Ineke Vandoorn en Jasper van ’t Hof hebben elkaar een enorme uitdaging opgedrongen. Twee totaal verschillende musici hebben de in de loop van vele decennia gegroeide opvatting dat een stem plus piano bij kaarslicht en een wijntje moeten worden beluisterd, voorgoed van zijn valse schijn ontdaan. ‘Dancing on Water’ betreedt nieuwe paden.
Ineke Vandoorn heeft altijd een bijzondere plek ingenomen in het boeket Nederlandse zangvocalisten. In de loop van vele jaren is haar concept een mengeling geworden van emotie en intellect. Een gevaarlijke omschrijving, want als je heden ten dage tot de intellectuelen wordt gerekend, ontvang je het stempel ‘elite’ en krijg je gegarandeerd het rechts stemmende gedeelte van dit land over je heen.
Maar daar trekken wij ons niets van aan. Want die intellectuele kant van Ineke Vandoorn tilt de muziek op Dancing on Water boven het emotionele aspect uit. Haar stemexercities zijn een kwestie van reduceren en deduceren. Daarmee tredend in de traditie van een vertolker als Abbey Lincoln, even zelfverzekerd en individualistisch. De inmiddels tot fraaie rijpheid geëvolueerde altstem van Ineke Vandoorn lijkt elke noot, elke wending te hebben beredeneerd. Dat is echter bedrog, want hier komt de emotie bovendrijven. De deductie wordt aangestuurd door de gemoedsbewegingen uit de ziel van een tot in de perfectie opererende vocaliste.
Je moet het als musicus aandurven om duetten aan te gaan met ene Jasper van ’t Hof. De pianist/toetsenist is onberekenbaar, is een onnavolgbare improvisator, overziet als een veldheer de poesta van onverwachte invallen, altijd klare oplossingen, kookpot van nieuwe geluiden. Met hem muzikaal hand in hand gaan betekent het rijk van brutale uitdagingen betreden. Zeker als je het edele ambacht van zangkunst beoefent. De jazzhistorie heeft geleerd dat een zangeres en een pianist nogal eens in de benen komen als het gaat om de luisteraar sfeer verheffende muziekjes aan te bieden. Die worden gevoed door kaarslicht en een fonkelend rood wijntje.
Daar moet je bij Ineke Vandoorn en Jasper van ’t Hof niet mee aankomen. Hier wordt liedkunst bedreven, op een manier die zelfs doortrapte muziekliefhebbers zal verrassen. Ineke Vandoorns stem is niet slechts een stuk gereedschap om woorden en zinnen te vertolken, haar manier van klanken produceren, ermee improviseren en alle uithoeken van haar stembereik te benutten, gaan ver over de betekenis van letters en taal uit. Daardoor raak je in de ban van zelden vermoede klankvelden, waar de zangeres van laag naar hoog doorheen snelt. Zonder uitzondering trefzeker en van verrassing naar verrassing voerend.
Eén voorbeeld slechts: luister naar haar hoge, loepzuivere inzet van Marsch für Oele, die uitgroeit naar een mini-epos. Gevormd door een ten hemel klimmende stemimprovisatie, neer gevlijd op een bed van pregnante pianoklanken en schetterende uithalen van de synthesizer. Zelden, wellicht nooit gehoord hoe twee muzikanten elkaar op deze wijze vinden: monumentaal, onverbiddelijk, nauw op elkaar aansluitend, elkaar verheffend.
De loftrompet treft niet alleen Ineke Vandoorn, Jasper van ’t Hof evenzeer. Zijn arbeid op synthesizer, computers en andere elektronica heeft hij tot een soort adelstand verheven. Als hij zijn bak elektronica open trekt, herken je onmiddellijk zijn handtekening. Versierend onder de zang van Ineke Vandoorn, of stuiterend ernaast, vooruitlopend met forse pianoklanken, het past allemaal als is het uitgeschreven in het totaalconcept. Overwelmd door indrukwekkende improvisaties, die na herhaaldelijk beluisteren steeds meer schoons bloot geven.
Dancing on Water is een reuze-album. Het aangaan van twee zo verschillende grootheden had een tuimeling te water kunnen bewerkstelligen, hier lopen – en dansen ze vooral – als vorsten over wateren. Wie was die gast ook weer, die heel lang geleden over water scheen te hebben gelopen? Hij was dezelfde die uit vijf broden en twee vissen vijfduizend man eten verschafte. Die knakker kon alleen maar over water lopen. Vandoorn en Van ’t Hof kunnen dat ook, meer nog, ze dánsen er overheen.
En nog belangrijker: zij leggen er een wezenlijke, gemakkelijk met de oren aanrakende werkelijkheid mee neer die niet op overlevering berust, maar bij elke luisterbeurt tastbaar wordt. Leve de elite!
Dancing on Water wordt op 25 februari om 15.30 uur gepresenteerd in het Bimhuis in Amsterdam. Tegelijk met het album The Curious Badger van Marc van Vugt.
RINUS VAN DER HEIJDEN
INEKE VANDOORN MEETS JASPER VAN ’T HOF
Dancing on Water
Baixim records
Ineke Vandoorn – zang en effecten
Jasper van ’t Hof – piano en synthesizers
