Zoals de krulsnor hoort bij een barbershopzanger, zo hoort klassieke muziek bij Pasen. En dat was meteen een goede smoes om de laatste cd ‘Splunge’ van het North Sea String Quartet te beluisteren.
Het strijkkwartet was eeuwenlang voor klassieke componisten de ideale formatie voor kamermuziek, een uitdaging om het mooiste werk voor te schrijven. De meest gangbare bezetting bestaat uit twee violen, een altviool en een cello.
North Sea String Quartet (NSSQ) wijkt niet af van die bezetting, maar verder is alles anders. Toch past de stempel ‘klassiek’, al was het maar vanwege het beklijven van hun eigenzinnige geluid dat je diepste snaren raakt. Dit is geen achtergrondmuziek of iets voor in de lift. Je kunt de cd het best ervaren als een concert en je laten meevoeren naar een andere dimensie.
Dat komt door de harmonie van die vier strijkers. Dat geluid dat zich als een wolk in de ruimte verspreidt en vervolgens als een parfum nestelt in het onderbewuste. Er zijn invloeden van volksmuziek, Balkan, zigeuner, Aziatisch en dan weer bluegrass of Ierse volksmuziek; alle herinneringen aan strelende violen passeren de revue en rijgen zich aaneen tot een geheel van klanken, noten, ritmes en soms een melodie. Er zijn dansbare passages waarbij je wordt uitgenodigd voor een square dans, ook flarden echter van het klassieke strijkersgeluid waar boventonen zich opstapelen tot een hechte harmonie.
Het album met de titel Splunge duikt in het diepe met lange gestreken golfslagen, die al snel een lichte elektronische verbuiging krijgen waardoor je twijfelt aan wat je hoort. Aan de snaren plukken is niet ongebruikelijk bij composities voor strijkers, maar dit plukken krijgt een exotische, ritmische dimensie.
NSSQ geeft aan inspiratie te vinden bij onder meer het Turtle Island String Quartet en Kronos Quartet. Die inspiratie leidt echter nergens tot na-aperij. Voorgaande albums Electric Amazing en Songs for flying waren bijna volledig gecomponeerd door anderen. Voor Splunge heeft ieder lid van het gezelschap één of meerdere stukken aangeleverd. Zo te horen is dat the danken aan het natuurlijke groeiproces. Alleen het titelnummer Splunge en de reprise Splunge Out zijn improvisaties waarvoor de basis niet van een van de leden afkomstig is. De geïmproviseerde passages zijn naadloos verweven met de gearrangeerde stukken. Bij het samenspel komt soms een swingende groove bovendrijven en dan volgt weer de doorleefde associatie met het geluid van klassieke strijkkwartetten. De optelsom is als een fris licht op de grenzen van het idioom van het strijkkwartet.
De composities zijn vrijzinnig zonder een intellectuele afstand te creëren tussen de luisteraar en de muziek. Het blijft toegankelijk, ook op momenten van abstractie. Het spel en de composities zijn geïnspireerd door moderne jazz, freejazz, wereldmuziek of moderne klassieke muziek. Met name het ritmische aspect van deze muziek is onverwacht en soms lijkt het alsof er extra percussie-instrumenten aanwezig zijn.
De inventieve speeltechnieken zorgen steeds voor een boeiend geluid. De spanningsboog blijft strak. De verworvenheid van het samenspel is bijna tastbaar. Dit zijn geen ‘sessiemuzikanten’ maar vier mensen die de essentie van een kwartet waarmaken, vier individuen die versmelten tot één ziel.
Met recht loven de media NSSQ als een van de meest veelzijdige strijkkwartetten van Nederland (en daarbuiten). Het ensemble is – zoals momenteel bijna de Nederlandse norm is – van een internationale samenwerking. Altvioliste Yanna Pelser en de Tilburgse cellist Thomas van Geelen zijn Nederlands. Ze hebben in de Roemeense George Dumitriu en Spaanse Pablo Rodríguez twee geestverwanten gevonden. Samen zijn ze uitgegroeid tot dit vernieuwende cross-over strijkkwartet dat niet alleen buiten de lijntjes kleurt, maar het begane pad gewoon een stukje breder maakt.
MONICA RIJPMA
NORTH SEA STRING QUARTET
Splunge
Mountain Records
George Dumitriu – viool en altviool
Pablo Rodriguez – viool
Yanna Pelser – altviool
Thomas van Geelen – cello
Als iedereen gewoon in Nederland woont is er weinig internationaal aan, toch?