Drummer Ilia Rayskin is de zoveelste jazzmusicus in rij die de voorbije Covid-19-pandemie benutte om zijn kunstenaarschap aan de orde te stellen. En zoals bij vele anderen resulteerde dit in een album. Niet zomaar een, maar een cd waarin de wereld van jazz en geïmproviseerde muziek nogal op zijn kop wordt gezet. In de positiefste zin van het woord.
Unboxed is de titel die Ilia Rayskin aan de twaalf stukken heeft gegeven, die hij met zijn formatie Introspection invult. Twaalf stukken die elk afzonderlijk een deel van wat zich tijdens Covid-19 in het hoofd van Rayskin afspeelde, uitbeelden. De drummer hoopt dat de inhoud van Unboxed ‘je een venster zal geven op mijn gedachten en je als luisteraar zal inspireren om dieper naar binnen te kijken’. Bij wie de luisteraar dat dan moet doen, bij zichzelf of bij Ilia Rayskin, blijft in het midden. En of je werkelijk bij het beluisteren van deze muziek bij welk innerlijk dan ook uitkomt, is eveneens een vraag. Maar een zonder ingang, het doet er niet toe.
Feit is dat Unboxed een dijk van een plaat is. Ritmes spelen een hoofdrol. Ilia Rayskin haalt die uit volksmuziek van Cuba en Marokko, hiphop en jazz. De band doet dat met verfijning: je moet goed je best doen om Marokko en Cuba te herkennen, maar de wijze waarop het sextet die invloeden met de oppervlakte van de muziek heeft toegedekt, getuigt van groot vakmanschap. Temeer als je bedenkt dat dit in Amsterdam zetelende sextet tot de jongste generatie jazzmusici in dit land behoort.
Introspection trekt de muziek breder dan alleen met de focus op ritme. Ook hedendaagse gecomponeerde passages komen voorbij, die fraai contrasteren met de overvloed aan improvisaties die de band heeft ingebouwd. Intrigerend is hoe telkens naar climaxen wordt gewerkt. Als de solist dit niet doet, dan de rest van de groep wel. Daarmee is gezegd dat niet alleen de verworvenheden van jazz anno 2023 zijn gediend, ook de traditie ervan klinkt ruimschoots door. Soms hoor je een kleine big band, met bijvoorbeeld een kakofonisch ankerpunt waaraan tempoversnellingen zijn vastgeklonken.
De gasten Nicolò Ricci op tenorsaxofoon, Antonio Moreno op trompet en Chaerin Im op Fender Rhodes zijn absoluut een verrijking. Zij plaatsen juist die accenten op plekken waar je ze niet verwacht. De balans tussen de groepsleden onderling is voorbeeldig, hoewel de piano op sommige plekken best wat gas had mogen terug nemen. Maar daar staat tegenover dat hij in Breaking The Line verstilde intermezzi inlast en elders het krachtige groepsspel afsluit door de muziek heel inventief te laten ‘uitdruppelen’.
Een treffer is ook de aanwezigheid van vibrafoon en synthesizers. Het eerste instrument klinkt ergens alsof het staat toegedekt met een deken; een mooie vondst die de klankkleur van de vibrafoon een nieuwe dimensie geeft.
Unboxed is een opeenstapeling van vondsten en een vrijbrief van groot vakmanschap. Introspections vestigt zich met deze debuut-cd op een meer dan respectabele plek in het Nederlandse improvisatiemilieu.
RINUS VAN DER HEIJDEN
ILIA RAYSKIN’S INTROSPECTIONS
Unboxed
DOX Records
Aviv Noam – altsaxofoon
Hristo Goleminov – tenorsaxofoon
Aleksander Sever – vibrafoon
Máté Lachegyi – piano en synthesizers
Daniel Nagel – contrabas
Ilia Rayskin – drums
Gasten:
Nicolò Ricci – tenorsaxofoon
Antonio Moreno – trompet
Chaerin Im – Fender Rhodes
