmische precisie en een zorgvuldige opbouw van een programma. Dat is ook boeiender voor het publiek.”
GEEN VERMENGING
Waarop de vraag zich aandient of de musicus zijn hele leven bezig is geweest met het vermengen van muziekstijlen? “Nee ik vermeng geen muziekstijlen. Ik presenteer in mijn concerten uiteenlopende werken die wel een verband met elkaar hebben of elkaar versterken, al was het maar omdat ze contrasteren met elkaar.” Andere culturen komen ook voorbij, zoals de Afrikaanse en Indiase. “Ik ben niet zo voor vermenging, wel geloof ik in wederzijdse inspiratie. Ik vond het heel bijzonder om met bijvoorbeeld Indiase musici samen te werken en op de vleugel raga’s te spelen.”
Over een vleugel gesproken, hoe staat het met de Double Borgato, de dubbele pedaalvleugel? “De Double Borgato maakte deel uit van een concert in de Beurs van Berlage, waarin we allerlei verschillende klavierinstrumenten wilden laten zien. De Double Borgato is een dubbelklavier, dus met twee klankkasten boven elkaar. Verder hadden we vleugels uit de 19e eeuw, een kinderpiano, een concertvleugel met extra zwarte toetsen en nog veel meer bijzondere instrumenten.”
Naast uitvoeren schrijft Polo de Haas ook muziek. “Ik heb verschillende stukken geschreven voor piano solo en voor ensemble. Orgella onder meer voor vier pianisten aan twee vleugels en voor mijn eigen jazzkwartet en voor het duo met Pierre Courbois.” Polo de Haas is een specialist wat betreft de muziek van Simeon ten Holt. Hij voerde vele malen werk van de Nederlander uit. Wat vindt hij van een hedendaagse musicus als Ludovico Enaudi? “Persoonlijk vind ik het werk van Ten Holt interessanter om te spelen omdat er meer dynamiek in zit en er meer gebeurt.”
MUZIEKKLIMAAT
Iemand die al zo’n zestig jaar deel uitmaakt van het Nederlandse muziekklimaat heeft zeker een mening over hoe dat er in deze tijden bij staat. “Er is veel verschraling”, zegt Polo de Haas hierover. “Er zijn zoveel jazzpodia verdwenen en het is erg moeilijk om concerten te realiseren met minder populaire muziek. Er zijn ook veel subsidies afgeschaft en de concurrentie is groot. Een heleboel ensembles voor eigentijdse muziek geven het op of hebben het zwaar. Veel jazzmusici ook. Ik vind het bijvoorbeeld erg jammer dat de David Kweksilber Big Band grote moeite heeft om te blijven bestaan.”
Tekst en foto’s RANJANI NIROSHA
met assistentie van Rinus van der Heijden
Geweldig om weer eens interessante dingen te kunnen lezen over mijn vroegere pianoleraar! Nog steeds ben ik een groot bewonderaar! En geweldig dat je met 85 nog altijd zo actief kan zijn en prachtige dingen kan doen!
Ruud Wiener