In de loop van vele jaren zijn er nogal wat pogingen ondernomen om de muziek van Johann Sebastian Bach te laten samenvallen met jazz. Dat leverde ver uiteenlopende resultaten op. Soms vielen de twee zo verschillende culturen samen, in de meeste gevallen bestonden ze naast elkaar en zaten ze elkaar daarbij in de weg. Nu is er wederom een geslaagd samenzijn. Daarvoor tekent het Collectif Trytone.
Bill Evans, Louis van Dijk, Jacques Loussier, Paul Desmond, The Four Baritones, Chris Hinze, het is een willekeurige greep uit jazzmusici die Bach wilden verbinden met hun concept. Daarbij mag nog gerust Brad Mehldau worden genoemd die wellicht een van de laatste bruggen sloeg. Maar nu is er ook Collectif Trytone, dat met de cd Back To Bach meer deed dan een poging in het werk stellen: het kwintet laat horen dat Bach de aartsvader is van alle westerse muziek en het collectief doet daarvan muzikaal op grootse wijze verslag.
Lucie de Saint Vincent is de pianiste van Collectif Trytone en bewerkte het gekozen Bach-materiaal voor Back to Bach. Zij is een musicus die zich niets aan grenzen gelegen laat liggen. Op de gebieden van jazz en klassieke muziek beweegt zij zich al langer. Het feit dat je binnen jazz middels improvisaties een grote vrijheid kunt opbouwen en dat je binnen oude muziek gebonden bent aan reproductie, intrigeert haar. Het levert het aloude spanningsveld op, waar velen vóór Lucie de Saint Vincent hun tanden op stuk beten. Met Collectif Trytone volgt De Saint Vincent een uitspraak van pianiste, organiste, dirigent en docente Nadia Boulanger (1887-1979), die stelde dat er geen scherpe scheidingslijn is tussen hedendaagse muziek en die van weleer. ‘Muziek, net als het leven, vormt een constante evolutie’, zo stelde Nadia Boulanger.
Collectif Trytone heeft met de arrangementen van Lucie de Saint Vincent de tijdloze muziek van Bach in beweging gehouden. Voor Back to Bach zijn negen stukken gekozen, hoofdzakelijk excerpten uit bekend Bach-materiaal. Zo komt de Johannes Passion twee keer voorbij, maar zijn ook delen uit de Missa Brevis en uit cantates in handen gelegd van de musici, die met piano, sopraan- en tenorsaxofoon, contrabas en slagwerk deze nieuwe arrangementen naar deze tijd trekken. Een sopraan zorgt voor de vocale inbreng.
De kracht van Back to Bach schuilt in de basis die sopraan Lucie Chartin telkens neerlegt en de musici die haar begeleiden. De sopraan heeft een prachtige stem voor vertolking van het zo verschillende Bach-materiaal. Aan haar kant hoor je de Bach die ongetwijfeld met haar interpretaties zou hebben ingestemd. Zij vertolkt deze barokmuziek op de enig juiste wijze. De overige instrumenten bergen in zich de koren, grote ensembles, kamermuziek, suites, cantates, solowerken, noem maar op. Natuurlijk bereiken zij niet het monumentale van Bachs muziek, maar dat is hier ook niet nodig: zijn zo unieke verbinding tussen meerstemmige en eenstemmige – polyfonie en monodie – brengt Collectif Trytone tot klinken.
Diezelfde instrumentalisten tekenen voor de jazz, die de andere helft van deze vermenging vormt. Er zijn geen overgangen, slechts organische versmeltingen die tweeëneenhalve eeuw wegwissen. Het mag duidelijk zijn dat Collectif Trytone er wél in slaagt de synthese tussen barok en jazz naar een nieuw, hedendaags niveau te tillen. Je kunt daarom ook niet spreken van een poging tot, maar wel van knap gestructureerd ambachtelijk werk, dat waar luistergenot oplevert voor én Bach-adepten én Bach-haters. Met daarbij gevoegd jazzliefhebbers, die zich ongetwijfeld over beide categorieën uitstrekken.
RINUS VAN DER HEIJDEN
COLLECTIF TRYTONE – BACK TO BACH
Paraty Productions
Lucie Chartin – sopraan
Lucie de Saint Vincent – piano en arrangementen
Joao Driessen – sopraan- en tenorsaxofoon
Mihail Ivanov – contrabas
Joan Terol Amigó – slagwerk
