Hoe schrijf je een recensie over een vierdaags jazzfestival waar je alle acts zou kunnen zien en horen? Bert Scheurs, festivalmanager van het herrezen Jazz Middelheim vertelt dat je inderdaad elke dag van alles kunt meemaken. Dat komt door de programmering waarbij de concerten zijn verdeeld over twee podia, met steeds een korte pauze. En tussendoor kun je dansen op de muziek van de beste jazz dj’s van dit moment. Voor hen is door middel van grote geschilderde doeken een danstent gecreëerd, het Jasm Podium, waar topnamen als Habibi Funk of DTM Funk elke dag het vinyl spinnen.
Om te beginnen; er is bewust een keuze gemaakt om de wortels van het festival stevig te verankeren in JAZZ en niet uit te wijken naar hiphop, house, techno of aanverwante neo-soul-pop-geluiden. Improvisatie blijft op alle podia de drijvende kracht. Wel is er sprake van een eclectische programmering door de samenwerking van de makers van het jazz & urban-etnofestival Brosella (4-6 juli in Brussel) en het dj-feest Paradise City Festival van programmeur Gilles De Decker- (27-29 juni in Steenokkerzeel). Als gevolg daarvan is ook het publiek een prachtige smeltkroes van hipsters, oudere jongeren, groene muziekliefhebbers op ontdekkingsreis en excentrieke opa’s en oma’s.
Het publiek wordt hierdoor een van de elementen van het succes. Iedereen is gekomen met hetzelfde doel; onderdompelen in de betovering van geïmproviseerde livemuziek. Ten tweede is het festival verplaatst van augustus naar het Pinksterweekend met enkele voordelen; de locatie in Park Den Brandt is op zijn mooist, de dagen zijn lang en de buitenlandse acts zijn nog in Europa voor het festivalseizoen. Met name de wat bekendere namen uit het verleden zijn internationaal. Daartoe kun je acts als Cortex, Jan Garbarek Group, Orchestra Baobab en zangeres Dee Dee Bridgewater rekenen.
Er is ook een vertegenwoordiging van de levendige UK jazzscene met onder meer Gotts Street Park en Emma Jean Thackray, maar het grootste deel van de acts is landelijk lokaal. Zo is Stephane Galland de artist in residence en DTM Funk uit Antwerpen met de dj’s van Black Gravity Rhythms een lokale legende die internationale faam verwierf met zijn eigen label San Kofa Rythm Records.
Stephane Galland, drummer, volhardende vernieuwer en curator van andere musici, illustreert steeds weer wat er gebeurt als je free jazz koppelt aan andere stijlen, waarbij hij ook de nieuwste geluiden uit dj-land omarmt. De drummer kreeg ruim dertig jaar geleden bekendheid als de oprichter van het Belgische avant-garde jazztrio Aka Moon. Zoals elke professionele muzikant blijft Galland relevant door mee te werken aan vele projecten en door in meerdere ensembles te spelen.
Op Jazz Middelheim presenteert hij elke dag een andere bezetting. Dat begint op vrijdag met de introverte en integere klanken van bassiste Louise van den Heuvel (Sonic Hug) en fluitiste Lúcia Pires die samen met de drummer het trio Kanda vormen. Jimmy Giuffre zei al lang geleden dat een trio kan bestaan uit elke willekeurige combinatie van muzikanten die hetzelfde doel voor ogen hebben. In dit geval wordt de combinatie van fluit, bas en drums verrijkt met effecten, keyboards en een elektronisch blaasinstrument, de EWI. De klankmogelijkheden blijken talrijk, boeiend en op momenten voegen de stemmen van Louise en Lúcia een extra emotionele laag toe.
Tijdens de Covid-periode kreeg Galland eindelijk tijd vaker met zijn zoon, de toetsenist Elvin Galland, samen te spelen. In Middelheim treden vader en zoon op zaterdag op met een ensemble dat is uitgebreid met DJ Grazzhoppa en singer-songwriter Selah Sue. Het resultaat is een bezwerende mix. Bij de aankondiging wordt verteld dat er liveopnames worden gemaakt. Zou dat wellicht een nieuw album van Galland, Grazzhoppa of Selah Sue inluiden? Met haar rauwe kinderstem en repertoire dat aansluit bij thema’s waarmee GenZ zich kan vereenzelvigen staat ze hier voor een publiek waarvan een gedeelte speciaal voor haar gekomen is. In de handen van ‘curator’ Galland krijgt haar sound een diepere groove met ritmische verrassingen in elke maat.
Op zondag staat Galland met die andere grote Belgische vernieuwer Jeroen Van Herzeele op het podium. Met behulp van saxofoons, EWI en elektronica brengen ze jazz, acid jazz en soundscapes tot leven. Dit festivalseizoen zullen ze op meerdere podia staan om hun samenwerking verder uit te diepen. Tenslotte zal hij op zondag met een XXL-versie van zijn Rhythm Hunters op het Concert Hall podium staan.
Die Concert Hall doet zijn naam eer aan. Het hoge podium met een achterwand met Matisse-vogel, een sterren-lampjes plafond, een geweldige geluidsinstallatie en zitplaatsen tot op het balkon zorgt voor een echte theaterambiance in de enorme tent. Luisteraars komen al ruim voor aanvang hun plaats innemen en dit leidt tot geroezemoes en rondkijken, precies zoals het publiek in een concertzaal dat doet.
De Braziliaanse pianist Amaro Freitas vult helemaal alleen deze ruimte met zijn soloconcert. Hij vermengt Afro-Braziliaanse ritmes en inheemse geluiden met elektronische vervormers en een geprepareerde piano á la zijn held John Cage. Dan gaat zijn virtuoze pianospel langs klassieke muziek en het hele jazzspectrum in langgerekte improvisaties waarin akkoorden en dissonantie elkaar afwisselen in hoog tempo. Daarna worden de Braziliaanse invloeden sterker. Hij draagt zijn werk op aan het behoud van het Amazonegebied waar hij persoonlijk op retraite ging om de klanken van de inheemse bevolking daar te verkennen.
Op hetzelfde podium komt ook de kosmische jazz van de Franse jaren zeventig-band Cortex goed tot zijn recht. Fender Rhodes piano, dribbelende drums die polyritmische grapjes uitwisselt met de funky elektrische basgitaar en de heldere hoge stem van nieuwkomer, zangeres Virginie Hombel, die onder meer Franse bossa teksten fluistert; dit alles brengt het album Troupeau Bleu uit 1976 opnieuw tot leven. De band lag jarenlang stil maar hervormde in 2009. Je ziet in het publiek de oude generatie opfleuren in blije nostalgie, alsof ze de vintage-jongeren willen tonen dat zij deze muziek al vijftig jaar geleden hadden ontdekt.
Op zaterdagavond brengt The Harvest Time Experiment in de Concert Hall een ode aan Pharoah Sanders. De muzikanten staan verdeeld in drie duo’s op het podium; twee drummers in het midden, rechts bas en gitaar en links twee saxofonisten. Gitarist Tisziji Muñoz and bassist Joshua Abrams vormen de spil van het project. De rest van de bezetting wisselt omdat het project veel meer is dan een tribuut.
De opzet is om in ononderbroken lijn door te borduren op de erfenis van Sanders. Zoals zijn muziek een doorlopende gedachtelijn is die live tussen de muzikanten verspringt, spint dit project steeds nieuwe weefsels uit het rauwe materiaal van wisselende instrumenten en muzikanten, elk met zijn eigen interpretatie. Free jazz in een notendop. Voor onwetende bezoekers was het een openbaring. Een verbaasde dame van middelbare leeftijd kon moeilijk begrijpen dat ze zo geraakt was door een stelletje muzikanten die op geen enkele manier naar elkaar lijken te luisteren. Toch vond ze het mooi. Kijk!
Op vrijdag maakt multi-instrumentalist, componist, bandleider en producer Niels Nieuborg in de hoedanigheid van zijn alter ego Arp Frique er een echt feestje van. Zijn familie bestaat dit keer uit The Perpetual Singers waardoor de funk en soul en gitaarsolo’s worden verdikt met vette gospel. Ze hebben in maart het album De Gospel van Jesamy uitgebracht en op het podium wordt deze blijde boodschap met veel sexy funky swing op de toeschouwer neergelaten. Verlossing van de aardse miserie en een regelrechte weg naar de hemel is gegarandeerd.
Singer-songwriter Helena Casella heeft haar Belgisch-Braziliaanse afkomst vertaald naar een repertoire van sfeervolle mijmeringen in poëtische teksten en klanken die verwijzen naar een muzikaal pad langs fusion, soul en R&B. Voeg daaraan haar ontdekking van jazz toe, opgedaan tijdens de studie aan het conservatorium van Amsterdam en het resultaat is het debuutalbum Pit of Impressions dat staat als een huis. Zelfs in de regen is de verleiding van dit nieuwe talent onweerstaanbaar. Ze gaat met haar band volop touren dit seizoen.
MONICA RIJPMA
Foto’s DIRK STOCKMANS
JAZZ MIDDELHEIM
Park Den Brand Antwerpen, 6 en 7 juni ’25
Kanda
Stéphane Galland – slagwerk
Lucia Pires – fluit
Louise van den Heuvel – basgitaar
Arp Frique and The Perpetual Singers
Niels Nieuborg – gitaar
Marilonah Copra – basgitaar
Noah Bouwman – drums
Tezcatlipotl Thompson –
Timotheus Von Banchet – toetsen
Rocqual Harrell Witte – zang
Brandon Delagraentiss – zang
Orchestra Baobab
Zaccharia Koité – zang
Mamadou Mountaga Koite – zang
Ndeye Korka Dieng – zang
Moussa Sissokho – kora
Yahya Fall – gitaar
Rene Sowatche – basgitaar
Wilfrid Zinsou – trompet
Seydou Nourou Koité – altsaxofoon
Abibou Mbaye – tenorsaxofoon
Malik Sy – percussie
Seydou Kourou – percussie
Alina Bzhezhinska HipHarpCollective
Alina Bzhezhinska – harp
The Gallands & Selah Sue
Selah Sue – zang
Stéphane Galland – slagwerk
Elvin Galland – gitaar
Louise van den Heuvel – basgitaar
Wim Verbrugghe – toetsen
Cortex
Mohamed Ouaraz – basgitaar
Alain Mion – toetsen
Virginie Hombel – zang
Chloé Guittony –
Victor Dubois –
Shirazette Tinnin
Shirazette Tinnin – slagwerk
Helena Casella
Helena Casella – zang
Agus Fulka – gitaar
Léa Kadian – basgitaar
Thibaut Deryckere – piano
Thomas Casella – zang en percussie
Max Sergeant – slagwerk
The Harvest Time Experience
Tisziji Munoz – gitaar
Joshua Abrams – contrabas
Yale Evelev –
Stephen Boniello –
Eric Thielemans – drums
Simon Segers – drums
Nathan Daems – tenorsaxofoon
Fons Van Aerschot – altsaxofoon
