Hij behoort tot de beste Belgische jazzmusici van dit moment, tenor- en sopraansaxofonist Robin Verheyen. Misschien is hij wel de beste, want het is niet zomaar dat het prestigieuze Jazz Middelheim hem heeft uitverkoren tot artist-in-residence van zijn 2018-editie. De 34-jarige Robin Verheyen is bij de 37euitgave van het Antwerpse festival daarmee de eerste Belg die deze eretitel invulling mag geven.
Jazeker, hij is maar wat trots dat hij artist-in-residence is. “Tot nu toe zijn het bij mijn weten altijd Amerikanen geweest”, zegt hij. “Ik ben de eerste Belg.” Je kunt zeggen dat Robin Verheyen een beetje is vergroeid met Jazz Middelheim. Hij trad er voor het eerst op in 2001 toen hij deel uitmaakte van het studentenorkest van het Lemmensinstituut van Leuven dat zich onder leiding van Maria Schneider op Jazz Middelheim presenteerde. Nadien heeft hij er nog vier keer gespeeld.
Maar nu, bij de 37eeditie, vormt hij een van de middelpunten van het festival. Hij komt met drie groepen naar Antwerpen: met Taxiwars, met een trio met pianist Bram De Looze en slagwerker Joey Baron en zijn eigen kwartet met pianist Marc Copland, contrabassist Drew Gress en slagwerker Billy Hart. “Alle drie formaties brengen nieuw werk”, verzekert Robin Verheyen. “Met het kwartet spelen we werk dat we juist opnamen voor een cd, met het trio enkele nieuwe stukken plus composities van Thelonious Monk en met Taxiwars zes van de tien stukken van een nieuwe cd die er binnenkort aankomt.”
VERWONDERING
Het trio Verheyen-De Looze-Baron wekt op het eerste gezicht verwondering: drie zo totaal verschillende musici. “We spelen dan wel verschillende stijlen”, licht Robin Verheyen toe, “maar we hebben deels dezelfde achtergrond. We zijn alle drie ook luisteraars. Binnen het trio is ruimte om ieder zijn ding te laten doen, maar dat kan alleen door naar elkaar te luisteren. We hebben geen van drieën het gevoel elkaar binnen de muziek te moeten zoeken. Het eerste concert met het trio gaven we vorig jaar oktober in Bozar in Brussel. Naar aanleiding van de honderdste verjaardag van Monk had Bozar mij gevraagd ‘iets te doen’ met een duo. Ik werk echter al enkele jaren met Joey Baron, zodat ik besloot een trio samen te stellen. We waren zo blij met het resultaat dat we besloten met elkaar verder te gaan. Daarna hebben we tien concerten gedaan. In Middelheim is het weer het eerste concert van een nieuwe reeks. In het najaar gaan we een album opnemen.”
Eerder dit jaar kwam de cd When The Birds Leave uit, met voor Robin Verheyen een droombezetting. “Door de jaren heen zijn Marc Copland en ik goede vrienden geworden. Zo heb ik zijn laatste drie platen bijvoorbeeld geproduceerd. Het was een soort evidentie dat Marc op mijn nieuwe plaat zou meespelen. Met Drew spelen we vaak. En Billy Hart? Ik wilde al zo lang met hem gaan samenspelen. Eerder had ik Paul Motian hoog op mijn lijst staan, maar dat ging niet door omdat hij overleed. Toen When The Birds Leave vorm kreeg, dacht ik: nu wil ik mijn kans grijpen met Billy. Hij is zo’n bescheiden en integere man, zo makkelijk om mee samen te werken.”
En de titel van het album? “Die komt van mij. Ik keek eens door het raam net voordat een winter begon en zag de vogels zuidwaarts vliegen. Dat moment viel in een periode dat ik veel weg was, veel reisde. Ergens heb je dan hetzelfde gevoel als die vogels. Ik leef met alles wat ik doe in twee werelden, omdat ik altijd onderweg ben. Een half jaar reis ik, het andere ben ik thuis, in New York.”
NIEUW VADERLAND
Amerika is het nieuwe vaderland geworden voor de in Turnhout geboren Verheyen. Hij studeerde jazz aan het befaamde Lemmensinstituut in Leuven, koos daarna voor het Conservatorium van Amsterdam. In 2006 toog hij naar Parijs om na een jaar voorgoed naar New York te verkassen. “Amsterdam was heel fijn, ik leerde daar musici kennen als Harmen Fraanje, Clemens van der Feen en Flin van Hemmen. Ik vertrok nogal impulsief naar Parijs, omdat drummer Dré Pallemaerts daar aan het conservatorium les gaf. Na een tijdje kreeg ik in Parijs ook werk. Maar toen deed zich de gelegenheid voor een beurs aan te vragen voor New York, iets wat ik al lang wilde. Ik ging naar de Manhattan School of Music met het idee om daar te gaan studeren, maar aan het einde van het jaar wist ik al: ik wil hier blijven. Ik wilde zeker niet terug naar België.”
Behalve dat Robin Verheyen inmiddels met een Amerikaanse vrouw is getrouwd, heeft hij ook muzikaal wortel geschoten in New York. “Ik ben kind aan huis in The Village Vanguard, ik ontmoet in New York veel nieuwe mensen en doe daardoor zóveel inspiratie op. Binnen de muziek die ik maak zitten ontzettend veel kleuren, de uiteinden mogen verschillend zijn, maar toch zijn ze door de harten van de musici verbonden met elkaar. Daarom is op deze manier musiceren zo mooi.”
Zijn muziek omschrijven vindt Robin Verheyen moeilijk. “Ik heb natuurlijk mijn wortels binnen de jazz. Met Taxiwars brengen we een mix van jazz en rock, maar ik speel daar nog altijd als jazzmusicus. Het kwartet met Billy Hart is echt op jazz gebaseerd, in bepaalde stukken hoor je in de ‘skills’ ook Olivier Messiaen terug. En met Joey Baron spelen we zeker jazz. Niet alleen ik, maar de meeste moderne musici zijn op deze manier bezig. Bij Bram De Looze hoor je bijvoorbeeld zijn klassieke bagage. In december ga ik waarschijnlijk weer naar Senegal. Het is reuze interessant met mijn eigen ervaringen daar iets totaal anders te gaan doen. Toen ik daar eerder was had de drummer van mijn kwartet de vrijheid om te doen wat hij wilde, mijn andere bandleden speelden de partijen van de Senegalese drummers. Die zaken komen dan op een heel natuurlijke manier samen.”
“Als ik improviseer, zijn al die impulsen deel van mijn spel. Ze vormen mijn tweede natuur. Moet ook, want op het moment dat je tijdens het spelen gaat denken, ben je te laat.”
OUDE MUZIEK
Jazz is de ene kant van Robin Verheyen, klassieke en oude muziek de andere. In 2014 hield hij zich bezig met de muziek van de Ars-novacomponist Guillaume de Machaut die leefde van ongeveer 1305 tot 1377. En pasgeleden heeft hij een project afgerond rond Das Musikalische Opfer van Johann Sebastian Bach. “Vorig jaar beleefde het de première in Brugge. Ik heb toen maandenlang de partituur bestudeerd en op ‘repeat’ de muziek beluisterd. Ik moest mijn eigen taal erin ontwikkelen, er geen gemakkelijke jazz van maken. Ik deed The Bach Riddles met contrabassist Clemens van der Feen, toetsenist Benoît Delbecq en percussionist Toma Gouband. Volgend jaar komt er een plaat van uit.”
“Waar ik nu onder meer mee bezig ben is een project voor het Goeyvaerts String Trio, Marc Copland en mijzelf. Het wordt een werk van een uur, in opdracht van het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. Het is geïnspireerd op het schilderij Madonna met kind van (de middeleeuwse schilder) Jean Fouquet en de muziek vindt zijn inspiratie in Ave Maris Stella van Guillaume Dufay (1397?-1474). De onbekende Italiaanse Renaissancecomponist Francesco Soriano heeft op dezelfde melodie een honderdtal canonvariaties geschreven. Hij was zijn tijd ver vooruit.”
Intrigerend om te weten is waar Robin Verheyens belangstelling voor die oude muziek vandaan komt. Het antwoord is kraakhelder. “Guillaume Dufay, Josquin des Prez, Guillaume de Machaut; zij zijn onze Vlaamse traditie. Over dit culturele erfgoed wordt een beetje heen gekeken, maar gelukkig begint er nu aandacht voor te komen.”
Componeren vult een belangrijk deel van de dagen van Robin Verheyen. “Meestal begint het schrijven gevoelsmatig. Op het moment dat duidelijk is hoe de compositie wordt, spreek ik mijn bagage en achtergrond aan. Als ik componeer voor klassieke ensembles gaat het anders. Als je een stuk van 45 minuten moet schrijven, heb je wel een idee over de vorm ervan. Piano is niet mijn hoofdinstrument, ik gebruik hem als ik componeer. Op zeker moment ontwikkel je toch routines. Je wilt immers steeds met iets nieuws komen. Daarom is het goed met piano en saxofoon te werken. En soms zonder.”
REIZEN
Het reizen is op momenten zwaar voor Robin Verheyen, komt deels door zijn twee ‘vaderlanden’. “Ik doe geen enkel project meer waarvan ik de muziek niet zie zitten. Het is natuurlijk een luxe situatie dat ik kan doen wat ik wil. Tussen midden juni en midden juli reisde ik drie keer heen en weer tussen Amerika en Europa. Dat kruipt je natuurlijk niet in de koude kleren. Het is echter een deel van mijn leven en ik ga er zo goed mogelijk mee om. Ik probeer heel gedisciplineerd elke twee dagen te gaan joggen. Zelfs als ik er vroeger voor moet opstaan. Ik heb gemerkt dat mijn lichaam er anders onder gaat lijden. Op een podium voel je dat niet, in de trein of op een hotelkamer krijg je wel eens gedachten van: ik wil thuis zijn. Het toeren is zwaarder geworden dan vroeger, dat hoor ik ook van andere musici. De ene dag zit je in het noorden van Europa, moet je de andere dag naar Spanje vliegen. Maar tegelijk zou ik niet anders willen!”
Met al die drukte zou je bijna vergeten dat Robin Verheyen ooit leider was van het Narcissus Quartet, een vernieuwend hofje. Bestaat het ensemble nog? “Het ligt een beetje stil”, lacht Robin Verheyen bijna verontschuldigend. “We hebben allemaal zo’n drukke agenda, maar hebben er zeker nog wel zin in. Ik denk echt dat de groep terug zal komen. Flin verblijft in New York, Jozef (Dumoulin) in Parijs en Clemens in Amsterdam. Dat maakt het allemaal wat moeilijker. Maar er is iets speciaals met die band.”
De hectiek waar Robin Verheyen in is onder gedompeld kan de vraag opwerpen of hij alle klussen waar hij mee bezig is, zelf opzoekt. “Er zijn zeker zaken die op een bepaalde manier naar mij toe komen. De komende vijf jaar ben ik in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen artist-in-residence. De première van Madonna met kind van Fouquet zou in New York plaatsvinden. Ik weet nu niet of dit daar gebeurt, omdat de opening van het museum in Antwerpen na een verbouwing is uitgesteld. The Bach Riddles was een opdracht van het Concertgebouw in Brugge.”
TOEKOMST
Robin Verheyen heeft geen wensen voor de toekomst. “Ik ben sowieso gelukkig met wat ik heb kunnen doen. Met veel mensen op mijn ‘wish list’ heb ik al gespeeld, waardoor ik geen droomteam voor ogen heb. Er zijn zeker nog wel musici met wie ik wil spelen, ook al heb ik met sommigen eerder al op podia gestaan. Musici zoals Nelson Veras en Magic Malik. Op dit moment probeer ik de projecten waar ik mee bezig ben, te laten werken. Wat ik wel graag zou willen is een trio met bas en drums. Ik sprak Eric McPherson om een trio beginnen met twee drummers”, lacht hij.
McPherson was de drummer met wie Verheyen eerder dit jaar een Europese tournee maakte ter promotie van de nieuwe cd When The Birds Leave. De bezetting van toen was uit nood geboren. “Toen we er aan wilden beginnen, deden zich gezondheidsproblemen voor. Drews vrouw werd vlak voor de tournee ernstig ziek. Drie uur voordat we in het vliegtuig zouden stappen, belde Drew me: ‘Ik zit nu in het ziekenhuis’. Billy Hart mocht niet spelen, omdat hij net een hartoperatie had ondergaan. Maar we hebben met deze originele bezetting pas geleden al in Zwitserland gespeeld. Het kwartet is in topvorm.”
Jazz Middelheim weet derhalve wat het te wachten staat.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA VAN DER HEYDEN
Robin Verheyen artist-in-residence van Jazz Middelheim 2018. Donderdag 9 augustus 17.30-18.45: Taxiwars; zaterdag 11 augustus 17.30-18.45 Robin Verheyen Quartet; zondag 12 augustus 16.00-17.15 Joey Baron/Bram De Looze/Robin Verheyen.
Jazz Middelheim 2018 speelt zich af van 9 t/m 12 augustus in Park Den Brandt, Beukenlaan 12 in Antwerpen.