Op 11 november 2018 was het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog eindigde. Pianist-componist Wolfert Brederode schreef ter herdenking daarvan een suite die op Wapenstilstandsdag 2018 in première ging. Manfred Eicher, eigenaar van ECM, een van de meest befaamde en prestigieuze platenlabels, was onder de indruk en wilde de suite uitbrengen. Drie pogingen om de suite op te nemen mislukten vanwege covid. Vier jaar later is het gelukt en kon Brederode zijn nieuwe ECM-album ‘Ruins and Remains’ in het Bimhuis presenteren. 

Wolfert Brederode verzekerde zich voor ‘Ruins and Remains’ van de medewerking van het Matangi Quartet.

In een strak uitverkocht Bimhuis luisterde het publiek muisstil en ademloos naar een indrukwekkende uitvoering van wat misschien het beste is wat Brederode ooit maakte. De oorspronkelijke uitvoering uit 2018 is helemaal herschreven. Niet alleen de ruïnes van de oorlog spelen een hoofdrol, nu spelen ook zaken mee die zich in die tijd in het persoonlijke leven van Brederode voordeden. 

Wolfert in een van zijn zo typische houdingen achter de piano.

De suite opent met het nummer Ruins I. Later volgen de nummers Ruins II tot Ruins IV, afgewisseld met composities die een ander aspect belichten, zelfs die van een wolkeloze dag in Cloudless. Want veel optimisme bevat de suite niet. Beklemming en verstilling zijn emoties die een onheilspellende boventoon voeren.

Zowel Brederode als drummer en percussionist Joost Lijbaart focusseren zich op stilte en spelen een minimum aan veelzeggende noten. Ruins I begint fluisterzacht waarbij Lijbaart zijn trommels met mallets aait. Af en toe klinkt er een zacht belletje als op het slagveld waar geen levende ziel meer is te bekennen. En soms klinkt in de verte een doffe dreun op de basdrums als een bomontploffing. De beklemming is al meteen heftig en in de zaal kun je een speld horen vallen. 

Joost Lijbaart aait zijn slagwerk met mallets.

Brederode heeft alles wat onnodig is weggelaten en speelt alleen de hoogstnoodzakelijke noten. Het schitterende Matangi Quartet vergroot de onheilspellende sfeer totdat cellist Arno van der Vuurst op zijn cello voetstappen laat horen van de eerste mensen die weer tevoorschijn komen. De muziek komt los van de zware dramatiek. Op de piano worden meer en meer noten gespeeld en de sfeer wordt langzaam maar zeker opgewekter. 

Het Matangi Quartet speelt een belangrijke rol als verbinder tussen hoop en wanhoop.

De muziek gaat hoop uitstralen terwijl Lijbaart op microniveau steeds meer accenten gebruikt. Het strijkkwartet speelt op het snijvlak van jazz en gecomponeerde hedendaagse muziek een belangrijke rol als verbinder tussen hoop en wanhoop. En is niet zonder reden tussen de uitersten van piano en drums geplaatst.

Wolfert Brederode in opperste concentratie.

Een vrolijke dans klinkt plotseling door. Het zou een verwijzing kunnen zijn naar wat na de Remains kwam: de Roaring Twenties. Het duurt maar kort en de somberheid breekt al weer door de muziek heen. Het trommelgeroffel kondigt het onheil aan dat zijn opwachting maakt en besloten is in de Vrede van Versailles. 

Aan het einde van de suite strijkt Lijbaart met een strijkstok langs een metalen buis. Het laagfrequente geluid dat hij hiermee oproept herinnert aan de bommenwerpers die al weer snel een begin maakten met de volgende Wereldoorlog.

Tekst en foto’s TOM BEETZ

CD-PRESENTATIE RUINS AND REMAINS

Bimhuis, Amsterdam 15 oktober 2022

Wolfert Brederode – piano
Joost Lijbaart – drums, percussie
Matangi Quartet:
Maria-Paula Majoor
– viool
Daniël Torrico Menacho – viool
Karsten Kleijer – altviool
Arno van der Vuurst – cello

WWW.WOLFERTBREDERODE.COM

Previous

Free jazz van Manuel Hermia intiem en sprekend

Next

Wu Wei en Klaas Hekman blazen verhaaltjes

Lees ook