In 2019 kwam ze vanuit Oekraïne naar Amsterdam om er aan het conservatorium jazz te gaan studeren. Over twee maanden is Diana Dzhabbar klaar met die studie. Intussen speelt ze al op veel plekken de sterren van de hemel. En niet alleen op het gebied van jazz. Hiphop, R&B, Braziliaans en traditioneel ook jazzstandards. Ze doet dat veelal met haar altsaxofoon, waarvan ze vindt dat die inmiddels een deel van haarzelf is geworden. Maar fluit, klarinet en keyboards zijn haar eveneens dierbaar. Ze is 24 jaar en hoopt dat ze voor altijd in Nederland kan blijven. De muziekscene in Kiev stelde al niet veel voor, de oorlog heeft er nagenoeg niets van over gelaten. Dus waarom zou ze terug gaan? Hier ligt voor haar naar eigen zeggen een hele missie voor haar open: als vrouw in de jazz wil ze die positie voor vele, vele andere vrouwen verstevigen. Niet zozeer voor zangeressen, wel voor instrumentalisten. En dan er tevens voor zorgen dat zij niet in een bepaald hokje worden gedwongen, maar zich kunnen mengen met allerlei andere muzikale mogelijkheden. Dáár wil zij voor strijden. De goedlachse Diana Dzhabbar gaf zich met plezier over aan deze aflevering van JAZZ-tafette en JazzNu is blij dat Diana zich op deze manier aan alle jazz- en andere muziekliefhebbers kan tonen.
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Op de eerste plaats met mijn studie aan het Conservatorium in Amsterdam. Ik studeer over twee maanden af. Verder werk ik aan mijn BIRDsessions-residency in Rotterdam en maak ik deel uit van de groep van José James. Daar heb ik de eerste week van deze maand maart mee getoerd. Ook ben ik verbonden aan Brintex Collective. En speel ik op allerlei plekken in allerlei stijlen: standards, R&B, hiphop, Braziliaans, noem maar op.
Welke herinneringen aan je carrière zijn je het dierbaarst?
Mijn komst in 2019 naar Amsterdam om te gaan studeren. Ik ben geboren in Oekraïne, waar niet zo’n goede muziekcultuur heerst. Naar Amsterdam komen was een goede stap. Een van de eersten met wie ik speelde was Benjamin Herman. Hij vroeg mij in een project, waarin allerlei generaties vertegenwoordigd waren. Mijn eerste grote optreden was tijdens North Sea Round Town.
Waarom doe je graag wat je doet?
Omdat het mij enorme vreugde brengt. Ik vind het prachtig om altsaxofoon te spelen, veel mensen in mijn leven te ontmoeten en met hen van gedachten te wisselen. Ik ben er erg gelukkig door geworden. Ik zou graag in Nederland blijven. Dat wilde ik ook al vóór de oorlog in mijn land. Nu is er niets meer. Dat weet ik door contact met mijn vrienden daar. De laatste vijf jaar dat ik in Oekraïne woonde, was in Kiev, daar was het niet zo erg als op veel andere plaatsen in het land.
Wanneer is je passie voor jazz ontstaan?
Rond mijn 12e, 13e toen ik saxofoon ging spelen en in contact kwam met jazz. Daarvoor had ik klassiek piano gestudeerd. Bij de jazz voelde ik meteen dat dit mijn toekomst zou worden.
Van welke ontwikkeling in de jazzgeschiedenis had je onderdeel willen zijn?
Van nu! Er is nu een beweging in de jazz gaande, waardoor meer vrouwen er deel van uitmaken. Daar wil ik bij horen. Ik wil die beweging mede verder ontwikkelen. In de jazz tref je nauwelijks vrouwen aan, hooguit zangeressen. Instrumentalisten zijn er nauwelijks. Ik wil een vrouw in de jazz zijn. Ook wil ik mee helpen veranderen dat je als vrouw alleen maar dit of dat kunt doen. Er moet een mix van meer mogelijkheden zijn.
Wat is het bizarste dat je ooit mee hebt gemaakt tijdens een concert?
Nog niets.
Waar vind je inspiratie?
Door naar live muziek te luisteren. Dan hoor je nogal eens dat de muziek niet altijd perfect verloopt. Dat inspireert me, om te horen dat ook de groten in de jazz fouten maken.
Wat is het spannendste dat je ooit hebt ondernomen?
Werken met José James en deel uitmaken van zijn album On & On (op de voorkant van de plaat staat onder de naam van José James: featuring Ebban Dorsey & Diana Dzhabbar, rvdh). Dat is ‘thrilling’ omdat José mij de kans geeft met professionele musici te werken en met hen te touren.
Welk muziekstuk of album heeft voor jou een speciale betekenis?
Happy People van Kenny Garrett. Toen ik die muziek voor het eerst hoorde realiseerde ik me meteen dat de saxofoon en jazz de rest van mijn leven zouden uitmaken.
Wat neem je altijd met je mee?
((lachend)) Altijd mijn saxofoon, mijn portemonnee, lippenbalsem, water en rieten. En soms ook een snack, omdat ik veel reis.
Welke actualiteit heeft je aandacht?
De oorlog. Maar niet zo heftig als toen hij net was begonnen, ik kan er toch niets aan veranderen. Ook voor alles wat hier gebeurt, heb ik belangstelling. Vooral de muzikale ontwikkelingen in Amsterdam houd ik in het oog, omdat ik daar woon.
Wie is je grote voorbeeld buiten de jazz?
Dat is een moeilijke vraag. Er zijn zóveel voorbeelden. Van de overledenen Cannonball Adderley en van de levenden Ben van Gelder en Simon Rigter. Deze twee zo grote musici zijn voorbeelden voor mij, niet alleen omdat ze mijn docenten zijn, maar ook als mens. Ze ondersteunen me geweldig. En buiten de jazz? Mijn moeder. Ze inspireert me door de harde manier waarop ze werkt, ze geeft zich volledig en steunt mij ten zeerste. Ze heeft me ook gepusht om in Amsterdam te gaan studeren.
Wat intrigeert je aan je instrument?
Mijn saxofoon is deel van mij, vooral tijdens concerten. Ik kan mezelf niet los zien van mijn instrument.
Wat heb je geleerd van je muziek?
Dat ik kan spelen zoals ik wil. Dat ik kan proberen mijzelf te zijn en dat het publiek dat ook zo voelt. Dat het liefde, passie en warmte hetzelfde kan beleven als ik.
Wat wilde je vroeger altijd worden?
Dierenarts of kapster.
Wanneer ervaar je de vrijheid te falen?
Nu ik nog student ben, tijdens de lessen. Speciaal als ik les krijg van Ben van Gelder. In de strijd die ik moet voeren, faal ik steeds. Ben geeft me een veilige plek om dat te doen. Ik ben er achter gekomen dat ik geen machine ben en falen moet dus kunnen. Ook grote musici falen wel eens. Ik accepteer het nu: het is goed, het kan niet altijd oké zijn!
Welke ontwikkeling in de jazz juich je toe?
De scene van nu, waar ik deel van wil zijn. Deze scene is groot en progressief. Al die musici zijn in mij geïnteresseerd. Ik houd erg van de wijze waarop ze me accepteren en met me omgaan.
Met wie werk je graag samen?
Op een dag zou ik graag een album willen opnemen met Simon en Ben. Om mijn dank naar hen toe te tonen. Ik houd van zoveel stijlen en daardoor van heel veel musici. Met ieder van hun zou ik willen spelen. Ze zijn allemaal zo verschillend, vormen allemaal verschillende invloeden, wat heel belangrijk is voor mij.
Welke dromen liggen nog voor je?
Daar denk ik niet zo aan. Ik zou graag naar New York willen en daar allerlei musici ontmoeten en de kans krijgen met hen te spelen. Op het conservatorium was op zeker moment het Village Vanguard Orchestra uitgenodigd om met de schoolbigband te spelen. Sommige van de Amerikaanse bandleden gaven masterclasses en repeteerden mee voor sessies. ’s Avonds was er dan een concert. Ik heb nog nooit zo’n big band gehoord, ze speelden zonder één fout. Ze kwamen rechtstreeks van het vliegveld, gingen zitten en spelen. Ze straalden zoveel liefde en affectie uit.
Aan wie geef je het Jazz-tafette stokje door?
Aan Deborah Slijkhuis. Zij is een jonge, aankomende basgitariste, al wel afgestudeerd. Zij werkt keihard. Ze nam niet alleen haar eigen album op, maar was er ook de producer van. Zij speelt in vele stijlen, zoals latin jazz, hiphop, R&B en ook in de BIRD-residentie.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s GEMMA KESSELS
