Een gesprek met Henk Haverhoek is als het doorbladeren van een encyclopedie. Je krijgt alles tot in de puntjes aangereikt: plaatsnamen, data, namen optredenden, sfeer van locaties. De contrabassist is van het zorgvuldige soort, niet alleen als het gaat om zijn vijf decennia omspannende muzikantschap, ook in zijn blik op de jazz van nu. En op zijn dertig jaar docentschap. Hij zit er op zijn gemak bij, geniet van de aanwezigheid van zijn echtgenote Rietje, met wie hij pas drie jaar samen is en beiden van verliefdheid nog koeren als tortelduifjes. Bovendien is Henk Haverhoek (1947) nog van de generatie die de bloeitijd van de jazz heeft meegemaakt. Daardoor is de lijst van musici met wie hij speelde eindeloos. Van zijn periode bij Rein de Graaff van 1968 tot 1976, van 1976 tot 1980 bij Toon Hermans en radio-opnamen met Jules de Corte bijvoorbeeld. Geen jazz? Nee, maar wat te denken van vijfentwintig jaar muzikantschap bij Pia Beck en optredens met Dexter Gordon, Max Roach, Ben Webster, Sonny Stitt, George Coleman, Horace Parlan, Eddie Lockjaw Davis, Simon Nabatov, Jimmy Knepper, Buddy Tate, Illinois Jacquet, Thad Jones, Ed Thigpen. Nog even doorgaan? Nee, want dan is er geen plek meer voor de antwoorden op de twintig vragen van de JAZZ-tafette!

Henk Haverhoek: "Melodisch mineur is een toonladder die ik studeer in alle toonsoorten. Dan ontstaan er akkoorden die ontzettend kleuren."
Henk Haverhoek: “Melodisch mineur is een toonladder die ik studeer in alle toonsoorten. Dan ontstaan er akkoorden die ontzettend kleuren.”

Waar ben je op dit moment mee bezig?
Met mijn conditie op contrabas op peil houden. Ik doe dagelijks oefeningen, vroeger gaf ik die ook aan mijn studenten door. Ik verzin telkens andere. Ik heb inmiddels stapels boeken met aantekeningen die ik in de loop der jaren heb gemaakt. Ik wil kracht in mijn armen houden. Ik studeer ook op piano. Melodisch mineur is een toonladder die ik studeer in alle toonsoorten. Dan ontstaan er akkoorden die ontzettend kleuren. Maar ik verzin niks nieuws hoor, anderen zullen dit ook wel doen.

Welke herinneringen aan je carrière zijn je het dierbaarst?
De concerten met mensen als Philly Joe Jones, Art Taylor, Dexter Gordon, Tete Montoliu, die zijn me dierbaar. Ik speelde met Tete en Don Byas op 3 maart 1972 voor een radio-opname in Boogaloo in Venlo. Met het merendeel van de mensen die ik noem speelde ik in de periode 1972-76. En een heel mooie herinnering is ook dat Ray Brown mijn versterker een trap heeft opgedragen.

Waarom doe je graag wat je doet?
Omdat het intrigerend is hoe je met klanken akkoorden samenstelt en daar een logische volgorde bij maakt. Ik werk graag systematisch. Een toon komt altijd voort uit de vorige. Ik vind het leuk om met een big band of kwartet te repeteren omdat je ergens naar toe werkt. Ik kan over een volle zaal heen een geluid projecteren voor achterin, maar dat kan ook op de vierkante meter. Dan ben je met een totaalsound bezig.

Wanneer is je passie voor jazz ontstaan?
Toen ik nog klein was stond thuis altijd de radio aan. Ik had in die tijd klarinetles en de leraar zei op een gegeven moment: ‘Heb jij nog nooit van Bennie Goodman gehoord?’ Toen ik in de derde klas van de HBS zat, kocht ik wat ep-tjes, van George Shearing en Oscar Peterson met Ray Brown. Dat vond ik geweldig. Maar een jongen naast me in de klas zei: ‘Dat is niks, je moet eens naar John Coltrane gaan luisteren’. Ik was veertien jaar en ben dat gaan doen. Fantastisch. Van George Shearing heb ik overigens laid back (na de tel, rvdh) leren spelen. Ray Brown werd een openbaring voor mij door de wijze waarop hij bepaalde akkoorden speelde.

Van welke ontwikkeling in de jazzgeschiedenis had je onderdeel willen zijn?
Ik heb het idee dat ikzelf onderdeel van de geschiedenis ben geweest. Ik stond middenin de jazz, zo voel ik dat.

Henk Haverhoek: "Ik kan over een volle zaal heen een geluid projecteren voor achterin, maar dat kan ook op de vierkante meter."
Henk Haverhoek: “Ik kan over een volle zaal heen een geluid projecteren voor achterin, maar dat kan ook op de vierkante meter.”

Wat is het bizarste dat je ooit mee hebt gemaakt tijdens een concert?
In De Twee Spieghels in Leiden waar in 1973 het laatste concert van Ben Webster plaats vond. Dexter Gordon viel achterover op het drumstel van Tony Inzalaco, nota bene in de tijd dat hij van de drank probeerde af te komen. Als medicijn slikte hij antabus. Voor het concert waren Irv Rochlin en anderen bij elkaar om te eten. Ze hadden alle drank opgeborgen. Maar Dexter was ernaar op zoek gegaan. Hij vond kirsch en was dat gaan drinken. Tijdens het concert werd hij doodziek. Ik heb zijn saxofoon nog in de koffer gedaan.

Waar vind je inspiratie?
Inspiratie krijg ik als ik ergens mee bezig ben. Dat is ook zo als ik componeer. En komt die inspiratie niet, dan wacht ik er gewoon even op.

Wat is het spannendste dat je ooit hebt ondernomen?
Dat was ook met Dexter na een concert in Luxemburg. De volgende dag moesten we in Metz of Nancy in Frankrijk spelen en weer een dag later moesten we door naar Duitsland. Aan de grens met Frankrijk moest je toen voor muziekinstrumenten een soort belasting betalen. Daar hadden wij geen zin in. We zijn een hele dag bezig geweest om bij naburige grensovergangen de grens over te komen. Uren later besloten we naar de eerste overgang terug te gaan en dan maar te betalen. Het was lunchtijd, de douaniers zaten in hun hokje te eten. Ik stopte de auto, maar niemand kwam naar buiten. Irv riep: ‘Henk, go’. Ik gaf vol gas en zag in de achteruitkijkspiegel de douaniers met hun geweer uit dat hokje komen stormen. Er is niet geschoten.

Welk muziekstuk of album heeft voor jou een speciale betekenis?
Miles Ahead en Porgy and Bess van Miles Davis. Met arrangementen van Gil Evans. Daar zit alles in: melodie, ritme, raffinement.

Wat neem je altijd met je mee?
Een potloodje, een gummetje en een zakkammetje.

Welke actualiteit heeft je aandacht?
De afbraak van het muziekonderwijs. Heel veel muziekscholen zijn weg bezuinigd. Ik kon op tienjarige leeftijd op klarinetles, maar er waren toen ook nog allerlei activiteiten daaromheen. Een aantal uitvoeringen was onderdeel van het onderwijssysteem. Nu zijn vrijwel alle muziekscholen weg en ook die systemen. Natuurlijk wordt er nog altijd muziekles gegeven, maar niet meer binnen die goede systemen die er waren. Dat merk je op allerlei niveaus, ook bij de symfonieorkesten bijvoorbeeld. Ik geloof in gedegen onderwijs. Muziek maken leer je niet zomaar, net zo min als ontleden in taal of breuken leren in rekenen. Ik kwam op het conservatorium terecht voor klarinetstudie met als bijvak contrabas. Ik heb jazz zelf aangeleerd, daar was geen opleiding voor. Ik heb een klassieke opleiding contrabas gehad met diploma orkestspel. Zo noemden ze dat als je in 1972 eindexamen conservatorium deed. Ik werd meteen aangenomen bij het Nederlands Ballet Orkest. Maar ik wilde spelen met Rein de Graaff en Dexter Gordon.

Henk Haverhoek: "Muziek maken leer je niet zomaar, net zo min als ontleden in taal of breuken leren in rekenen."
Henk Haverhoek: “Muziek maken leer je niet zomaar, net zo min als ontleden in taal of breuken leren in rekenen.”

Wie is je grote voorbeeld buiten de jazz?
Mijn vrouw Rietje, vanwege hoe ze in het leven staat. Zij ziet altijd de zonnige kant van iets in. [[En dan ontroerd terwijl hij haar hand grijpt]]: Zij heeft me geleerd hoe je positief kunt zijn en kunt relativeren.

Wat intrigeert je aan je instrument?
Een contrabas hoor je zelf niet goed, omdat je erachter staat. Het geluid gaat van je weg. Het is ambivalent hoe ik tegenover mijn contrabas sta. Daarom vind ik ook dat geen enkele opname van mij mooi klinkt.

Wat heb je geleerd van je muziek?
Discipline en plezier hebben. Omdat je non-verbaal bent, ontstaat daardoor communicatie met mensen die je niet kent. Ik speelde ooit in Japan, door muziek kon je toch met de mensen daar communiceren.

Wat wilde je vroeger altijd worden?
Musicus. Dat was meteen duidelijk. Ik heb me altijd met muziek bezig gehouden.

Wanneer ervaar je de vrijheid te falen?
Nooit. Die vrijheid heb ik niet. Falen heeft een negatieve lading. Een foutje maakt niet uit, falen is heel erg. Zoals ik zei, die vrijheid heb ik niet en die wil ik ook niet.

Welke ontwikkeling in de jazz juich je toe?
Dat jonge musici vakmatig beter worden. De docenten worden beter, dus de opleidingen ook. Bassisten zijn dus ook beter geworden, niet alleen in de jazz. De duimpositie – dat is in de hoogte spelen – heeft zich gelukkig ontwikkeld. Dat is een erfenis uit de klassieke muziek, waar voornamelijk op darmsnaren werd gespeeld. Met darmsnaren doe je meer aan mastklimmen, op de G-snaar omhoog spelen. Op stalen snaren is er sprake van string-crossing, het combineren van snaren. Dan heb je meer technische mogelijkheden. Veel jonge bassisten gaan terug naar het verleden en gaan weer op darmsnaren spelen. Dat vind ik niet zo’n leuke ontwikkeling. Darmsnaren geven een minder definieerbare toon. Een contrabas moet je kunnen horen, die moet duidelijk zijn. Ray Brown, Jacques Schols, Ruud Jacobs, elke toon kon je bij hen duidelijk horen.

Henk Haverhoek: "Vrijheid om te falen heb ik niet en die wil ik ook niet."
Henk Haverhoek: “Vrijheid om te falen heb ik niet en die wil ik ook niet.”

Met wie werk je graag samen?
Met mensen die heel goed luisteren. Die de contrabas in hun waarde laten en reageren op wat ik doe. Die wisselwerking moet er zijn.

Welke dromen liggen nog voor je?
Dat ik nog een aantal jaren gezond mag blijven en af en toe mag spelen met mensen die op mijn bucket-list staan. Namen noem ik niet. Wel dat het een aantal drummers zijn…

Aan wie geef je het Jazz-tafette stokje door?
Aan Bert Lochs, vanwege zijn kwaliteiten als componist en trompettist. Wel in die volgorde. Hij schrijft prachtige muziek en kan heel goed zijn gevoel onder woorden brengen. Zijn mening doet er toe. Hij heeft bovendien een goed inzicht in muziek en in intermenselijke verhoudingen.

RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS

 

www.henkhaverhoek.nl

Previous

Bruno Vansina brengt cijfer 12 als jazzproject

Next

Ineke Vandoorn, een vocal nerd in Nederland-Jazzland

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook