Laatste nieuws! Jazzicoon Charles Mingus, countrylegende Dolly Parton en godfather van de soul James Brown zijn ontmaskerd als vertolkers van surfmuziek, dé stroming voor gitaarhelden uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Althans door BRUUT!, een van ’s lands eigenwijze jazzkwartetten. Én door Anton Goudsmit, ’s lands nóg eigenwijzere jazzgitarist.

Anton Goudsmit: King of the Surfin' Sound, compleet met leren jack, zoals Dick Dale die ook droeg.
Anton Goudsmit: King of the Surfin’ Sound, compleet met leren jack, zoals Dick Dale die ook droeg.

Tja, vijf musici dus bij wie jazz door de anderen stroomt en daar dan een snufje surfmuziek aan hebben toegevoegd. Loopt dat wel goed af? Wis en waarachtig, want wie zich deze avond in het uitverkochte Paradox had genesteld, beleefde een zinderend optreden. Dat misschien de pure jazzliefhebbers een ietsje te kort deed, maar alles goed liet maken door het enthousiasme en de eerlijkheid van deze vijf podiumdieren.

Surfmuziek ontstond in de tweede helft van de jaren vijftig en liep gelijk met de opkomst van de rock and roll. Die eerste surfmuziek is gebouwd op instrumentale gitaarklanken en is een stuk puurder dan de tweede surfgolf, waarvan The Beach Boys de belangrijkste exponenten zijn en die meer wordt gedomineerd door vocalen. Dé pionier van de surfmuziek was gitarist Dick Dale, die in maart van dit jaar op 81-jarige leeftijd overleed. Dale’s spel kenmerkt zich door razendsnelle drijfjachten over de snaren, ‘alternate picking’ geheten. Surfmuziek bestaat veelal uit drie akkoorden, waarop met veel reverb (galmende naklank, rvdh) uitgebreid wordt gesoleerd. Geïmproviseerd mag ook. Jammer dat de erfenis van Dale maar één keer op de speellijst van deze avond voorkwam.

Maarten Hogenhuis bespeelde zowel de tenor- als altsaxofoon.
Maarten Hogenhuis bespeelde zowel de tenor- als altsaxofoon.

Al in het tweede stuk van de avond kwam Dick Dale langs, met zijn compositie King Of The Surf Guitar, voor BRUUT! omgedoopt in Listen To The King Of The Surfin’ Sound – waarbij saxofonist Maarten Hogenhuis nadrukkelijk wees op Anton Goudsmit. Dat kon niet anders, want de gitarist die in elke formatie waarin hij opduikt een prominente rol opeist, was ook hier haantje de voorste. Niemand die hem dat kwalijk zal hebben genomen, want Anton Goudsmit is de immer goedlachse podiumvogel die onvoorspelbaar fladdert, het publiek volop animeert en het volgens de gouden regels van jazz- en improvisatiemuziek zijn medemusici ook nog een verdraaid lastig maakt.

Felix Schlarmann voor de neonverlichting van een blauwe golf, hét symbool van surfmuziek.

Of hij dit laatste hier bij BRUUT! ook doet is zeer de vraag. Want als je ooit mag spreken van een geoliede muziekmachine dan was het tijdens dit concert. Nergens klonk één onvertogen noot, Anton Goudsmit bounchte alle kanten op, de vier anderen keken geamuseerd toe en speelden intussen maan en zon, de regenboog en alle sterren van de hemel. Want hoe functioneel en tegelijkertijd adembenemend zijn die mannen van BRUUT! binnen dit surfproject. Slagwerker Felix Schlarmann en contrabassist Thomas Rolff spelen het klaar nóg strakker te spelen dan een ritmebox, een driehonderd procent pré voor deze muzieksoort. Alt- en tenorsaxofonist Maarten Hogenhuis is een meester in het vergruizen van het surfgeluid en Folkert Oosterbeek duikt met zijn Hammondorgel op de juiste plekken diep onder water in het groepsgeluid.

Toch nog even Anton Goudsmit er uit lichten. Het is telkens weer verbijsterend wat hij uit zijn blonde Gretsch-gitaar tovert, tot fluittonen aan toe. Waar andere gitaarreuzen drie instrumenten in standaards hebben staan, doet Goudsmit het met die ene. En dan te weten dat de grote roerganger Dick Dale zwoer bij de Fender Stratocaster, die in 1954 op de markt kwam en waar hij in opdracht van ontwerper Leo Fender zodanig mee experimenteerde, dat die probeersels uiteindelijk leidden tot het specifieke Stratocastergeluid. Waarmee Jimi Hendrix, Rory Gallagher, Eric Clapton, Stevie Ray Vaughan en Kurt Cobain, allen min of meer schatplichtig aan Dick Dale, werden vast geklonken aan dit instrument. Anton Goudsmit niet, terwijl hij soms vér boven de Stratocaster-sound uitsteeg.

Folkert Oosterbeek, 'ingeklemd' tussen de speciale sfeerverlichting, vervaardigd uit barbecuebakjes.
Folkert Oosterbeek, ‘ingeklemd’ tussen de speciale sfeerverlichting, vervaardigd uit barbecuebakjes.

Het concert werd geopend met een voorzichtig, melodieus intro op altsaxofoon. Kort, want daar spoelde de eerste surfgolf al over Paradox heen. En stond het publiek meteen op zijn achterste benen. Stukken van de gloednieuwe cd Go Surfing denderden pal na elkaar door de concertruimte: Baha-Ree-Ba!, Jolene (jawel, daar is ze: Dolly Parton), Boogie Stop Shuffle (van Charles Mingus) en Gringo, de vetste benadering van het Venturesgeluid dat je je maar kunt indenken. The Ventures, in de jaren zestig de voorlopers van een gitaarband als The Shadows en een klein beetje mede-grondleggers van de surfmuziek.

Soms gingen in Paradox tenorsaxofoon en gitaar voorbeeldig samen, om het orgel er hunkerend onderdoor te laten gaan, om daarna elk hun afzonderlijke, lyrische weg te gaan. En soms nam het orgel het van de gitaar over, waarbij de tenorsaxofoon neuriënd mee ging. Jammer dat bij al dit moois de herensociëteit ‘Lult u vooral rustig door de muziek heen’ ook binnen was.

BRUUT! en Anton Goudsmit speelden niet alleen werk van anderen, zoals op de cd Go Surfing veelal is vastgelegd. Sjakoo dook op en ook Brant!, de enige gezamenlijke compositie van BRUUT! en zijn gast. Aan dit lijstje mogen ook nog Tequila en toegift Hawaii Five O worden toegevoegd, die níet op Go Surfing voorkomen.

Thomas Rolff en Maarten Hogenhuis zorgden er onder andere voor dat het publiek al snel op zijn achterste benen stond.
Thomas Rolff en Maarten Hogenhuis zorgden er onder andere voor dat het publiek al snel op zijn achterste benen stond.

BRUUT! en Anton Goudsmit zorgden voor een gedenkwaardige avond. Terwijl het buiten zeek van de regen, werd je binnen gewoon blij. Daarvan getuigde een van de aanwezigen, die door zijn vrouw vanwege hun veertigjarig huwelijksfeest deze mooie concertavond kreeg aangeboden. “Ik vind het zó’n mooie muziek, ik word en warm en blij van”, zei hij met stralende ogen en een brede lach. Mooier kun je de vreugde van muziekbeleving toch niet duiden…

RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS

 

BRUUT! EN ANTON GOUDSMIT

Paradox Tilburg, 13 december ’19

Anton Goudsmit – gitaar

Maarten Hogenhuis – alt- en tenorsaxofoon
Folkert Oosterbeek – Hammondorgel
Thomas Rolff – contrabas
Felix Schlarmann – slagwerk

 

BRUUT! MUSIC

 

Previous

Het gedistilleerde van Dave King en Reid Anderson

Next

Flat Earth Society: briljante muziek bij stomme films

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook