Foto Tom Beetz

Een kora is een snaarinstrument dat het midden houdt tussen een harp en een luit. De kora heeft 21 snaren die met duim en wijsvingers worden bespeeld door erop te tokkelen zoals bij een harp. De kora stamt mogelijk al uit de veertiende eeuw en komt van het Mandinka-volk dat in Gambia, Mali, Guinee, Ivoorkust en delen van Senegal leeft. De kora bestaat uit een kalebas die met de huid van een koe of een antilope is bespannen. De snaren – links elf en rechts tien – worden diatonisch gestemd door leren ringen (konso’s) te verschuiven. De snaren zijn tegenwoordig van nylon vislijnen gemaakt, maar vroeger waren die van pezen van antilopen of koeien. Het stemmen met kondo’s is bijzonder moeilijk, zodat steeds vaker kora’s te zien zijn waaraan gitaarstemsleutels zijn bevestigd.

De Mandinka-cultuur is rijk aan traditie, muziek en spirituele rituelen. De Mandinka’s zetten een lange mondelinge geschiedenistraditie voort door middel van historische verhalen, liederen en spreekwoorden die worden doorgegeven door lofzangers die allen uit de jali-familie komen en daarom jalis heten (en door de Franse kolonisten griots werden genoemd). Hierbij gebruiken de lofzangers de kora. De kora heeft klankgaten aan de zijkant die ook hun nut bewijzen om munten in te werpen die door het publiek als waardering aan de lofzangers worden gegeven.

Buiten de traditionele Afrikaanse koraspelers is het instrument nauwelijks doorgedrongen in de Westerse muziek, ondanks dat de Benedictijnse monnik Dominique Catta van het Senegalese Keur-Moussaklooster in de jaren zeventig muziek schreef voor de kora in combinatie met Westerse instrumenten. De kora heeft model gestaan voor de gravi-kora, een elektrische variant die door Robert Grawi speciaal werd ontwikkeld voor koraspelers die modern wilden doen, zoals Foday Musa Suso die er met Herbie Hancock opnamen mee maakte. De kora moet niet verward worden met de kamale ngoni. Deze lijkt erop, komt ook uit West-Afrika, maar heeft zes snaren en is daarmee meer luit dan harp en wordt ook buiten de genoemde landen gespeeld, zoals door Baba Commandant uit Burkino Fasso.

Er zijn nog talloze Afrikaanse koraspelers actief, vaak in combinatie met jazz. Bekend is de Kora Jazz Band met koraspeler Djeli Moussa Diawara (uit Guinee). De bekendste koraspeler is Toumani Diabaté (Mali), maar ook Zoumana Diarra (Mali; foto) en Bao Sissoko (Senegal) zijn regelmatig in ons land te beluisteren. Op de kora spelen is een eeuwenoude traditie die van vader op zoon overgaat. Het was daarom bijzonder dat Sona Jobarteh in 2011 de eerste vrouw was die de kora bespeelde. Gelukkig kwam ze nog wel uit een traditionele Gambiaanse jali-familie.

 

Previous

Keytar

Next

Jazz ten tijde van corona: Rinus Groeneveld

Lees ook