Een van de doelstellingen van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw is – in brede zin – jazz toegankelijk maken voor een divers publiek. Deze intentie lag ongetwijfeld ook ten grondslag aan het project ‘I Didn’t Know What Time It Was’, dat het orkest samen met Hammondgigant Dr. Lonnie Smith deze avond in Utrecht in première deed gaan.
Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC) nam in februari 2010 in het Bimhuis in Amsterdam live muziek op met Dr. Lonnie Smith, waarvan nu pas een album is uitgekomen. Niet op cd, maar op ouderwets vinyl, op een lp dus. I Didn’t Know What Time It Was is de titel van die lp en tevens van een vier concerten tellende clubtour. TivoliVredenburg tekende voor de aftrap. Dat was echt even slikken geblazen. Wie het JOC kent als een serieus jazzorkest dat zijn uiterste best doet om op een ingetogen manier jazzmuziek in al haar geledingen ‘onder het volk’ te brengen, werd nu geconfronteerd met een showorkest, dat ver onder zijn waardigheid twee uur muziek voltooide.
DENNIS MACKREL
Sinds een half jaar staat de big band onder leiding van chef-dirigent Dennis Mackrel. Geheel in de traditie van de cultuur in zijn vaderland Amerika, riedelde hij de avond aan elkaar met nietszeggende kreten, flauwe oproepen aan het publiek om mee in de muziek te kruipen en showmasterachtige bewegingen voor het front van het orkest. Veel geschreeuw en weinig tot geen wol derhalve. Je miste al vanaf de opkomst de vorige dirigent en mede-oprichter Henk Meutgeert. Die liet uitsluitend de muziek spreken en gaf met zijn presentatie en aanwezigheid de grandeur mee die het orkest op grond van zijn prestaties zichzelf heeft toegekend. Mackrel daarentegen maakt met zijn opgefokte showneigingen alles ondergeschikt aan een zinloze kretologie. Hij wil kennelijk mikken op de onderbuik van de grootste gemene deler van zijn publiek. Als dit zo is, dan slaagde hij daar deze avond volledig in.
Het kon derhalve niet anders dan dat het JOC zijn concert plichtmatig neerzette. Natuurlijk is er het machtige groepsgeluid – maar welke zichzelf respecterende big band heeft dit niet? – en waren er de soli van de onderscheiden bandleden. Maar waar was het vuur dat de zaak in lichterlaaie had moeten zetten? Trompettist Ruud Breuls had de lucifer kunnen afstrijken tijdens een solo in Billy Strayhorns Chelsea Bridge, maar die klonk of de uitvoerder hem speelde vanaf een minutueus uitgeschreven partituur. Spannende improvisatie was ver te zoeken. En de compositie Beehive heeft absoluut een vette groove nodig om te kunnen gedijen. Wat nu klonk was een groepsgeluid dat zichzelf nauwelijks op gang kon trekken.
Too Damn Hot van Dr. Lonnie Smith klonk dan weer wel acceptabel. Dat lag echter vooral aan de dwingende en dansbare notenreeksen die hij aan zijn Hammond B3 ontlokte. Hij was het die de avond voor een klein deel redde door het publiek in Utrecht mee te sleuren op de golven van zijn aanstekelijke en groovende spel op de vader van alle Hammondorgels. Hij deed dat ook in Willow Weep For Me en in het titelstuk I Didn’t Know What Time It Was. Dit waren echter allemaal verrichtingen die een slecht concert niet konden redden.
TWEEDERANGS SOULZANGERES
Maar de echte deceptie moest nog komen: het gastoptreden van zangeres Sarah-Jane. Ze bracht drie stukken, waarbij ze in het eerste, I’ll Take You There al meteen alle deuren van acceptatie dichtsmeet. Als een krijsende tweederangs soulzangeres voegde ze handenvol clichés toe aan de emmer waarmee het concert al was overgoten. In I’d Rather Go Blind trad er slechts plaatsvervangende schaamte in als je haar versie vergeleek met die van Etta James. En Respect van Aretha Franklin… ach, laat ook maar.
Hoezeer er ook energie en geld is gestoken in het project I Didn’t Know What Time It Was, veel meer dan een op pure commercie gericht niemendalletje werd het niet. Je kreeg medelijden met de fantastische musici die het JOC bevolken. En zij kennelijk ook met zichzelf. Want bij geen enkel bandlid kon er zelfs maar een glimlachje van af toen dirigent Dennis Mackrel na afloop voor de zoveelste keer het publiek opjutte om uit zijn dak te gaan. Eenieder op het podium keek moedeloos en leeg voor zich uit. En dat laatste is toch zeker niet gekomen door al die gelikte inspanningen.
RINUS VAN DER HEIJDEN
beeld GEMMA VAN DER HEYDEN
Jazz Orchestra of the Concertgebouw met Dr. Lonnie Smith
TivoliVredenburg Utrecht, 14 april ’16
De overige concerten van JOC met Dr. Lonnie Smith zijn op 15 april in Luxor Live in Arnhem, 16 april in Paard in Den Haag en 17 april in Patronaat in Haarlem.
Ik heb genoten van het concert in Tivoli van zowel het JOC als Dr Lonnie Smith. En de sfeer in de zaal was fantastisch. Meningen verschillen, gelukkig maar.