De uit Israël afkomstige, maar al jaren in New York wonende trompettist Avishai Cohen spreekt zich in een exclusief interview met JazzNu radicaal uit tegen de oorlog die Israël en Hamas voeren. Hij is er totaal ondersteboven van. “Het gaat Netanyahu en zijn regering er niet om wat het beste voor de bevolking is. De mensen interesseren hem niets. Onze regering is op niets anders uit dan op wraak.” Om daarop meteen aan te geven wat het mensonterende conflict in het Midden-Oosten met hem doet: “Soms ben ik helemaal niet in staat te spelen of te schrijven. Dat is al weken het geval. Ik kan het gewoon niet, want mijn gedachten zijn bij iets anders. Ik ben erg droevig.”
Ik sprak Avishai Cohen tijdens het festival Jazz te Gast in Zuidhorn (zie recensie onder dit artikel). Trompettist Avishai Cohen was er artist-in-residence. Bij een voorbespreking met musici die een dag later zouden optreden, maakte de trompettist een belangrijk thema van de situatie tussen Israël en Gaza. Meteen na de bespreking kreeg ik de gelegenheid om met Avishai Cohen te spreken.
Op het Transition Festival in Utrecht (zie recensie onder dit artikel) hield je een indrukwekkend betoog waarin je Israël beschuldigde van wandaden in Gaza en je riep de regering Netanyahu op om af te treden. Je bent Amerikaans en Israëlisch staatsburger. Ik kan me voorstellen dat niet iedereen in je omgeving het daarmee eens is.
“We leven in een zwart-wit wereld. De mensen in mijn omgeving denken er net zo over als ik. Dat geldt niet voor mijn familie die in Israël woont. Zij zijn een supporter van de huidige regering. De muzikanten met wie ik heb te maken staan over het algemeen aan de liberale kant van het spectrum. Ik denk dat artiesten doorgaans het vermogen hebben om de complexiteit van problemen makkelijker te zien. Die zien beide kanten van een probleem. Dat is zeker het geval als er geen eenvoudige oplossing is. Deze oorlog is niet zo maar een probleem. Je kan niet zeggen ‘stop de oorlog’. Hoe dan? En wat gebeurt er daarna? Netanyahu wil dat de oorlog eeuwig doorgaat. Dat is het beste voor hemzelf.
“Het gaat hem en zijn regering er niet om wat het beste voor de bevolking is. De mensen interesseren hem niets. Het enige wat voor hem belangrijk is, is hij zelf. Voor hem is het prima als de oorlog doorgaat en hij voor altijd minister-president kan blijven. Maar aan de andere kant is het ook niet eenvoudig om de complexiteit te zien en alleen maar te zeggen dat het hier ellendig is. Vergeet niet dat we onder vuur liggen. We zijn aangevallen. Vrouwen en mannen zijn verkracht en afgeslacht. We vechten om de gekidnapte mensen terug te krijgen. Het volk vecht om ze terug te krijgen. De regering vecht daar niet voor. De helft van de Israëlische bevolking denkt er zo over. De andere helft is gevangen in de illusie van Netanyahu. Die zegt dat als we doorgaan met vechten de gijzelaars vanzelf wel terugkomen. Sommigen hebben wel het vermogen om de complexiteit te zien en om het verdriet van anderen te voelen.
“Het is nu een vreselijke tijd in Israël. Ik kan je zeggen dat het niet leuk is om raketten over je huis te zien vliegen en te zien dat je kinderen bibberen van angst. En tegelijk zie ik ook de ellende in Gaza. Ik vind het vreselijk om te zien dat daar mensen dood gaan. Ik lees de rapporten van dokters en anderen. Dat er geen schoon water is, dat zwangere vrouwen geen hulp krijgen, dat hun kinderen sterven. Onze regering is op niets anders uit dan op wraak.
“Wij hebben al verloren. Zij hebben ook verloren. De hele bevolking van Israël en Gaza is nu gekidnapt. Wij hebben fascistische ultrarechtse groepen onder de bevolking. Die doen vreselijke dingen waarbij je je haren uit je hoofd trekt. Als Netanyahu daar geen leiding aan zou geven, dan zou een ander het wel doen. Het zijn mensen die trots zijn op hun wandaden en openlijk zeggen dat ze dat voor hun eigen bestwil doen. Overal elders zou je onmiddellijk je baan verliezen als je zulke dingen zou zeggen.”
Het raakt je intens. Hoe heeft dat invloed op je muziek?
“Natuurlijk heeft dat invloed. Dat heb je zelf in je recensie van Transition beschreven. In die recensie staat de realiteit. Soms ben ik daardoor helemaal niet in staat te spelen of te schrijven. Ik moet morgen zeven optredens doen. Ik zou daar vandaag voor moeten repeteren, maar daar ligt mijn hart op dit moment niet. Dat is al weken het geval. Ik kan het gewoon niet, want mijn gedachten zijn bij iets anders. Ik ben erg droevig.”
Je schreef de suite ‘Ashes to Gold’ met al die vreselijke dingen in je hoofd. Spelen die gedachten ook bij het andere werk dat je doet?
“Natuurlijk. We spelen wie we zijn. Ik kan niet vergeten wat er aan de hand is. Ik had net een bespreking met alle Greenhousemuzikanten hoe we zouden spelen. Hoe we deze situatie zouden benaderen. Het is hartverscheurend. Ik kan nauwelijks ademhalen, dus hoe moet ik dan spelen? Soms lukt het me om het om te keren en kan ik spelen wat ik denk. Maar ik weet niet of het me lukt om morgen te spelen. Soms wil ik niet spelen, maar dan realiseer ik me dat het toch het beste is wat ik kan doen. Ik kan spreken en klagen over mijn regering, maar ik denk dat het beter is om muziek te maken.
“Voordat ik de suite maakte en hem in november 2023 zou opnemen dacht ik eraan om dit project niet door te laten gaan. Ik had het bijna stopgezet en de muziek was nog niet geschreven. Een week voor de geplande opname besloot ik het toch te doen. Ik besefte dat als ik het niet zou doen, ik niet de kracht zou hebben om deze periode door te komen. Ik realiseerde me dat muziek voor mij het belangrijkste was. Ik ben muzikant, geen politicus.”
Denkt je dat deze muziek, zoals de suite, effect zal hebben op mensen die het horen?
“Ik denk dat dit zo is. Kijk maar naar je eigen stuk.”
Charles Mingus is een grote invloed voor je muziek geweest. Mingus in zijn tijd was ook een politiek activist. Is Mingus ook een inspiratie geweest voor je politieke stellingname van nu?
“In de eerste plaats heeft hij voor mij een grote invloed op alles gehad. Ik heb niet eens het gevoel dat ik net zo betrokken ben met de oorlog van nu, als hij was met zijn strijd voor zijn volk. Ik weet niet eens wie mijn volk is. Ik vecht voor Israël maar ik was nooit een patriot. Ik vecht voor mijzelf. Ik heb geen volk.”
Eerder zei je dat het tijdens de Covid-tijd niet meer lukte om de muziek te maken die je wilde maken. Trompet spelen voelde aan als niets meer dan ‘lucht blazen door een stuk metaal’. Wat gebeurde er toen?
“Luister, het was niets meer dan een goede gelegenheid om te stoppen. Ik spreek over het nemen van een koffiepauze.”
In een interview uit 2011 toen je 25 jaar trompet speelde zei je al ‘It’s time to take a break’. Waarom duurde het nog tien jaar voordat dit gebeurde?
“Dat is niet zo. Ik neem constant ‘breaks’. De trompet is een lastig instrument. Je moet elke dag oefenen. Je kunt eigenlijk geen pauzes nemen, maar ik doe dat desondanks wel. Ik probeer zo veel mogelijk weg te blijven van oefenen. Ik haat dat woord. Ik wil muziek maken. Ik wil schrijven. Ik besteed de meeste tijd achter de piano om composities te schrijven. Als ik dat doe krijg ik het gevoel dat ik niet meer hoef te spelen. Maar als ik dan weer met mijn kwartet speel denk ik op dat moment, dat dit het beste gevoel van de wereld is. Ik houd ervan om live te spelen, maar thuis in mijn eentje oefenen vind ik saai.”
In een recensie over een optreden in 2022 schreef ik dat je je baard had afgeschoren en muzikaal herboren leek. Had je zelf dat gevoel ook?
“Ik weet dat ik veranderd ben. Ik ben niet meer dezelfde persoon. De muziek is ook veranderd. In feite is alles veranderd.”
Was het afscheren van je baard een statement?
“Het werd tijd. Het was ook fijn om afscheid te nemen van iets waarmee je tot dan werd geassocieerd. Ik had nog een baard toen ik mijn huidige vrouw ontmoette. Ze wist niet wat voor persoon ik was en wist niet dat ik veranderd was. Door die baard kon ze me de eerste drie dagen niet zoenen. Hij ging eraf.”
Ben je weer veranderd? Je haar is nu blond.
“Mijn dochter heeft dat gedaan.”
Ik schreef dat je muziek voor Covid en na Covid volkomen veranderd was. Kun je zelf aangeven wat het verschil is?
“Zoals ik zei gaf Covid mij een kans om thuis te zijn, niet meer te reizen. Reizen is opwindend. Je ziet veel en bouwt aan je carrière. Maar na jarenlang continu reizen was ik plotseling thuis. Om thuis te zijn was een nieuwe ervaring. Thuis kreeg ik de gelegenheid en kon ik veel dingen loslaten. Ik kon loslaten dat ik een trompettist was, dat ik tot een clan behoorde, dat ik netjes moest zijn en dat ik steeds opnieuw een adres moest krijgen om naar toe te gaan. Die nieuwe ervaring was wat ik met mijn leven wilde. Ik kon die ervaring ontwikkelen om meer in verbinding met mijzelf te komen. Daar kwam ik niet aan toe toen ik zoveel reisde. Ik ging de hele dag studeren. Ik bestudeerde Japanse vaardigheid als aikido en katsu, ik bestudeerde het boeddhisme. Ik studeerde thuis en op het strand. Al die dingen veranderden de manier waarop ik speel. Het veranderde de muziek. Ik ging spelen wat ik wilde horen, wat die nieuwe ervaring met me deed.”
Werd je bevrijd?
“Misschien, in zekere zin. Maar hoe vrijer ik word, hoe meer ik me realiseer hoe onvrij ik ben. Je realiseert je dan hoeveel meer vrijheid daar buiten is. Ik ga me juist realiseren hoe beperkt ik ben. Ik wou dat ik vrij was, maar dat ben ik niet.”
Wat betekent het jodendom voor je?
“Niets.”
Tekst en foto’s TOM BEETZ
