Jazzclubs met een huisband zijn er genoeg, maar met een volledige big band zal buiten New York redelijk uniek zijn. Het kleine Paradox in Tilburg is een van de weinige, en het Paradox Jazz Orchestra met zeventien man en vrouw is inmiddels vijf keer per jaar een vaste waarde op dit podium geworden. Een orkest waarvoor een ticket zijn gewicht in goud waard is. Hun laatste optreden in Paradox voor de zomerstop zou een verrassing bevatten. Maar wat was die verrassing?
De populariteit van het PJO is begrijpelijk. Met je neus op een big band zitten is op zich al bijzonder. Het is bijna alsof je zelf meedoet. Nog belangrijker is, dat de band is samengesteld uit de Nederlandse jazztop. De waanzin is zo groot geworden dat kaarten al een jaar van te voren zijn uitverkocht en honderden liefhebbers er naast grijpen. Vanaf nu kunnen nog alleen kaarten voor het eerstvolgende optreden worden gekocht. Meteen na dit optreden meldde dirigent Jasper Staps dat de kaartverkoop was geopend en dat er nog kaarten waren voor zijn volgende optreden in september.
Maar wát was nu de verrassing? Het bleef speculeren. Zat het in het programma? Dit keer stond er geen muzikaal thema centraal. De bezoekers van het PJO hadden een enquête ingevuld waarin kon worden aangegeven wat je nog een keer wilde horen. Opvallend kwam daar uit dat men wilde horen wat de meesten nog niet hadden gehoord.
Dat had alles te maken met het moment waarop dit orkest in 2019 begon. Na hun eerste optredens ging in Tilburg de mare rond dat je dit niet mocht missen. En dat missen was precies wat er gebeurde met de coranamaatregelen die in 2020 werden getroffen. Het PJO ging door waar het mocht, met anderhalve meter tussen de bezoekers. Paradox onder normale omstandigheden met maximaal 230 plaatsen, was veel te klein en het uitwijken naar de Tilburgse Schouwburg bleek slechts een druppel op een gloeiende plaat, zodat de meesten toch alles misten.
De meeste verzoeken hadden betrekking op werk van Thad Jones/Mel Lewis, Duke Ellington en Count Basie, en dat werd deze avond gespeeld. Het optreden duurde een uur, maar in Paradox kan men twee uur voor aanvang de repetitie mee maken. Die is zeker zo leuk als het concert zelf. Staps maakt ter plekke kleine wijzigingen, en musici zie je aantekeningen maken op hun bladmuziek. Soms moet er iets over of is het juist goed.
Het is een bonus die weinigen zich laten ontglippen en de zaal zat dus al meteen stampvol. Het PJO maakt gebruik van de originele arrangementen die in de meeste gevallen uit Amerika moeten komen. Niet goedkoop, maar het resultaat is er naar. Van Ellington werden nummers uit de Far East Suite gespeeld. Misschien wel de mooiste suite die Billy Strayhorn met Ellington schreef. De originele arrangementen maakten geen kopie van Ellington, maar voegden een meerwaarde aan het orkest toe.
De altsaxofoon van Johnny Hodges hoorden we niet in Isfahan, maar Daniel Daemen gaf er zijn eigen geluid aan, en ook bij hem sprongen de tranen in de ogen. Zo spetterde en schetterde de band in het wel brede maar slechts zes meter diepe Paradox met ontroerende jazz van Ellington, beestachtige swing van Basie en complexe Thad Jones/Mel Lewis-arrangementen.
Big band muziek op zijn best en niet alleen in Paradox want dit orkest speelt inmiddels door heel Nederland. Staps sloot de avond af met wat ik vermoed de beloofde verrassing was. Het Nederlandse volkslied Wilhelmus. In een jazzuitvoering met het arrangement van Stan Kenton.
Tekst en foto’s TOM BEETZ
PARADOX JAZZ ORCHESTRA
Paradox Tilburg, 29 mei 2024
Martijn de Laat, Robin Rombouts, Koen Smits, Teus Nobel – trompetten
Martijn Sohier, Ron Oligschlager, Alex van Abeelen, Martin van den Berg – trombones
Daniel Daemen, Donald Simoen, Guido Nijs, Jesse Schilderink, Jessie Brevé – saxofoons
Rembrandt Frerichs – piano
Jos Machtel – contrabas
Niek de Bruijn – drums
Jasper Staps – dirigent
