Of je nu aan het ontbijten bent ergens in één van de drukke eetstraatjes in de wijk Ginza, of je bent aan het ‘shoppen’ in de luxe winkels in Marunouchi, John Coltrane is nooit ver weg. Jazz als achtergrondmuziek in het dagelijks leven is in Tokio niet weg te denken.
De vermeende populariteit van jazz en jazzmuzikanten in Tokio is natuurlijk niet zo eenvoudig te duiden. En dat er in een stad met veertig miljoen inwoners een paar jazzclubs en een festival zijn, wijst niet op een overaanbod aan jazzmuziek. Vermoedelijk is er juist sprake van een mager aanbod van live-jazz. En schaarste is volgens de economische principes goed voor een hoge prijs. Dus goed voor organisatoren van jazzconcerten. De duurdere clubs varen er vermoedelijk wel bij.
De festivalartiesten van het 15e Tokyo Jazz Festival spelen dan ook, nu ze toch hier zijn, ook graag twee sets in de Blue Note als dat kan. In het programma-aanbod van de die club lees ik dat je voor een kaartje voor het duo Pat Metheny en Christian McBride 13.500 yen neertelt, wat neer komt op ongeveer 120 euro. Voor Herbie Hancock met zijn band moet je maar liefst 38.000 yen aftikken. Veel geld, ook als je dat zou moeten corrigeren voor de hogere levensstandaard van Japanners. Kortom, dat zijn prijzen die we in Nederland niet graag zouden willen betalen. En voor alle duidelijkheid dat is ‘music fee only’; je kunt tijdens een concert ook nog lekker eten en drinken, maar daar hangt ook een prijskaartje aan. Jazz is dus aan de ene kant laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen die het horen wil, maar relatief een exclusief product voor wie er bij wil zijn. Het profiel van de gemiddelde Tokioose jazzconcertbezoeker wijkt dus erg af van het Nederlandse profiel en zou je misschien meer kunnen vergelijken met een opera- of Concertgebouwbezoeker.
OBSERVATIES
Natuurlijk ben ik benieuwd welke vergelijkingen er te maken zijn tussen het vijftien jaar jonge Tokyo Jazz Festival en het door Mojo georganiseerde veertig jaar oude North Sea Jazz Festival. Laat ik me beperken tot observaties tijdens het Tokyo Jazz Festival, zodat eenieder de vergelijking met het Nederlandse festival kan maken.
De grote jazzpubliekstrekkers in Tokio staan geprogrammeerd in Hall A van het Tokyo International Forum. En daar wordt dus JAZZ geprogrammeerd; geen poppy jazz, funk, hiphop, roots, r&b, soul of rock, maar echte jazz, met uitstapjes naar Latijns-Amerika met The Jazz Tango Project van Pablo Ziegler en Brasil 66 Sergio Mendes, plus het trio van de Cubaanse pianist Harold López-Nussa. Het geluid is prima; laat de geavanceerde techniek maar aan Japanners over! En het volume met sporadische pieken boven de 95 dB is ook zonder beschermende oordopjes veilig voor onze oortjes!
Het programma in the Hall opent de tweede festivaldag met de Japanse pianist Makote Ozone. Hij leidt het project ‘JFC All Star Big Band meets Julliard Jazz Ensemble’; jonge talenten van Kunitachi College of Music, Showa Academia Musica, Shobi University en Senzoku Gakuin College of Music spelen samen met hun Amerikaanse collega’s van de Juilliard School of Music. Een concert dat eindigt met een serie ‘battles’ tussen respectievelijk twee saxofonisten, twee trombonisten, twee bassisten, twee pianisten, zes trompettisten en tot slot twee drummers. De bezoekers van het concert zitten in vijfduizend genummerde, comfortabele theaterstoelen en behalve dat ze goed zicht hebben op het podium met smaakvolle decors met wisselende opstelling en belichting, zijn er naast het podium twee enorme beeldschermen aanwezig waarop camerabeelden te zien zijn. Met een goede beeldregie worden de beelden van vaste en bewegende camera’s van op, voor, naast en boven het podium tot een prachtige beeldregistratie samengevoegd.
Achter het podium zijn geen sponsornamen te vinden; die namen en logo’s vind je aan beide zijden naast het podium in bescheiden formaat en opmaak. Het concert eindigt om 13.10 uur; precies zoals aankomst- en vertrektijd van trein en metro in Tokio op de minuut nauwkeurig! En het volgende optreden start dus stipt om 13.25 uur. Er is een onderbreking van slechts vijftien minuten en in een oogwenk loopt er zo’n vijftig man technisch personeel op het podium om de wisseling uit te voeren. In die vijftien minuten pauze is er voor het publiek tijd om even van het toilet gebruik te maken. Een plaats om even te roken heb ik niet gezien en op straat roken in Tokio en de meeste Japanse grote steden is sowieso taboe. Bezoekers worden door gastvrouwen naar hun plaats gewezen en voor de laatkomers lopen ze gebukt met een zaklichtje vooruit. Dat zie je in het Bimhuis nog niet gebeuren.
INTRODUCTIEFILM
Na een aantal signalen dat het einde van de pauze aankondigt, wordt er voorafgaand aan elk concert een korte introductiefilm getoond. Het publiek zit gedisciplineerd en zonder enige beweging of emotie te tonen, klaar voor het concert. Ook tijdens het concert zit iedereen bewegingsloos. Een staande ovatie achteraf is sporadisch en nooit unaniem. Het tweede middagconcert is een samenwerking tussen violiste Naoko Terai en de Argentijnse pianist Pablo Ziegler, die vroeger in Astor Piazolla’s band speelde. Zij brengen een mengvorm van jazz en tango. Daarna wordt het middagdeel afgesloten met Herbie Hancock met zijn band en gastvocaliste Lala Hathaway. De 76-jarige Hancock, die al vanaf de beginjaren aan het Tokyo Jazz Festival meewerkt, oogt fit, fris en energiek zoals ook zijn muziek klinkt. Een speciale rol is weggelegd voor Lala Hathaway, evenals de bijdrage van saxofonist, keyboardspeler en producer van Hancock’s nieuwe plaat, Terrace Martin. Na de Hancock-jazzstandard Cantaloupe Island is er nog ruimte voor een toegift, want het concert mag een uur duren.
Na de laatste klanken stroomt het publiek snel en geruisloos de zaal uit en gaat via de roltrappen naar de uitgangen op de begane grond. Op de gratis speellocatie de Plaza wordt het dan even heel erg druk. Daar gaf in het begin van de middag Mark Guiliana een drumworkshop, trad Daiju Kurasawa Electone en het Canadese jazztrio Myriad3 op. Inmiddels speelt er het New Century Jazz Quintet with Jazz Campers. De informatie op papier of website is helaas zeer beperkt, in tegenstelling tot het programma in de Hall. Ook over het volgende programmaonderdeel ‘Taste of Israel’ wordt weinig informatie verstrekt. Over het Yotam Silberstein Quartet wordt vermeld dat er een gastrol is voor Aaron Goldberg. Dat Daniel Dor (bekend van contrabassist Avishai Cohen) drumt, wordt niet gemeld.
Helaas dit concert gemist, want in de Hall (het is inmiddels 17.30 uur) begint het eerste concert van de avond; Pat Metheny met Christian McBride, die prima op elkaar blijken ingespeeld. De twee heren houden de vijfduizend aanwezigen in stilte geboeid van de eerste tot de laatste noot. Vijftien minuten na dit concert schuift de Cubaanse pianist Harold López-Nussa achter de Yamahavleugel en bij het tweede nummer komt zijn broer en drummer Ruy Adrían López Nussa naast hem aan de toetsen zitten, waarna bij nummer drie bassist Alune Wade bij schuift en ieder zijn plek in het trio in neemt.
BEBOP NIGHT
Het slotconcert van de avond is neemt Sadao Watanabe voor zijn rekening met ‘Bebop Night’ featuring Wallace Roney, Billy Childs, Jeff ‘Tain’ Watts en Ben Williams. Dat blijkt een veilig mainstream-programma te zijn met bebop en swing, uitgevoerd door gevestigde namen. Voor wie geen kaartjes heeft voor het pluche en de airconditioning kan zich op de Plaza tegoed doen aan een hapje en een drankje en een gratis muzikaal programma, dat iets minder op safe speelt en een stukje spannender is. Leuk zijn de workshops. Benjamin Herman laat op het podium muziek van grote voorbeelden horen en vertelt daarover in het Engels. Hetgeen voor het grote publiek wordt vertaald in het Japans. Verder spelen op dat buitenpodium de Australische Paul Grabowsky & Friends.
De Hall is inmiddels al lang leeg en op het zwoele Plaza wordt afgesloten met een opzwepend en exotisch klinkende jazz door het Sachal Jazz Ensemble uit Pakistan. Een mooie afsluiter van deze dag.
tekst en beeld EDDY WESTVEER
Tokyo Jazz Festival 2016
Diverse locaties Tokio, 3 september 2016
Makoto Ozone’s JFC All Star Big Band meets Julliard Jazz Ensemble:
Makoto Ozone – piano
JFC All Star Big Band
Juilliard Jazz Ensemble
Naoko Terai & Pablo Ziegler:
Pablo Ziegler – piano, composities, arrangement)
Naoko Terai – viool
Hector Del Curto – bandoneon
Claudio Ragazzi – gitaar
Pedro Giraudo – contrabas
Franco Pinna – percussie, drums
Herbie Hancock Quintet:
Herbie Hancock – piano
James Genus – basgitaar
Lalah Hathaway – zang
Trevor Lawrence Jr. – drums
Terrace Martin – toetsen, altsaxofoon
Metheny-McBride:
Pat Metheny – gitaar
Christian McBride – contrabas
Harold López Nussa Trio:
Harold López Nussa – piano
Ruy Adrían López Nussa – drums
Alune Wade – basgitaar, zang
Sadao Wanabe’s Bebop Night:
Sadao Watanabe – altsax
Wallace Roney – trompet
Billy Childs – piano
Jeff ‘Tain’ Watts – drums
Ben Williams – contrabas
Het is zeker zo dat er in Tokyo weinig grote jazzclubs zijn, daarentegen zijn er enorm veel jazz halls en tal van kleine clubs, waar vaak niet meer dan dertig mensen in kunnen.