Beeldende muziek die aansluit bij de titels van de stukken die worden gespeeld. Het behoort tot de grootste wensen van nogal wat musici om visuele verbeelding en klank bij elkaar te brengen.
In de klassieke muziek wordt dit streven progammatische muziek genoemd. De Moldau van Bedrich Smetana en Carnaval Des Animaux van Camille Saint-Saëns zijn er de bekendste voorbeelden van. Je hoort de Tsjechische rivier stromen en ziet de dieren rondhuppelen.
Het Zwitserse kwintet Pommelhorse heeft nagedacht over welke namen zij aan hun stukken wilden geven. Bovendien lijkt het dat zij uiterst serieus hun best hebben gedaan om de inhoud van hun muziek te koppelen aan de absurde compositietitels. Een paar voorbeelden daarvan: The Circus Is Closed And The Animals Have Gone Wild, The Painfull Proces of Falling Asleep At 5.30pm, de waarschijnlijk ter plekke verzonnen titel Opperstructur And His Friends Are Going to The Netherlands en The Inner Life of a Deer.
Het zijn bruggetjes die de musici in staat stellen om sprongen te maken tussen gecomponeerde muziek, rijke improvisaties, kamermuziek, pop, veel jazz en op ritmes gebaseerde volksmuziekinvloeden. De naam Pommelhorse is niet voor niets gekozen: het is het gymnastiektoestel dat in Nederland ‘paard’ wordt genoemd en waarop je jezelf telkens stevig moet afzetten om er overheen te komen. Dat lukt Pommelhorse als geen ander.
GYMNASTIEKOEFENINGEN
Pommelhorse voert een gloedvolle instrumentatie die het kwintet in staat stelt de zo gewenste muzikale gymnastiekoefeningen uit te voeren en de titels van de stukken voor het geestesoog én de oren van de aanwezigen te laten opdoemen.
Pommelhorse verpakt zijn muziek in korte, verhalen vertellende composities. Met consequent verrassende verdiepingen. Al aan het begin van het concert, in Moving Sidewalk, werd daar een voorbeeld van gegeven. Zurkirchen voerde op zijn Fender Rhodes het tempo steeds sneller op, waarna op het toppunt daarvan de basklarinet er zich rustig tegenaan vleide, om de medemusici op hun gemak een dansje te laten plegen.
In de eerste set bekommerde Pommelhorse zich in drie composities over de gezondheidstoestand van de medemens. Pain was de titel van het eerste stuk, om daarna muzikaal te verhalen over iemand die een mri-scan moet ondergaan. En hoe dat dan voelt. Hier klonk de basklarinet alsof-ie door een synthesizer werd gehaald, maar dat zal die mri-scan wel geweest zijn. Between Death and Alive was een stuk vol tegenstellingen, waar vanuit een duet tussen toetsen en slagwerk, basklarinet en altsaxofoon in elkaar op gingen. Leven en dood, fraai uitgebeeld.
Pommelhorse maakt gebruik van elektronica. Wie niet tegenwoordig? Maar de Zwitsers buiten deze hulpmiddelen volledig uit in dienst van de muziek. Niet andersom zoals zo vaak het geval is. Daardoor kon het gebeuren dat de computer gevoede Fender Rhodes soms de taak van een gitarist op zich nam. Opnieuw een inventieve proeve van klankkleurexperimenten.
DJ FRESH
Het is tegenwoordig ondoenlijk om in álle facetten van je muziek origineel te zijn. Pommelhorse lukt dat uiteraard ook niet. Maar op de momenten dat je Frank Zappa en de orkestrale klank van zijn Mothers of Invention voorbij hoort komen of de drum&bass van DJ Fresh, beleef je dat niet als zodanig. Pommelhorse is op dat moment Zappa en DJ Fresh tegelijk.
En als je dan ervaart hoe organisch de vijf Zwitsers musiceren, zonder bladpapier, alles uit het hoofd en waar nodig zo straks als een fanfare, dan besef je dat originaliteit in jazz- en geïmproviseerde muziek nog altijd bestaat. Pommelhorse zet het woord om in hoofdletters.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld: GEMMA VAN DER HEYDEN
Pommelhorse, Paradox Tilburg, 24 april 2015
www.pommelhorse.ch
Lukas Roos klarinet en basklarinet
Olivier Zurkirchen toetsen
Joel Graf sopraan- en altsaxofoon
Jeremias Keller basgitaar
Gregor Lisser slagwerk