Vibrandoneon

Al bijna tweehonderd jaar wordt gezocht naar een instrument dat zowel gebruik maakt van een blaasbalg als een pianoklavier. In 1825 werd in Frankrijk het symphonium gelanceerd, een kleine met de mond aanblaasbare accordeon dat al wel een toetsenbord met knoppen, maar nog geen klavier had. Twee jaar later werd dit door de Engelsen verbeterd door er een concertina van te maken, maar die had nog steeds knoppen en geen klavier. Het eindstation leek bereikt toen de firma Hohner in de jaren vijftig erin slaagde de knoppen door een klavier te vervangen. Het plastic aanblaasbare klavier met het geluid van een mondharmonica werd onder de naam melodica gelanceerd.

Pas begin deze eeuw lukte het de befaamde Italiaanse accordeonfabriek Victoria om voor het eerst een instrument te maken met een pianoklavier en het geluid van een bandoneon. Het werd met de mond aangeblazen en combineerde het beste van de bandoneon en de piano met elkaar. Of zoals de uitvinder Guido Tononi het zei: “Een muziekinstrument dat in staat is een melodie te creëren met het geluid van een accordeon, gecombineerd met de tonaliteit van een blaasinstrument”. Victoria vond dit zo uniek dat er in 2001 octrooi op werd aangevraagd dat alleen in Italië werd verleend. Het nieuwe instrument dat in het octrooi nog een piano-bandoneon werd genoemd, werd op de markt gebracht als vibrandoneon.

Veel zie je de prachtige houten vibrandoneon nog niet – toch een stuk chiquer dan zo’n plastic melodica – maar jazzpianist Martin Fondse (foto) zal geen concert doen zonder. “Pianisten kunnen een noot niet laten aanzwellen”, zei hij in een interview met de Volkskrant, “of alleen via suggestie. Maar met een aangeblazen toon kun je dynamisch van niks naar honderd. Dat vond ik altijd al fenomenaal: klank die zo dicht bij de menselijke adem ligt. Dit instrument klinkt geweldig met strijkers en blazers, en geeft je als pianist maximale wendbaarheid.”