COLUMN
Alsof er geen vuiltje aan de lucht is blijft het radiolandschap van NPO net zo braak liggen als in november vorig jaar. Toen was er reuring ontstaan omdat Radio 4, een zender die het wel eens behaagde enige jazzmuziek uit te zenden, zichzelf ging transformeren in NPO Klassiek. Ho ho, wacht eens even kraaide jazzminnend Nederland, dat gaat zo maar niet. Maar óf het zo ging; NPO Klassiek is inmiddels al enige tijd in de lucht en jazz- en wereldmuziek is daarmee volledig uit de ether verdwenen.
Althans, dat constateren de jazzliefhebbers. Beleidsmakers zijn een andere mening toegedaan. Vanuit hun onwetendheid – domheid mag ook – wijzen zij er gedecideerd op dat er nog altijd NPO Radio 2 Soul en Jazz bestaat, waar – de titel zou het moeten duiden – zeker wel jazz wordt uitgezonden. Maar de werkelijkheid is bitter en slagvast als de linkse directen van Muhammad Ali: jazz is hier ver te zoeken. Soul en Jazz bevat soul, van de oude stempel en zo commercieel als je maar kunt bedenken. En dan zweeft er wel eens een vleugje jazz tussendoor: van Frank Sinatra of Sammy Davis of Dean Martin. Laten we hier in godsnaam niet de discussie opstarten of zij wel jazz brengen. Het antwoord is immers nee.
Laf, zo kun je het smoesje waarachter de programmeurs en beleidsmakers van NPO zich verschuilen, het best omschrijven. ‘Als je jazz wilt horen, dan is er toch Radio 2 Soul en Jazz…’ Ze hebben geen poot om op te staan, nu zowat heel jazzminnend Nederland zich heeft geschaard achter de oproep om de culturele kaalslag die ontstaat na het weghalen van jazz op Radio 4, een halt toe te roepen. Onder de furieuze leiding van Fleurine Verloop, voorzitter van de Beroepsvereniging van Improviserende Musici (BiMpro) zijn allerlei protestacties op gang gezet. Met als voorlopig resultaat nul-komma-nul.
Nu gaat er een protestmars volgen, op dinsdag 27 juni. Fleurine – we noemen haar maar even bij de voornaam, ze is immers met haar ongebreidelde inzet ons aller vriendin – roept eenieder met klem op aan die mars deel te nemen. Verzamelen om 13.30 uur aan de Bezuidenhoutseweg, bij het gebouw van de Tweede Kamer. De plek kun je niet missen, want musici van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw laten luidkeels horen waarom jazz veel meer gehoord zou moeten worden.
Het heeft allemaal met democratie te maken, protesteren is immers een democratisch beginsel. Maar of het iets uit zal halen? Het is ten hemel schreiend dat gesprekken van afgevaardigden van wereld- en jazzmuziek met Jurre Bosman, directeur audio bij de NPO, een bezoek aan staatssecretaris van cultuur en media Gunay Uslu, een rondetafelgesprek op OC&W en een Kamervraag van Lucille Werner van het CDA, niets hebben opgeleverd. De NPO geeft geen duimbreed toe.
Er zijn zoveel valide argumenten waarom de NPO op zijn minst zou moeten luisteren naar de protesten die vanuit de vierduizend leden tellende scene van wereldmuziek- en jazzmakers steeds luider klinken. Enkele voorbeelden waarom jazz aandacht moet krijgen op radio en tv: nu sinds jaren ook muziekonderricht op scholen naar de verdomhoek is verwezen, kunnen jongeren nergens meer op ontdekking naar nieuwe muziek als jazz en wereldmuziek, als er geen uitzendingen meer zijn. Elk jaar studeren driehonderd jongeren af in jazz- en wereldmuziek aan negen – vaak internationaal geroemde – conservatoria in Nederland. Hoe komen zij aan werkgelegenheid als jazz en wereldmuziek vanwege de onbekendheid geen publiek meer trekken? En hoe kunnen musici uit beide sectoren hun toch al minimale inkomens enigszins oprekken als er geen auteursrechtelijke inkomsten meer zijn uit hoofdkanalen zoals het voormalige Radio 4?
Fleurine heeft ook nog eens heel sterke argumenten in de strijd gegooid. Ze stelt: “In de missie van de NPO staat dat programma’s niet alleen gemaakt mogen worden voor het grote publiek, maar ook voor kleinere doelgroepen en dat zij alle bevolkingsgroepen dient te vertegenwoordigen. Hier wordt immers ons belastinggeld uitgegeven. Maar die brede vertegenwoordiging blijft uit binnen de muziek.. Nederland heeft een multiculturele samenleving, waarvan een kwart anno 2023 een migratieachtergrond heeft. Het kijk- en luisterpubliek wordt veel te eenzijdig bediend en komt nauwelijks in contact met het erfgoed van andere in Nederland levende culturen.” Waarbij dient aangevuld dat de zo rijke jazzcultuur zeker tot ’s lands erfgoed mag/moet worden gerekend.
Nou mensen, kom daar maar eens om, zou je zeggen. Waar zijn de argumenten van de NPO om hier tegengas te geven? Alleen dat voor jazz en soul Radio 2 nog is ingericht? Dat is een kulargument, dat geen hout snijdt. De ruïne Soul en Jazz had jaren geleden al opgedoekt moeten worden vanwege de stank van schimmel en verrotting die er uit opstijgt. Als je met valide argumenten komt, zoals er hierboven enkele zijn geschetst en je zou die dumpen in welke tak van de samenleving dan ook – kunst en cultuur uiteraard uitgesloten (zie het beleid sinds 2012) – dan zou er zó een aap uit de mouw worden getoverd.
Hoe is het mogelijk dat de NPO op een zo hovaardige wijze als die van de afgelopen maanden, aan elk redelijk argument voorbij gaat. Nu is de Tweede Kamer aan zet; dinsdag wordt na de protestmars-met-muziek het prachtig vormgegeven protestboek Geen jazz op NPO miskent diversiteit Nederland – dat volop uitnodigt tot kennis nemen van de inhoud – aan de volksvertegenwoordiging aangeboden. Rond de 260 brandbrieven van prominenten uit jazz en wereldmuziek luiden de noodklok, gesteund door podia en organisaties als North Sea Jazz Festival, Bimhuis, Buma Cultuur, November Music, Vereniging Nederlandse Jazzpodia en Jazzfestivals, conservatoria en Kunstenbond en – uiteraard – BiMpro.
Je ziet het zo voor je: het bijna statutaire beeld van elk protest bij de overheid: goedlachse volksvertegenwoordigers, enigszins verbeten aanbieders van protesten in velerlei vorm. En daarna toch maar even wat dunnetjes lachen en samen op de foto. Wat je dan niet ziet is wat er met al die aanbiedingen gaat gebeuren. Een groot deel verdwijnt in bureaulades. De schrijver van dit artikel heeft geen geloof in de parlementaire democratie, maar dat sluit hij uit – althans probeert hij – bij het schrijven van deze column. Vertrouwen in de kracht (en wil) van de regering werd al behoorlijk beschaamd toen pas drie maanden na de vraag van Lucille Werner, antwoord kwam… De NPO te lijf gaan kan haast niet anders kan dan met de gekozen vorm: protestmars-met-muziek-en-protestboek-in-de-verwachting-dat-de-regering-nog-voor-goed-resultaat-kan-zorgen. Ook ondergetekende is er alles aan gelegen jazz en wereldmuziek ‘onder de mensen’ te brengen.
Daarom een dringende boodschap aan eenieder die dit leest: sluit je aan bij alle musici en belanghebbenden die morgen naar Den Haag trekken. Er zijn geen tractoren aangemeld, maar hoe meer mensen komen opdagen, hoe zwaarder de inhoud van Geen Jazz op NPO miskent diversiteit Nederland kan gaan doorwegen.
RINUS VAN DER HEIJDEN
