Op het tijdstip dat de Japanse pianiste Hiromi een verbluffend concert verzorgde in de Concertzaal in Tilburg, strooiden krankzinnigen dood en verderf in Parijs. Honderddertig doden en honderden gewonden zijn geslachtofferd op het altaar voor Allah. Voor hen die achterblijven rest verbijstering. En de vraag: wát doet er op dit moment nog toe? Een recensie schrijven? Van iets onwerkelijks moois, terwijl de Derde Wereldoorlog zich heeft aangediend? Je valt stil, urenlang, dagenlang. Maar beseft dat je verder moet. Al is het slechts om de overlevenden te steunen. ‘Music is the healing force of the universe’, zo verkondigde Albert Ayler. Laten we ons daaraan vastklampen. Om het verdriet te overwinnen en met de schoonheid van muziek ons te verzetten tegen wat acht krankjorumme Allah-vaarders de wereld hebben aangedaan.
Plotseling was ze er, in 2003. Een 24-jarig Japans meisje, anderhalve meter hoog, nietig achter het instrument, maar paradijselijk in de muziek die ze uit de piano toverde. Hiromi Uehara heet ze, als Hiromi gaat ze door het leven. Voor twee concerten was ze in Nederland. Deze avond in de glorieuze Concertzaal in Tilburg, waarmee muziekpodium Paradox een samenwerkingsverband heeft gesloten onder de titel PaRaDoXaal. Hiromi: The Trio Project verzorgde er het eerste concert van, op 29 november volgt het Brad Mehldau Trio en op 30 maart sluit het Avishai Cohen Trio deze eerste reeks af.
Hiromi is donder en bliksem als ze achter een piano plaatsneemt. Ze smijt niet alleen haar ganse ongebreidelde pianotechniek in haar concerten; evenzeer haar frêle lichaam dat van links naar rechts dendert en van beneden naar boven. Ze springt op van haar pianokruk, deint staande heen en weer en raast met de benen stevig ter aarde geplant over alle achtentachtig toetsen. En dit alles om het beest dat piano heet te kunnen bedwingen.
CONCERTPIANISTE
Hiromi bewees tijdens haar Tilburgse concert ten overvloede dat ze de statuur heeft van een (klassieke) concertpianiste. Maar dan een die lak heeft aan partituren. Die ontwikkelt ze stante pede in haar hoofd, waarbij haar onnavolgbaar rappe handen ze in een milliseconde ten uitvoering brengen. Daardoor lijkt elk stuk op een improvisatie met weliswaar een begin en een eind, maar er tussenin steeds die brille van een pianist die gedurende het bijna anderhalf uur durende concert de ene perplexe passage na de andere de Concertzaal injoeg.
Hiromi speelde nieuw en oud werk: Spark, Desire, Place To Be en In A Trance bracht zij bijvoorbeeld ten gehore. Ze opende het concert met twee composities die in razende vaart werden gebracht en waarmee ze onvermijdelijk het publiek ten volle voor zich in nam. Hiromi maakte een doordacht gebruik van een synthesizer die zij via de geluidsboxen van de zaal een ‘random’geluid meegaf. Liever beroerde zij de elektronica om fijnzinnige en ook daverende effecten aan haar pianospel toe te voegen. De synthesizer lag bovenop de piano, waardoor Hiromi het apparaat staande bespeelde. Wat haar de kans gaf half naar de zaal toegewend, het publiek te trakteren op minzame glimlachjes. Alsof ze het wilde uitdagen volledig te vertrouwen op dit ultieme vertoon van vakvrouwschap.
ZES SNAREN
De begeleiding van slagwerker en basgitarist Anthony Jackson – op een instrument met zes snaren, een uitvinding van hemzelf – kreeg nauwelijks de kans gaatjes te vullen. Want dat deed Hiromi liever zelf. Toch voegden de warme, vaak slome klanken van de basgitaar accenten toe aan het veelvoud aan ritmes dat de pianiste hanteerde. En het slagwerk van Phillips vertoonde nogal eens een-tweetjes met zijn bandleider. Pianiste en drummer keken elkaar meerdere malen begripvol aan, hetgeen tekenen van instemming van de kant van Hiromi zou kunnen betekenen. Of de aanzet om er weer eens flink tegenaan te gaan.
Het zullen beide mogelijkheden wel zijn geweest, want toen Hiromi een paar stappen terug zette op het podium, was dat het sein voor een knallende drumsolo van Phillips. Hij toonde ermee aan dat zijn werk bij groepen als Judas Priest, Toto, Roxy Music en Jeff Beck hem vooral tot popdrummer heeft gevormd. Hetgeen een interessante tegenstelling opleverde met de jazzorkanen die Hiromi opriep. Zal zeker een bewuste keuze zijn geweest van de Japanse.
In alles is Hiromi virtuoos en sprankelend, zelfs in de tere delen. Want het was niet alles snelheid wat er voorbij kwam. Haar solo in Place To Be was van een verstilde schoonheid, broos in de uitvoering en lieflijk wat betreft melodie en harmonie. Het lijkt er echter op dat Hiromi zelf, zich liever op de racebaan van de pianistiek bevindt. Als zij met twee handen razendsnelle akkoorden slaat en een derde hand daar notenregens overheen sproeit, dan vraag je je af hoe dit in hemelsnaam mogelijk is. Een lichte vorm van verbijstering derhalve.
ANGSTAANJAGEND
Die echter angstaanjagende vormen aannam toen je na het verlaten van de Concertzaal over de huiveringwekkende ontwikkelingen in Parijs hoorde. Verdoemenis, ondergang, ontreddering, onmacht. Waar was de ‘place to be’ van Hiromi?
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Hiromi: The Trio Project
Concertzaal Tilburg, 13 november ’15
Hiromi – piano en synthesizer
Anthony Jackson – basgitaar
Simon Phillips – slagwerk
