De xylofoon ziet eruit als een marimba, maar is kleiner. Kan een marimba vijf octaven of meer omspannen, de xylofoon heeft doorgaans niet meer dan 3½ octaaf. Meestal heeft de xylofoon geen resonatorbuizen zoals de marimba, maar soms ook weer wel. De verwarring is dus groot, temeer daar er ook nog xylofoons zijn met metalen toetsen, hoewel die eigenlijk glockenspiel genoemd moeten worden.
De chromatische concertxylofoon bestaat uit twee rijen staven. De achterste rij correspondeert daarbij met de zwarte toetsen van de piano en de voorste met de witte. Het instrument wordt net als de marimba en vibrafoon bespeeld met mallets. De kleinste xylofoons worden soms met opgetrokken wenkbrauwen bekeken, omdat deze lijken op de speelgoedxylofoons die kinderen vanaf drie jaar krijgen.
In de jazz is de xylofoon in onbruik geraakt ten gevolge van de uitvinding van de vibrafoon die in de jaren dertig de xylofoon verdrong. De meeste vibrafonisten van toen zijn dan ook begonnen als xylofonisten. Red Norvo is veruit de belangrijkste xylofonist, niet alleen omdat hij er vanaf 1933 veel opnamen mee maakte, maar ook omdat hij het instrument tot 1944 regelmatig bleef gebruiken. Norvo maakte van dit oorspronkelijk vaudeville-orkestinstrument uit de jaren twintig, dat gebruikt werd voor zijn grappige geluidseffecten, een serieus jazzinstrument.
Wie zoekt naar jazzmusici die nu nog xylofoon spelen zal niet veel vinden. David Friedman is een van de weinigen die naast de vibrafoon nog wel eens op de xylofoon speelt. Het is daarom bijzonder en verfrissend om in ons land zangeres Sanne Huijbregts (foto) te hebben die we regelmatig op de xylofoon/glockenspiel horen en sinds kort ook op de xylosynth, de moderne elektronische versie van de xylofoon.
