Het begint als een big band en het eindigt in een afgelegde reis die je naar verre horizonten in de jazz heeft geleid. ‘Motet’ van Mo van der Does en zijn septet is ook nog eens een cd die een vat vol verrassingen bevat.
Slechts acht composities heeft de altsaxofonist/klarinettist nodig om de luisteraar een uur lang in de ban te houden van… ja, van wat? In elk geval van puur luistergenot, veroorzaakt door een opeenstapeling van muzikale creativiteit, doorwrochte kennis van het gekozen basismateriaal en doorleefd vakmanschap van de zeven uitvoerders. Daarmee is veel gezegd, maar niet alles: de luisteraar wordt ook nog eens ondergedompeld in een onafgebroken stroom pure verrassingen, die van alle kanten op hem of haar af komen.
De eigen composities van de leider zijn stuk voor stuk áf. Elk van de acht stukken is gestructureerd, hetgeen impliceert dat de muziek in lagen vol details is gestapeld. Daarbij is Mo van der Does erin geslaagd om toegankelijke thema’s uit te bouwen tot burchten vol improvisaties van al zijn bandleden. Die improvisaties zijn gewaagd, doordat ze ontstaan vanuit vrijheid waaieren ze alle kanten uit en zijn het vooral speerpunten voor de anderen om daar op dezelfde fantasievolle wijze op door te gaan. Het is daarnaast opvallend hoe eensgezind de collectieve passages zich aandienen, waarbij telkens weer de ondergrond even belangrijk is. Die in ere wordt gehouden door de prominente aanwezigheid van contrabas en vooral wijd uitwaaierend slagwerk.
Motet beslaat een aanzienlijk deel van de moderne-jazzhistorie. Strakke groepsthema’s lijken ontleend aan de grote orkesten uit de jazz, vele jazzvormen blijken voor Mo van der Does geen enkel obstakel, de improvisaties rijzen volkomen logisch op, alsof ze berekend zijn om juist op die plek zich in de rijkdom aan thema’s binnen te wringen. Maar de muziek is zo naturel, sprankelend en vrijgevochten, dat dit laatste niet waar kan zijn. De improvisaties zijn dáár, omdat ze op dát moment en op díe plek nodig zijn. Ze dienen zich vanzelf aan.
Het titelstuk Motet bestaat uit drie delen en is derhalve een suite die de cd afsluit. Met name in het derde deel Lamento valt al het mooie dat dit album kenmerkt samen: de compositorische kwaliteiten van Mo van der Does en het individuele vakmanschap van de overige musici dat de muziek tot een hogere macht verheft. De zeven musici behoren tot de jongste lichting jazzuitvoerders van dit land en met Motet kunnen zij wedijveren met vele gereputeerde vakbroeders en –zusters die Nederland rijk is. Daarom spreekt deze cd-recensie ook van individueel vakmanschap. Want elk instrument dat opklinkt wordt bediend door vaardige handen, die het tot in de verste hoeken exploiteren. Vermenigvuldig dat individualisme met de exponent zeven en je tilt Mo van der Does en de zijnen naar de zevende hemel.
RINUS VAN DER HEIJDEN
MO VAN DER DOES
MOTET
DOX Records
Mo van der Does – altsaxofoon en klarinet
Alistair Payne – trompet
Matthias van den Brande – tenorsaxofoon en fluit
Jessie Breve – basklarinet
Floris Kappeyne – piano
Tijs Klaassen – contrabas
Wouter Kühne – slagwerk
