Opgestaan uit de dood. Zo zou je de wederkomst van Jazz Middelheim komende zomer kunnen noemen. Want drie jaar geleden was het iconische festival in Antwerpen morsdood; ten onder gegaan aan gebrek aan geld, de coronapandemie en naar wordt gefluisterd, wanbeleid. Jazz Middelheim en zusterfestival Gent Jazz werden failliet verklaard en dat was het. Tot Stad Antwerpen, dat er alles aan gelegen was Middelheim overeind te houden, op zoek ging naar mogelijkheden voor een doorstart. En die vond in een samenwerking tussen het Paradise City Festival in Steenokkerzeel en het Brusselse jazz-urban-etno-festival Brosella. En voilà: Jazz Middelheim viert in het pinksterweekeinde van 6 tot en met 9 juni zijn wedergeboorte.
Nu is ook het volledige concertprogramma bekend. Opvallend daarin is dat vooral is gekozen voor actuele musici en groepen. Waar Jazz Middelheim tot en met zijn 2022-editie altijd wel voor namen koos die mede de kleurrijke traditie van jazzmuziek bepaalden, zijn die dit jaar nauwelijks te vinden. Dee Dee Bridgewater, Jan Garbarek Group met Trilok Gurtu, Kahil El-Zabar Ethnic Heritage Ensemble, The Bad Plus en GoGo Penguin kun je die daartoe rekenen, voor de rest laat het programma zien dat het het van namen moet hebben die nog niet zo lang geleden zijn gearriveerd, of dat nog moeten doen.
Shabaka Hutchings, groot geworden in het ensemble Sons of Kemet en The Comet is Coming, heeft nu aan zijn voornaam genoeg om de festivalpodia van nieuwigheden te voorzien. Waar hij vooral bedreven is op tenorsaxofoon om een intrigerende mix te creëren van jazz, elektronica, dub en house, heeft zijn klassieke achtergrond zeker meegespeeld in de nieuwe richting die hij koos: de fluit. Met Shabaka laat hij op Middelheim horen hoe de spirituele jazz van John en Alice Coltrane en die van Pharaoh Sanders, en de volksmuziek van Barbaros een andere musicus van hem hebben gemaakt.
Als ander hoogtepunt van het festival mag de komst van The Harvest Time Experiment van gitarist Tisziji Muñoz en bassist Joshua Abrams worden genoemd. In de naam van de groep komt Harvest Time voor, de iconische compositie die Pharoah Sanders op Jazz Middelheim 1997 speelde en nu in de vorm van een eigentijds project een nieuw leven krijgt.
Bl!ndman begon in 1988 als een klassiek saxofoonkwartet, dat experimenterend naar nieuwe speeltechnieken zocht. Die mondden uit in samenwerkingen met theater, beeldende kunst, dans en videokunst. In de loop van de jaren baarde het kwartet kinderen als Bl!ndman vox, strings en drums. Op Middelheim komt het met een nieuwe visie op de muziek van Moondog. ESINAM vormt een duo met Sibusile Xaba en dat betekent een samengaan van Belgisch-Ghanese muziek met Zoeloe-muziek uit Kwazulu-Natal, een provincie van Zuid-Afrika. Vertolkt door zang, percussie, fluit en synthesizers van ESINAM en zang, gitaar en percussie van Xaba.
Gitarist Bram Stadhouders komt met B.O.X., een mix van jazz, elektronica en impro, BXL x LDN Interplay II wordt gerekend tot de jongste generatie jazzvernieuwers, Ottla brengt jazzrock opnieuw in herinnering, Bandler Ching versmelt elektronische beats met grooves met jazzinvloeden, Alabaster DePlume mengt jazz met poëtische reflecties op het moderne leven. En drummer Stéphane Galland is artist in residence, waardoor hij viermaal optreedt tijdens het festival, met onder meer The Rhythm Hunters die ritmes op talloze manieren aan den volke tonen.
En dan toch nog een oude bekende: Orchestra Baobab uit Senegal, grootmeesters in het samengaan van Afro- en Cubaanse muziek.
Jazz Middelheim 2025 speelt zich af op de plek waar het al vele jaren glorieerde: in Park Den Brand in Antwerpen. Het ontrolt zich op twee podia, een voor staand publiek en een voor zittend. Een derde podium is ingericht voor DJ-presentaties met jazzinvloeden. De organisatie is in handen van Bert Schreurs en Gilles De Decker, die hebben gezocht naar een balans tussen traditie en vernieuwing waarbij vooral is gekeken naar innovatieve vernieuwingen binnen het ruime begrip jazz.
Het festival is bijna uitverkocht.
RINUS VAN DER HEIJDEN
Foto’s TOM BEETZ
